From Wikipedia, the free encyclopedia
2024ko Udako Olinpiar Jokoak[1], ofizialki XXXIII Olinpiadako Jokoak bezala ezagutuak, 2024an Paris hirian ospatutako Olinpiar Jokoak izan ziren, Nazioarteko Olinpiar Batzordeak (ingelesez IOC) usadioa jarraituz antolatuko dituen nazioarteko kirol ospakizuna. Era berean Joko Paralinpikoak ere hiri eta batzorde berdinek antolatu zituzten. Hirugarren aldia izan zen jokoak Parisen ospatzen direla, 1900ean eta 1924an ere han izan baitziren.
2024ko Udako Olinpiar Jokoak | |
---|---|
Jatorrizko izena | (fr) Jeux de la XXXIIIᵉ olympiade |
Leloa | Ouvrons grand les Jeux, Obrim en gran els Jocs, Ouvrons grand les Jeux, Games Wide Open, Offene Spiele eta Abramos a lo grande los Juegos |
Mota | multi-sport event (en) |
Denbora-tarte | 2024ko uztailaren 26a - 2024ko abuztuaren 11 |
Data | 2024 |
Edizio zenbakia | 33 |
← 2020
2028 → | |
Kokaleku | Paris |
Herrialdea | Frantzia |
Antolatzailea | Paris Organising Committee of the Olympic and Paralympic Games 2024 (en) |
Partehartzaile kopuru | 10.500 |
Maskota | Olympic Phryge (en) |
Nork transmititua | |
Kronologia | |
2024ko Udako Olinpiar Jokoen irekiera ekitaldia | |
Beste batzuk | |
Kirol olinpiko | 32 |
Gertaera | 329 |
Osatuta | |
Webgune | olympics.com… |
Hashtag | #Paris2024 |
Jokoak 2024ko uztailaren 26tik abuztuaren 11ra izan ziren.
Paris, Hamburgo, Boston, Budapest, Erroma eta Los Angeles hiriak izan ziren hautagai. Lizitazio-prozesua geldiarazi zuten erretiroek, ziurgabetasun politikoak eta disuasio-kostuek. Bostonek Los Angeles, San Francisco eta Washington DC gainditu zituen EE.UU saioaren eskaintza ofizialean. 2015eko uztailaren 27an, Bostonek eta USOCek Bostonek Jokoak hartzeko egindako eskaintzari amaiera ematea adostu zuten, neurri batean Boston hirian zeuden sentimendu mistoen ondorioz. Hamburgo 2015eko azaroaren 29an erretiratu zuen bere eskaintza, erreferenduma egin ostean. Erroma 2016ko irailaren 21ean erretiratu zen, zailtasun fiskalak aipatuta.[2] Budapest 2017ko otsailaren 22an erretiratu zen, eskaintzaren aurkako eskaera batek erreferendum baterako behar baino sinadura gehiago bildu ostean.[3][4][5]
Erretiratze horien ostean, Nazioarteko Batzorde Eragilea 2017ko ekainaren 9an bildu zen Lausanan (Suitza), 2024 eta 2028 lizitazio prozesuak eztabaidatzeko.[6][7] Nazioarteko Olinpiar Batzordeak 2017an aldi berean 2024 eta 2028 hiri olinpiar anfitrioiak aukeratzea proposatu zuen formalki, eta COIren ezohiko bilkura batek 2017ko uztailaren 11n onartu zuen proposamena, Lausanan.[7] COIk prozesu bat ezarri zuen, zeinaren bidez LA 2024 eta Paris 2024 lizitazio-batzordeak COIrekin bildu ziren, 2024an eta 2028an Jokoak zein hirik hartuko zituen eztabaidatzeko eta, aldi berean, hiri anfitrioiak aukeratzea posible ote zen eztabaidatzeko.[8]
Bi jokoak aldi berean esleitzea erabaki ostean, ulertu zen Paris zela 2024rako anfitrioia. 2017ko uztailaren 31n, COIk Los Angeles iragarri zuen 2028rako hautagai bakar gisa, eta, horri esker, Paris 2024rako anfitrioi gisa berretsi zuten.[9][10] Bi erabaki horiek 2017ko irailaren 13an COIk 131I bilkuran berretsi zituen.[11]
Paris 2017ko irailaren 13an aukeratu zuten hiri anfitrioi, 131. COI asanbladan, Liman (Peru). COIko bi kide frantziarrek, Guy Drutek eta Tony Estanguetek, ezin zuten Olinpiar Gutuneko arauen arabera bozkatu.[12][13]
Hiria | Nazioa | Bozketak |
---|---|---|
Paris | Frantzia | Edizio hau nahiago izan zuen |
Los Angeles | Ameriketako Estatu Batuak | 2028ko edizioa nahiago izan zuen |
Hanburgo | Alemania | Erretiratuak |
Erroma | Italia | |
Budapest | Hungaria |
Kirol berri bat gehit zitzaion olinpiar programari, breakdance. Bestalde, beisbol/sofbola eta karatea programatik jausi ziren.
Horretaz gain, halterofiliako 4 diziplina ezabatu egin ziren Tokioko jokoetatik alderatutako. Era berean, kanoako bi diziplina aldatu ziren, eta eskaladako "konbinatua" diziplina ezberdinetan banatu zen, abiadura, pareta eta blokean hain zuzen ere.
Hauek izan ziren kirolak, bakoitzean dominaz saritutako diziplinak aipatuz:
Olinpiar ekitaldi gehienak Paris hirian eta bere metropoli eskualdean egin ziren, ondoko hiriak barne: Saint-Denis, Le Bourget, Nanterre, Versailles eta Vaires-sur-Marne.[14][15]
Saskibaloiko atarikoak eta eskubaloiko finalak Lillen egin ziren, hiri anfitrioitik 225 km-ra (140 mi); bela eta futbol partida batzuk Marsella hiri mediterraneoan egin zituzten, hiri anfitrioitik 777 km-ra (483 ); eta surfa Tahitin. Futbol beste bost hiritan jokatu zen Bordele, Décines-Charpieu (Lyon), Nantes, Niza eta Saint-Etienne hirietan, horietako batzuetan Ligue 1eko kluben egoitzetan.
Lekua | Ekitaldiak | Edukiera | Egoera |
---|---|---|---|
Yves du Manoir estadioa | Belar-hockeya | 15.000 | Berritua |
Stade de France | Rugby 7s | 77,083 | Lehendik daudenak |
Atletismoa (pista) | |||
Amaiera ekitaldia | |||
Paris La Défense Arena | Uretako kirolak (igeriketa, waterpolo finalak) | 15,220 | |
Porte de La Chapelle Arena | Badmintona | 8.000 | Gehigarria |
Gimnasia (erritmikoa) | |||
Parisko Ur Zentroa[16][17] | Uretako kirolak (waterpolo atarikoak eta
playoff-ak, tranpolin jauzia, igeriketa artistikoa) |
5.000 | |
Le Bourgeteko eskalada zentroa | Kirol eskalada | 5.000 | Aldi baterakoa |
Villepinteko Erakusketa Parkea | Boxeoa (atarikoak, final-laurdenak) | 6.000 | Lehendik daudenak |
Pentatloi modernoa (eskrima) |
Lekua | Ekitaldiak | Edukiera | Egoera |
---|---|---|---|
Printzeen Parkea | Futbola (atarikoak eta finalak) | 48,583 | Lehendik daudenak |
Roland Garros estadioa | Tenisa | 36,000 (15,000 + 12,000 + 9,000) | |
Boxeoa (finala) | |||
Paris Expo Porte de Versailles | Boleibola | 12.000 | |
Mahai-tenisa | 6.000 | ||
Eskubaloia (atarikoak) | 6.000 | ||
Halterofilia | |||
AccorHotels Arena | Gimnasia (artistikoa eta tranpolina) | 15.000 | |
Saskibaloia (finala) | |||
Grand Palais | Eskrima | 8.000 | |
Taekwondoa | |||
Concorde plaza | Saskibaloia (3x3) | 30,000 | Aldi baterakoa |
Breakdance | |||
Txirrindularitza (BMX freestyle) | |||
Skateboardinga | |||
Jenako zubia | Uretako kirolak (igeriketa) | 13.000 (3.000) | |
Atletismoa (maratoia, martxa) | |||
Txirrindularitza (errepidea, erlojupekoa) | |||
Triatloia | |||
Eiffel Dorre estadioa | Hondartzako boleibola | 12.000 | |
Grand Palais Éphémère | Judoa | 8.000 | |
Borroka | |||
Hotel des Invalides | Arkularitza | 8.000 |
Lekua | Ekitaldiak | Edukiera | Egoera |
---|---|---|---|
Versaillesko Jauregiko lorategiak | Zaldizko probak | 80.000 (22.000 + 58.000) | Aldi baterakoa |
Pentatloi modernoa (eskrima izan ezik) | |||
Le Golf National | Golfa | 35,000 | Lehendik daudenak |
Élancourt | Txirrindularitza (Mendiko txirrindularitza) | 25.000 | |
Saint-Quentin-en-Yvelines belodromoa | Txirrindularitza (Pista) | 5.000 | |
Txirrindularitza (BMX lasterketak) | 5.000 |
Lekua | Ekitaldiak | Edukiera | Egoera |
---|---|---|---|
Pierre Mauroy estadioa (Lille) | Saskibaloia (atarikoak) | 26.000 | Lehendik daudenak |
Eskubaloia (finalak) | |||
Vaires-Torcy aisi uhartea (Vaires-Sur-Marne) | Arrauna | 22,000 | |
Kanoa-kayak (esprinta) | |||
Kanoa-kayak (slaloma) | |||
Stade Velodrome (Marseilla) | Futbola (6 atariko, emakumezkoen finala eta gizonezko baten finalerdia) | 67,394 | |
Parc Olympique Lyonnais (Lyon) | Futbola (6 atariko, gizonezkoen partidak - finala eta emakumezkoen finalerdi bat) | 59,186 | |
Stade Matmut Atlantique (Bordele) | Futbola (6 atariko, emakumezkoen finala, gizonezkoen brontzezko domina) | 42,115 | |
Stade Geoffroy-Guichard (Saint Etienne) | Futbola (6 atariko, gizonezkoen brontzezko dominaren partida - finala, emakumezkoen brontzezko dominaren partida) | 41.965 | |
Allianz Riviera (Niza) | Futbola (6 atariko, final-laurdenak) | 35,624 | |
Stade de la Beaujoire (Nantes) | Futbola (6 atariko, final-laurdenak) | 35,322 | |
Marseillako Portu Zaharra (Marseilla) | Bela | 5.000 | |
Taiarapu-Ouest (Tahiti) | Surfa | 5.000 | |
Kirol Tiroko Zentro Nazionala (Chateauroux) | Tiroa | 3.000 |
Lekua | Ekitaldiak | Edukiera | Egoera |
---|---|---|---|
Trocaderoko lorategiak eta Sena ibaia | Irekiera ekitaldia | 600.000 | Aldi baterakoa |
L'Île-San Denis | Hirigune olinpikoa | 17.000 | Gehigarria |
Le Bourget | Media Village | – | Aldi baterakoa |
Irrati-difusioko Nazioarteko Zentroa | |||
Prentsa Zentro Nagusia |
Frantziak akordioa lortu zuen Europolekin eta Erresuma Batuko Barne Ministerioarekin, Jokoetan segurtasuna indartzen laguntzeko eta "informazio operatiboaren trukea errazteko" eta "legea aplikatzearen inguruko nazioarteko lankidetza" bultzatzeko.[18] Akordioen harira, drone eta itsas hesi gehiago zabaltzea aurreikusita zegoen, ontzi txikiek Mantxako kanala legez kanpo gurutzatu ez zezaten.[19] Erresuma Batuko armadak lurrazaletik airera misil Starstreak unitateak ere zabalduko ditu aire segurtasunerako.[20] Parisko Poliziak ikuskapenak eta entseguak egin zituen Jokoen aurretik bonbak ezabatzeko bere unitatearen barruan, baita 2023ko Munduko Errugbi Koparako prestakuntzak ere Frantziako Staden.[21]
Qatar-eko Emirrak, Sheikh Tamim bin Hamad Al-Thanik Frantziara egindako bisitaren parte gisa, Olinpiar Jokoetako segurtasuna hobetzeko hainbat akordio sinatu ziren bi nazioen artean.[22] Segurtasun eskaera garrantzitsuak eta terrorismoaren aurkako neurriak prestatzeko, Poloniak segurtasun tropei laguntzeko konpromisoa hartu du, txakur manipulatzaileak barne, Jokoen segurtasuna bermatzera bideratutako nazioarteko ahaleginak babesteko.[23][24] Qatarreko Barne ministroak eta Lekhwiyako komandanteak bilera batera deitu zuten 2024ko apirilaren 3an, Olinpiaden aurretik, funtzionario eta segurtasun buruzagiekin —Nasser Al-Khelaifi eta Sheikh Jassim bin Mansour Al Thani barne—, segurtasun operazioak eztabaidatzeko.[25]
Segurtasun arloko kezkek eragina izan zuten irekiera ekitaldia Senan zehar ekitaldi publiko gisa egiteko iragarritako planetan; aurreikusitako asistentzia erdira murriztu zen, 600.000 pertsonatik 300.000 pertsonara, eta doako bisitaldietarako planak orain gonbidapen bidez baino ez dira egiten. 2024ko apirilean, Estatu Islamikoak martxoan Crocus-eko Udalaren atentatuaren erantzukizuna eskatu ondoren, eta UEFAko Txapeldunen Ligaren aurkako hainbat mehatxu egin ondoren -finalak-, Emmanuel Macron Frantziako presidenteak adierazi zuen irekiera ekitaldia atzerantz eskalatu edo lekuz alda zitekeela, beharrezkoa izanez gero.[26][27][28]
2023ko martxoan ireki zen Olinpiar eta Paralinpiar Jokoetarako Parisko boluntarioen plataforma. Mundu osoan 45.000 boluntario biltzea espero zen Jokoetarako.[29] 2023ko maiatzaren 3an izen-ematea amaitu ondoren, 300.000 eskaera baino gehiago aurkeztu zitzaizkion Parisko Batzorde Antolatzaileari, aurreko bi Olinpiar Jokoetako eskakizunen kopurua gaindituz.[30] Eskatzaileei beren eskaeraren emaitza jakinarazi zitzaien 2023ko iraila eta abendua bitartean.[31] 800 eskatzaile baino gehiago baztertu zituzten segurtasunaren beldur zirelako.[32]
Sakontzeko, irakurri: «2024 Udako Olinpiar Jokoetako zuzi erreleboa»
Zuzi olinpikoaren erreleboa olinpiar sugarraren argiztapenarekin hasi zen apirilaren 16an Olinpian, Grezian, Jokoak hasi baino 100 egun lehenago. Stefanos Ntouskos arraunlari greziarra izan zen lehen eramailea, eta Laure Manaudou igerilaria lehen eramaile frantziarra.[33][34] Azken hori zuziaren erreleboko lau kapitainetako bat izateko hautatu zuten, Florent Manaudou igerilariarekin (haren anaia), Mona Francis paratriatletarekin, eta Dimitri Pavadé paratletarekin batera.[35][36] Zuziaren erreleboak 10.000 zuzi-eramaile izatea eta Frantziako 65 lurraldetako 400 kokaleku baino gehiago bisitatzea espero da, itsasoz haraindiko sei barne.[33] Maiatzaren 18an jakinarazi zuten Kaledonia Berriko erreleboaren zatia bertan behera geratu zela, kolektibitatean izandako etengabeko istiluen ondorioz.[37]
2024ko Udako Olinpiar Jokoetako dominaren itxura 2017ko uztailean arkeztu zuen Philippe Starck diseinatzaileak, "Made for sharing" leloa oinarri hartuta. Elkarren gainean jarritako lau bretxaren artean banatutako domina da. Beraz, domina bat irabazi duen kirolariak beste hiru lagunekin partekatu dezake.[38] [39]
Dominak Parisko Monetak egin zituen; institutuak ekoitzitako azken dominak 1968ko Grenobleko Neguko Olinpiar Jokoetakoak dira, Albertvilleko dominak 1992an Lalique enpresak[40] ekoitzi baitzituen. 2023ko uztailean, Chaumet bitxigilea atxiki egin zen domina olinpiko eta paralinpikoen diseinua egiteko, LVMH[41] taldearekin premium elkartearen esparruan.
2024ko otsailaren 12an, Chaumet bitxigileak behin betiko dominak aurkeztuko zituen. Azken hauen originaltasuna, aurrez aurre, Eiffel Dorrearen zati bat gehitzetik dator, hexagonoz zizelkatua, Frantzia sinbolizatzeko. Egun horretan, aurreikusitako 5.084 dominen ekoizpena Parisko Monetan hasi zen.[42]
201 Batzorde Olinpiko Nazionalek gutxienez kirolari bat sailkatu zuten jokoetarako.
Errusiak aurrera eramandako 2022ko Ukrainako inbasioa dela eta, Nazioarteko Batzorde Olinpikoak Errusia zein Bielorrusia kanporatu zituen. Herrialde hauetako kirolariak "Banakako Atleta Neutral" (AIN) gisa leihatu ahal izan ziren. Kirolari errusiar eta bielorrusiar bakoitzaren partehartzea bere kiroleko nazioarteko federazioak zein Nazioarteko Batzorde Olinpikoak onetsi zuen, gerraren alde gutxienez "modu aktiboan" ez zeudela ziurtatuta. Kirolari indibidualak izan ziren heinean, beren taldea ez zen delegazio bat bezala kontsiderau ez irekierako zeremonian ezta domina-taulan ere.
31 kirolari leihatu ziren baldintza hauetan, eta 5 domina lortu zituzten, bakarra urrezkoa.
2024ko uztailaren 16ko datuekin.
Sailkapena | NOCa | Kirolariak |
---|---|---|
1 | Ameriketako Estatu Batuak | 592 |
2 | Frantzia | 573 |
3 | Australia | 460 |
4 | Alemania | 427 |
5 | Japonia | 404 |
6 | Txina | 388 |
7 | Espainia | 382 |
8 | Italia | 360 |
9 | Britainia Handia | 327 |
10 | Kanada | 318 |
11 | Brasil | 277 |
12 | Herbehereak | 258 |
13 | Polonia | 213 |
14 | Zeelanda Berria | 195 |
15 | Hungaria | 170 |
16 | Belgika | 165 |
17 | Hego Afrika | 149 |
18 | Egipto | 147 |
19 | Hego Korea | 141 |
20 | Ukraina | 140 |
21 | Argentina | 136 |
22 | Irlanda | 133 |
23 | Suitza | 127 |
24 | Danimarka | 124 |
25 | Suedia | 117 |
26 | Txekiar Errepublika | 113 |
26 | India | 113 |
28 | Serbia | 112 |
29 | Mexiko | 107 |
29 | Norvegia | 107 |
29 | Errumania | 107 |
32 | Turkia | 102 |
33 | Grezia | 101 |
34 | Eslovenia | 90 |
35 | Kolonbia | 89 |
36 | Israel | 88 |
36 | Nigeria | 88 |
38 | Uzbekistan | 86 |
39 | Kazakhstan | 79 |
40 | Austria | 78 |
41 | Kroazia | 73 |
41 | Portugal | 73 |
43 | Kenya | 72 |
44 | Kuba | 63 |
45 | Taipei Txinatarra | 60 |
45 | Maroko | 60 |
47 | Jamaika | 58 |
48 | Dominikar Errepublika | 56 |
48 | Finlandia | 56 |
50 | Puerto Rico | 51 |
50 | Thailandia | 51 |
52 | Lituania | 50 |
53 | Txile | 48 |
54 | Azerbaijan | 47 |
54 | Bulgaria | 47 |
56 | Aljeria | 45 |
57 | Ekuador | 40 |
57 | Iran | 40 |
59 | Errefuxiatuen Talde Olinpikoa | 37 |
60 | Hong Kong | 36 |
61 | Etiopia | 34 |
62 | Fiji | 33 |
62 | Venezuela | 33 |
64 | Mongolia | 32 |
65 | Banakako Atleta Neutralak | 31 |
66 | Indonesia | 29 |
66 | Letonia | 29 |
68 | Georgia | 28 |
68 | Paraguai | 28 |
70 | Eslovakia | 27 |
70 | Zambia | 27 |
72 | Malaysia | 26 |
72 | Moldavia | 26 |
72 | Peru | 26 |
72 | Tunisia | 26 |
76 | Uruguai | 25 |
77 | Angola | 24 |
77 | Ginea | 24 |
77 | Samoa | 24 |
77 | Uganda | 24 |
81 | Estonia | 23 |
81 | Mali | 23 |
81 | Singapur | 23 |
84 | Irak | 22 |
84 | Filipinak | 22 |
86 | Montenegro | 19 |
87 | Bahamak | 18 |
87 | Trinidad eta Tobago | 18 |
89 | Zipre | 16 |
89 | Guatemala | 16 |
89 | Ipar Korea | 16 |
89 | Vietnam | 16 |
93 | Armenia | 15 |
93 | Kirgizistan | 15 |
95 | Luxenburgo | 14 |
95 | Qatar | 14 |
95 | Hego Sudan | 14 |
95 | Tajikistan | 14 |
99 | Bahrain | 13 |
99 | Maurizio | 13 |
99 | Arabiar Emirerri Batuak | 13 |
102 | Eritrea | 12 |
102 | Jordania | 12 |
104 | Botswana | 11 |
104 | Boli Kosta | 11 |
104 | Senegal | 11 |
107 | Libano | 10 |
108 | Kosovo | 9 |
108 | Kuwait | 9 |
108 | Saudi Arabia | 9 |
111 | Albania | 8 |
111 | Bermudak | 8 |
111 | Burkina Faso | 8 |
111 | El Salvador | 8 |
111 | Ghana | 8 |
111 | Guam | 8 |
111 | Liberia | 8 |
111 | Palestina | 8 |
111 | Panama | 8 |
111 | Rwanda | 8 |
121 | Burundi | 7 |
121 | Cabo Verde | 7 |
121 | Costa Rica | 7 |
121 | Djibuti | 7 |
121 | Gambia | 7 |
121 | Haiti | 7 |
121 | Madagaskar | 7 |
121 | Mozambike | 7 |
121 | Nepal | 7 |
121 | Nikaragua | 7 |
121 | Niger | 7 |
121 | North Macedonia | 7 |
121 | Pakistan | 7 |
121 | Tanzania | 7 |
121 | Zimbabwe | 7 |
136 | Aruba | 6 |
136 | Kamerun | 6 |
136 | Kongoko Errepublika Demokratikoa | 6 |
136 | Grenada | 6 |
136 | Ginea-Bissau | 6 |
136 | Libia | 6 |
136 | Monako | 6 |
136 | Papua Ginea Berria | 6 |
136 | Sri Lanka | 6 |
136 | Siria | 6 |
136 | Turkmenistan | 6 |
136 | Vanuatu | 6 |
148 | Antigua eta Barbuda | 5 |
148 | Bangladesh | 5 |
148 | Benin | 5 |
148 | Bosnia eta Herzegovina | 5 |
148 | Gabon | 5 |
148 | Guyana | 5 |
148 | Islandia | 5 |
148 | Maldivak | 5 |
148 | Malta | 5 |
148 | San Marino | 5 |
148 | Surinam | 5 |
148 | Togo | 5 |
148 | Birjina Uharte Estatubatuarrak | 5 |
161 | Afganistan | 4 |
161 | Barbados | 4 |
161 | Bolivia | 4 |
161 | Kaiman Uharteak | 4 |
161 | Erdialdeko Afrikako Errepublika | 4 |
161 | Komoreak | 4 |
161 | Dominika | 4 |
161 | Ekialdeko Timor | 4 |
161 | Honduras | 4 |
161 | Laos | 4 |
161 | Marshall Uharteak | 4 |
161 | Namibia | 4 |
161 | Oman | 3 |
161 | Kongoko Errepublika | 4 |
161 | Saint Vincent eta Grenadinak | 4 |
161 | Sierra Leona | 4 |
161 | Tonga | 4 |
161 | Yemen | 4 |
179 | Bhutan | 3 |
179 | Brunei | 3 |
179 | Birjina britaniar uharteak | 3 |
179 | Kanbodia | 3 |
179 | Txad | 3 |
179 | Ekuatore Ginea | 3 |
179 | Eswatini | 3 |
179 | Mikronesiako Estatu Federatuak | 3 |
179 | Kiribati | 3 |
179 | Lesotho | 3 |
179 | Malawi | 3 |
179 | Palau | 3 |
179 | Saint Kitts eta Nevis | 3 |
179 | Santa Luzia | 3 |
179 | Sao Tome eta Príncipe | 3 |
179 | Seychelleak | 3 |
179 | Solomon Uharteak | 3 |
179 | Sudan | 3 |
197 | Samoa Estatubatuarra | 2 |
197 | Andorra | 2 |
197 | Cook Uharteak | 2 |
197 | Mauritania | 2 |
197 | Myanmar | 2 |
197 | Tuvalu | 2 |
203 | Belize | 1 |
203 | Liechtenstein | 1 |
203 | Nauru | 1 |
203 | Somalia | 1 |
91 taldek gutxienez domin bat lortu zuten Olinpiar Jokoetan. Hauen artea, aipatzekoak dira hainbat emaitz. Albania, Cabo Verde, Dominika, Errefuxiatuen Olinpiar Taldea eta Santa Luziak haien historiako lehen dominak lortu zituzten (hurrenez hurren, bi brontze, brontze bat, urre bat, brontze bat eta urre bat). Dominika eta Santa Luziaz gain, Botswana zein Guatemalak haien lehen urrezko domina lortu zuten.
Beste aldetik, Pakistan, Peru eta Zambiak haien 21. mendeko lehen domina irabazi zuten, Pakistanentzat lehen banakako urrezko domina ere izanik. Dominikar Errepublikak eta Txilek haien emakume batek irabazitako lehen urrezko domina lortu zuten, eta Filipinek gizon batek irabazitakoa. Bahrain, Filipinak, Irlanda, Kirgizistan, Moldavia, Portugal eta Uzbekistanen kasuan, haien historiako emaitzarik hoberena lortu zuten (dominen balio zein kopuruaren arabera); Ekuador, Grenada, Israel eta Tajikistanek, domin-kopururik handieneko emaitza; eta Australia, Herbehereak, Hong Kong eta Zeelanda Berriak, baliorik handienekoa. Azkenik, historian lehen aldiz Finlandiak ez zuen Olinpiar Joko batzuetan dominik lortu.
* Frantzia
Rankinga | Taldea | Urrea | Zilarra | Brontzea | Guztira |
---|---|---|---|---|---|
1 | Ameriketako Estatu Batuak (USA) | 40 | 44 | 42 | 126 |
2 | Txina (CHN) | 40 | 27 | 24 | 91 |
3 | Japonia (JPN) | 20 | 12 | 13 | 45 |
4 | Australia (AUS) | 18 | 19 | 16 | 53 |
5 | Frantzia (FRA)* | 16 | 26 | 22 | 64 |
6 | Herbehereak (NED) | 15 | 7 | 12 | 34 |
7 | Britainia Handia (GBR) | 14 | 22 | 29 | 65 |
8 | Hego Korea (KOR) | 13 | 9 | 10 | 32 |
9 | Italia (ITA) | 12 | 13 | 15 | 40 |
10 | Alemania (GER) | 12 | 13 | 8 | 33 |
11–91 | Gainontzeko talde olinpikoak | 129 | 138 | 194 | 461 |
Guztira (91 taldea) | 329 | 330 | 385 | 1044 |
Hurrengo egutegia COJOP2024k 2022ko uztailean emandakoa da.
OC | Irekiera ekitaldia | ● | Proba lehiaketak | 1 | Urrezko domina ekitaldiak | CC | Itxiera ekitaldia |
Uztaila/Abuztua 2024 | Uztaila | Abuztua | Probak | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
A3
24 |
O1
25 |
O2
26 |
Lar
27 |
Iga
28 |
A1
29 |
A2
30 |
A3
31 |
O1
1 |
O2
2 |
Lar
3 |
Iga
4 |
A1
5 |
A2
6 |
A3
7 |
O1
8 |
O2
9 |
Lar
10 |
Iga
11 | |||
Zeremoniak | OC | CC | - | ||||||||||||||||||
Ur-kirolak | Igeriketa artistikoa | ● | ● | 1 | ● | 1 | 2 | ||||||||||||||
Jauziak | 1 | 1 | 1 | 1 | ● | 1 | ● | 1 | 1 | 1 | 8 | ||||||||||
Igeriketa maratoia | 1 | 1 | 2 | ||||||||||||||||||
Igeriketa | 4 | 3 | 5 | 3 | 5 | 4 | 3 | 4 | 4 | 35 | |||||||||||
Waterpolo | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 2 | ||||
Arkularitza | ● | 1 | 1 | ● | ● | ● | 1 | 1 | 1 | 5 | |||||||||||
Atletismoa | 2 | 1 | 5 | 3 | 3 | 5 | 5 | 6 | 8 | 9 | 1 | 48 | |||||||||
Badmintona | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 1 | 2 | 5 | ||||||||||
Saskibaloia | Saskibaloia | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 2 | ||||
3×3 Saskibaloia | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 2 | 2 | |||||||||||||
Boxeoa | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 2 | 2 | 4 | 4 | 13 | ||||||
Breakdance | 1 | 1 | 2 | ||||||||||||||||||
Kanoa | Slalom | ● | 1 | 1 | ● | 1 | 1 | ● | ● | 2 | 6 | ||||||||||
Sprint | ● | ● | 4 | 3 | 3 | 10 | |||||||||||||||
Txirrindularitza | Errepide-txirrindularitza | 2 | 1 | 1 | 4 | ||||||||||||||||
Pistako-txirrindularitza | 1 | 1 | 2 | 2 | 2 | 1 | 3 | 12 | |||||||||||||
BMX | ● | 2 | ● | 2 | 4 | ||||||||||||||||
Mendiko bizikleta | 1 | 1 | 2 | ||||||||||||||||||
Hipika | |||||||||||||||||||||
Zaldi-heziera | ● | ● | 1 | 1 | 2 | ||||||||||||||||
Osoa | ● | ● | 2 | 2 | |||||||||||||||||
Saltoak | ● | 1 | ● | 1 | 2 | ||||||||||||||||
Eskrima | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 12 | |||||||||||
Belar-hockeya | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 2 | ||||||
Futbola | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 2 | |||||||
Golf | ● | ● | ● | 1 | ● | ● | ● | 1 | 2 | ||||||||||||
Gimnastika | Artistikoa | ● | ● | 1 | 1 | 1 | 1 | 4 | 3 | 3 | 14 | ||||||||||
Erritmikoa | ● | 1 | 1 | 2 | |||||||||||||||||
Tranpolina | 2 | 2 | |||||||||||||||||||
Eskubaloia | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 2 | ||||
Judo | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 15 | ||||||||||||
Pentatloi modernoa | ● | ● | 1 | 1 | 2 | ||||||||||||||||
Arraunketa | ● | ● | ● | ● | 2 | 4 | 4 | 4 | 14 | ||||||||||||
Zazpiko errugbia | ● | ● | 1 | ● | ● | 1 | 2 | ||||||||||||||
Bela | ● | ● | ● | ● | 2 | 2 | ● | ● | ● | 2 | 2 | 2 | 10 | ||||||||
Tiroa | 1 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | 2 | 15 | ||||||||||
Skateboarding | 1 | 1 | 1 | 1 | 4 | ||||||||||||||||
Kirol eskalada | ● | ● | 1 | 1 | 1 | 1 | 4 | ||||||||||||||
Surfa | ● | ● | ● | 2 | 2 | ||||||||||||||||
Mahai-tenisa | ● | ● | ● | 1 | ● | ● | ● | 1 | 1 | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 5 | |||||
Taekwondo | 2 | 2 | 2 | 2 | 8 | ||||||||||||||||
Tenisa | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 2 | 2 | 5 | |||||||||||
Triatloia | 1 | 1 | 1 | 3 | |||||||||||||||||
Boleibola | Hondartza-boleia | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 2 | ||||
Boleibol estalia | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | ● | 1 | 1 | 2 | ||||
Halterofilia | 2 | 2 | 2 | 3 | 1 | 10 | |||||||||||||||
Borroka | ● | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 18 | |||||||||||||
Eguneroko domina ekitaldiak | 14 | 13 | 18 | 14 | 17 | 19 | 22 | 28 | 20 | 16 | 15 | 21 | 27 | 33 | 39 | 13 | 329 | ||||
Guztira metatua | 14 | 27 | 45 | 59 | 76 | 95 | 117 | 145 | 165 | 181 | 196 | 217 | 244 | 277 | 316 | 329 | |||||
Uztaila/Abuztua 2024 | A3
24 |
O1
25 |
O2
26 |
Lar
27 |
Iga
28 |
A1
29 |
A2
30 |
A3
31 |
O1
1 |
O2
2 |
Lar
3 |
Iga
4 |
A1
5 |
A2
6 |
A3
7 |
O1
8 |
O2
9 |
Lar
10 |
Iga
11 |
Probak guztira | |
Uztaila | Abuztua |
Sakontzeko, irakurri: «Saint-Deniseko Hiribildu Olinpikoa»
Saint-Deniseko hiribildu olinpikoa prestatu zen atletak egoteko, baita paralinpikoak ere.
Dominique Perrault arkitektoak irudikatutako lekuak 14.500 atleta olinpikoei eta ondoren 9.000 atleta paralinpikoei eta haien teknikariei ostatu ematea izan zuen helburu, 2024ko uztailaren 26tik irailaren 8ra. Gunea gero auzo berria bilakatzeko moduan proiektatu zuten.
Sakontzeko, irakurri: «2024 Udako Olinpiar Jokoetako zuzi erreleboa»
2024ko Udako Olinpiar Jokoen zuziaren erreleboa 2024ko apirilaren 16tik 2024ko uztailaren 26ra izan zen.[43][44] Greziako Olinpian argiztatu eta Frantziar estatuko zonalde ezberdiñetatu bidaiatu <uen zuziak.[45] Monako eta Itsasoz Haraindiko Frantzian ere egon zen zuzi olinpikoaren erreleboa, Kaledonia Berriaren salbuespen adierazkorrarekin, han ez baitzen izan 2024an egon ziren istiluengatik.[46]
2024ko Udako Olinpiar Jokoen irekiera ekitaldia 2024ko uztailaren 26an egin zen, Parisen. Udako olinpiar jokoen edizio honetako berrikuntza nagusia izan zen zeremonia estadio batetik kanpo egitea lehen aldiz.[47] Segizioa Austerlitzeko zubian hasi eta Sena ibaian zehar ibili zen, ekialdetik mendebaldera, Trocaderoko lorategietara iritsi arte, bertan amaitu baitzen.
Amaiera ekitaldia, «Records» izenburuaz, Stade de France estadioan egin zen, 2024ko abuztuaren 11n.[48] Ekitaldiak bi ordu inguruko iraupena izan zuen, etorkizun distopiko batean girotuta.[49]
2024 Udako Joko Olinpikoen eta Joko Paraolinpikoen ikurra 2019ko urriaren 21ean agertu zen Grand Rexen. Art Deco lanean inspiratuta, Marianne, Frantziako pertsonifikazio nazionalaren, antzezpen bat da, adatsak espazio negatiboan sortutako sugarra duena.[50][51] Ikurra ere urrezko domina baten antzekoa da. Tony Estanguetek azaldu zuenez, "Jokoen indarra eta magia" sinbolizatzen zuen enblemak, eta "pertsonentzako" ziren jokoak. Emakume-irudi bat erabiltzeak Parisko 1900eko Udako Olinpiadei omenaldia egiteko ere balio du; izan ere, haiek izan ziren emakumeei parte hartzen utzi zieten lehenak.[52] Ikur hori Sylvain Boyer diseinatzaile frantsesak diseinatu zuen Ecobranding & Royalties diseinu-agentzia frantsesekin.[53][54][55][53]
Lehen aldiz, 2024 Joko Paralinpikoek ikur bera partekatu zuten ezberdintasunik gabe.[56]
Piktograma olinpikoen historian Parisko 2024ko Jokoetakoek aldaketa ekarri zuten. Ikono antropomorfikoen ohiturarekin hautsita, piktogramak «armarri» gisa diseinatu zituzten, eta diziplina bakoitzerako intsignia gisa funtzionatzen du bakoitzak, kirol jokoaren eta tresnen agerpena indarturik, eta simetria ardatz baten inguruan sortuta irudia.[57]
2022ko azaroaren 14an, Phryges-ak edo Frigiarrak aurkeztu zituzten, Joko nagusietako zein Paraolinpikoetako maskotak. Phryhesak bi txapel antropomorfiko dira, askatasunaren sinbolo historiko frantsesa.[58][59] Marianne Frigiar txanoarekin irudikatzen dute, Eugène Delacroixen Askatasuna herriaren gidari margolanean bezalarsu.[60][61] Bi maskotek lema bera dute: "Bakarrik azkarrago goaz, baina elkarrekin haratago goaz".[62]
Jokoetako kartel olinpikoa 2024ko martxoaren 4an ezagutarazi zen. Ugo Gattonik diseinatu zuen kartela, eta diptikoa da: Erdi batek Olinpiar Jokoak irudikatzen ditu, eta beste erdiak, Paralinpiarrak. Lehen aldiz, kartel olinpikoa eta kartel paralinpikoa elkarrekin diseinatu zituzten, bakoitzak bere aldetik lan egin baitezake, erdi gisa, edo kartel batean denak batera konbinatu. 2.000 ordu behar izan zituzten kartelak osatzeko, sei hilabetetan.[63][64]
Parisko Olinpiar Jokoen Mendeurrenaren ospakizunean (1924–2024), Mendebaldeko Kostaldeko Gauerdiko Martxaren ™ argitalpena lineako artearen kartelak jaurtitzen hasi zen, guztiak tematikoak Parisko Olinpiar Jokoen ondoren, Pierre de Coubertainen "Citius, Altipiior in austius" goiburua daramatenak. 29 karteletan, zeremonia baino bost lehenago, eta hilero bat, 2026an Florentziako eta Cortinako Olinpiar Jokoak irekitzen diren egunera arte.[65][66] Mendebaldeko Kostako arte tematikoen kartel sorta horretako laginak Olinpiar Jokoetan eta gauerdiko Kirol Wikian (Fandom) ikus daitezke.[67]
AB InBev edarien enpresa belgikarra munduko lehen babesle olinpikoa bihurtu zen, eta Toyota automobilen fabrikatzaile japoniarrak, berriz, ez du TOP babesa berrituko, IOCk babesleen dirua nola erabili duen ustez zorigaiztokoa delako konpainiarekin.[68][69][70]
2024 Udako Olinpiar Jokoetako babesleak[71][72] | ||||
---|---|---|---|---|
Mundu osoko babesle olinpikoak
| ||||
Premium babesleak | ||||
Babesle ofizialak
| ||||
Hornitzaile eta jarraitzaile ofizialak
|
Frantzian, 2024ko Udako Joko Olinpikoetako eskubide nazionalak Warner Brosenak izan ziren. Discovery (lehen Discovery Inc.) Eurosporten bidez. Doako estaldura France Télévisionsek eman zuen Frantzian eta Ipar Euskal Herrian,[73] eta RTVEk Espainian eta Hego Euskal Herrian.[74]
2024ko Udako Olinpiar Jokoekin lotutako hainbat gai polemiko jazo ziren, tartean ingurumen eta segurtasun kezkak,[75][76] giza eskubideak,[77] terrorismoa [78]eta Israelek Israelen eta Hamasen arteko gerraren erdian parte hartzea baimentzeari buruzko eztabaidak,[79][80][81] eta Errusiako eta Bielorrusiako atletei Ukrainako inbasio errusiarraren erdian neutral gisa lehiatzen uzteari buruzkoak.[82][83]
Jokoetan bertan, emakumezkoen boxeo lehiaketan Imane Khelif eta Lin Yu-Ting boxeolariei egindako jazarpena aipagarria izan zen, baina biek urrea eta garaipena lortu zuten nork bere pisu-kategorian. Halaber, emakumezkoen futbol lehiaketan Kanadak droneek espioitza egin izana aipagarria izan zen.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.