Ácido fítico
composto químico From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
O ácido fítico, tamén chamado inositol hexaquisfosfato (IP6), ou, cando está en forma de sales, fitato, é un éster fosfato do inositol. Contén seis grupos fosfato. A pH fisiolóxico, estes fosfatos están parcialmente ionizados. O anión resultante é unha especie química incolora que ten un papel nutricional significativo como principal forma de almacenamento do fosfato en moitos tecidos de plantas, especialmente na fibra vexetal e nas sementes.[1] Pode encontrarse nos cereais.
Os catabolitos do ácido fítico denomínanse inositol polifosfatos inferiores. Exemplos son os inositol penta- (IP5), tetra- (IP4) e trifosfato (IP3).
Remove ads
Importancia na agricultura
O fósforo e o inositol en forma de fitato non están, en xeral, biodispoñibles para animais non ruminantes porque estes animais carecen do encima dixestivo fitase necesario para hidrolizar os enlaces inositol-fosfato. Os ruminantes poden dixerir facilmente o fitato porque os microorganismos do rume producen fitase.[2]
En moitas granxas comerciais, os animais domésticos non ruminantes, como os porcos, aves, xunto cos algúns peixes de acuicultura,[3] son alimentados con alimentos vexetais que conteñen fitatos.[4] Como o fitato procedente deses alimentos non se pode absorber, o fitato non absorbido pasa a través do tracto gastrointestinal, elevando a cantidade de fósforo no esterco.[2] O exceso na excreción de fósforo pode orixinar problemas medioambientais, como a eutrofización.[5]
Ademais, desenvolvéronse liñas mutantes viables baixas en ácido fítico en varias especies agrícolas nas cales as sementes teñen niveis moi reducidos de ácido fítico e un incremento concomitante de fósforo inorgánico.[6] Porén, os problemas de xerminación dificultaron ata agora a utilización deses cultivares. Isto pode deberse a que o ácido fítico podería ter un papel importante no almacenamento de fósforo e ións metálicos.[1]
O uso de grans xerminados reduce a cantidade de ácido fítico na alimentación, sen ningunha redución significativa no valor nutricional.[7]
Certas variantes de fitatos teñen tamén o potencial de utilizarse na remediación de solos para inmobilizar uranio, níquel e outros contaminantes inorgánicos.[8]
Remove ads
Funcións biolóxicas e fisiolóxicas
Aínda que é indixerible para moitos animais, o ácido fítico e os seus metabolitos, como os que aparecen en sementes e cereais, desempeñan inportantes papeis nos brotes de plantas en crecemento.
Principalmente, o ácido fítico funciona como almacén de fósforo, almacén de enerxía, fonte de catións e de mioinositol (un precursor da parede celular). O ácido fítico é a principal forma de almacenamento do fósforo en sementes de plantas.[9]
Nas células animais, os polifosfatos de mioinositol son moi comúns, o ácido fítico (mioinositol hexaquisfosfato) é o máis abundante, e a súa concentración vai de 10 a 100 µM en células de mamíferos, dependendo do tipo celular e do estadio de desenvolvemento.[10][11]
Este último composto non se obtén da dieta animal, senón que debe ser sintetizado dentro da célula a partir de fosfato e inositol (que, á súa vez, se orixina a partir da glicosa, xeralmente nos riles). A interacción do ácido fítico intracelular con proteínas intracelular específicas foi investigado in vitro, e viuse que estas interaccións causan a inhibición ou a potenciación das actividades fisiolóxicas desas proteínas.[12][13] As evidencias obtidas neses estudos indican unha función intracelular do ácido fítico como cofactor na reparación do ADN por unión de extremos non homólogos.[12] Outros estudos feitos con lévedos mutantes indican tamén que o ácido fítico pode estar implicado na exportación do ARNm desde o núcleo ao citosol.[14][15]
Estudouse o papel do inositol fosfato na maduración do VIH-1. Atopouse que o inositol hexafosfato (IP6) facilita a formación de feixes de seis hélices e a ensamblaxe do retículo de Gag do VIH-1 inmaturo. O IP6 establece contactos iónicos con dous aneis de residuos de lisina no centro do hexámero Gag. A clivaxe proteolítica enmascara os sitios de unión alternativos, nos que a interacción de IP6 promove a ensamblaxe do retículo da cápside viral madura. En conclusión, estes estudos sinalan que o IP6 é unha pequena molécula natural que promove a ensamblaxe e a maduración do VIH-1.[16]
Remove ads
Ciencia dos alimentos
O ácido fítico descubriuse en 1903,[17] O ácido fítico, principalmente como fitato en forma de fitina, encóntrase nas cascas de sementes, incluíndo as noces, grans de cereais e legumes.[1] As técnicas de preparación da comida en casa poden degradar o ácido fítico de todos eses alimentos. Simplemente cociñando o alimento redúcese o seu contido en ácido fítico en certo grao. Os métodos máis efectivos son poñer a remollo en medio ácido, o xerminado e a fermentación láctica, como na masa nai e vinagretas.[18] Non hai fitatos detectables (menos do 0,02 % do peso húmido) en vexetais como ceboletas e verzas ou en froitas como as mazás, laranxas, plátanos ou peras.[19]
O ácido fítico ten unha forte afinidade para unirse a "minerais," como o calcio, ferro e zinc.[20] A unión do ácido fítico co ferro é máis complexa, aínda que certamente hai unha forte afinidade de unión ao ácido fítico, as moléculas como os fenois e taninos tamén inflúen nesta unión.[21] Cando o ferro e o zinc se unen ao ácido fítico forman precipitados insolubles e son moito menos absorbibles polo intestino. Estes procesos poden, por tanto, contribuír ás deficiencias de ferro e zinc en persoas cuxas dietas dependen deses alimentos para a súa inxesta de minerais, como ocorre en países en desenvolvemento[22][23] e nalgúns vexetarianos.[24]
Como aditivo alimentario, o ácido fítico utilízase como conservante.
As castañas conteñen 47 mg de ácido fítico por cada 100g.[32]
As landras de Quercus ilex (aciñeiras) conteñen 127 mg de ácido fítico por cada 100g.[33]
Remove ads
Efectos sobre a saúde humana
Algúns autores como Norbdo e Gunnar (1972)[34] describen o ácido fítico como "cariostático" ou que tende a inhibir a formación de carie. Porén, a literatura vella contén visións máis matizadas e sofisticadas sobre esta substancia. Nun artigo de 1939[35], Douglas Harrison e Edward Mellanby describían como o ácido fítico pode ser lixeiramente cariostático nunha dieta na que as proporcións de calcio e fósforo están desequilibradas. Porén, o ácido fítico conduce normalmente ao desenvolvemento do raquitismo e da carie porque únese ao calcio (entre outros minerais) e pode así causar deficiencias na captación de calcio. A acción raquiticoxénica pode ser reducida por medio da suplementación mineral, utilización de métodos de preparación de alimentos que destrúen o ácido fítico ou o uso de fitases (encimas que converten o fósforo do ácido fítico nunha forma inorgánica utilizable).
Como o ácido fítico pode afectar á absorción do ferro, Hurrell et al arguíron que a "desfitinización debería considerarse como unha estratexia principal para mellorar a nutrición de ferro durante o período de destete".[36] As propiedades quelantes do ácido fítico déronlle a este ácido unha reputación como antinutriente con aspectos deletéreos; algúns autores argumentaron que esta estigmatización ignora as súas propiedades beneficiosas e usos modernos.[37][38]
Moitos autores modernos consideran que o ácido fitico pode ser beneficioso para a saúde humana porque é un antioxidante[39][40]. Os experimentos in vitro indican que o ácido fítico pode ter propiedades que axudan na loita contra o cancro[41]. Un estudo piloto do inositol hexafosfato máis inositol atopou que un paciente mostraba unha velocidade de crecemento do tumor reducida (non se deron cifras); porén, os investigadores fixeron notar que compriría facer ensaios clínicos aleatorios controlados para confirmar estas observacións.[39] Os mesmos investigadores, Ivana Vucenik e AbulKalam Shamsuddin, tamén sinalan que o inositol hexafosfato é un "nutriente esencial" e 'ten moitas características de vitamina, ao contrario do dogma establecido e, desafortunadamente, aínda existente entre os nutricionistas sobre o seu papel como “antinutriente” '.[42]
Remove ads
Notas
Véxase tamén
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads