អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម

អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម (ភាសាអារ៉ាប់៖ الإمارات العربية المتحدة) ឬអាចហៅសាមញ្ញថា អេមីរ៉ាត (ភាសាអារ៉ាប់៖ الإمارات) គឺជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅតំបន់អាស៊ីខាងលិច (មជ្ឈិមបូព៌ា)។ ប្រទេសមួយនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅចុងភាគខាងកើតនៃឧបទ្វីបអារ៉ាប់ និងមានព្រំប្រទល់ជាប់ជាមួយប្រទេសអូម៉ង់ និងអារ៉ាប៊ីសាអ៊ូឌីត ខណៈពេលដែលមានព្រំដែនសមុទ្រជាប់ឈូងសមុទ្រពែរ្សរួមជាមួយប្រទេសកាតា និងអ៊ីរ៉ង់។ ទីក្រុងអាប៊ូដាប៊ីគឺជារាជធានីនៃប្រទេស ខណៈឌូបៃជាទីក្រុងដែលមានចំនួនប្រជាជនច្រើនជាងគេ និងជាមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិដ៏ធំមួយ។

ភាសាខ្មែរ

ភាសារខ្មែរ
ខ្មែរ វរលញ្ឆករអអអ វរលញ្ឆករ
បាវចនា الله الوطن الرئيس ព្រះ ជាតិ ប្រធានរដ្ឋ
ភ្លេងជាតិ "عيشي بلادي" "ប្រទេសយើងបន្តនៅគង់វង្ស"
ទីតាំងអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម (ក្រហម) នៅលើភូគោល
អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម
រាជធានី	អាប៊ូដាប៊ី 24°28′N 54°22′E
ទីក្រុងធំបំផុត	ឌូបៃ 25°15′N 55°18′E
ភាសាផ្លូវការ	ភាសាអារ៉ាប់[១]
ភាសាទទួលស្គាល់	ភាសាអង់គ្លេស[២]
ក្រុមជនជាតិ (ឆ្នាំ ២០១៥)[៣]	៥៩.៤% អាស៊ីខាងត្បូង ៣៨.២% ឥណ្ឌា ៩.៥% បង់ក្លាដែស ៩.៤% ប៉ាគីស្ថាន ២.៣% ជនជាតិផ្សេងទៀត ១១.៦% អារ៉ាប់អេមីរ៉ាត ១០.២% អេហ្ស៊ីប ៦.១% ហ្វីលីពីន ១២.៨% ជនជាតិផ្សេងៗទៀត
សាសនា (ឆ្នាំ ២០២២)	៧៦.០% ឥស្លាមសាសនា (ផ្លូវការ) ៩.០% គ្រិស្តសាសនា ៨.០% ហិណ្ឌូសាសនា ១.៨% ព្រះពុទ្ធសាសនា ៥.០% សាសនាផ្សេងៗទៀត
រដ្ឋាភិបាល	រាជាធិបតេយ្យជ្រើសតាំងអាស្រ័យពាក់កណ្ដាលរដ្ឋធម្មនុញ្ញសហព័ន្ធនិយមសភា[៤][៥][៦]
- ប្រធានាធិបតី	មូហាម៉ាត់ ប៊ីន ហ្សាយ៉េដ អាល់ ណាយ៉ាន
- នាយករដ្ឋមន្ត្រី	មូហាម៉ាត់ ប៊ីន រ៉ាស្ស៊ីដ អាល់ ម៉ាក់ទុម
- អនុប្រធានាធិបតី	មូហាម៉ាត់ ប៊ីន រ៉ាស្ស៊ីដ អាល់ ម៉ាក់ទុម និងម៉ាន់សួរ ប៊ីប ហ្សាយ៉េដ អាល់ ណាយ៉ាន
- រជ្ជទាយាទ	ខាលីដ ប៊ីន មូហាម៉ាត់ ប៊ីន ហ្សាយ៉េដ អាល់ ណាយ៉ាន
នីតិបញ្ញត្តិ	ក្រុមប្រឹក្សាសហព័ន្ធកំពូល ក្រុមប្រឹក្សាជាតិសហព័ន្ធ
និម្មិតកម្ម
- រ៉ាសអាល់កីយម៉ា	១៧០៨
- ស្សារចា	១៧២៧
- អាប៊ូដាប៊ី	១៧៦១
- អ៊ុមអាល់កៃវែន	១៧៦៨
- ឌូបៃ	១៨៣៣
- ទទួលឯករាជ្យពីចក្រភពអង់គ្លេស	២ ធ្នូ ១៩៧១
- ទទួលជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ	៩ ធ្នូ ១៩៧១
ក្រឡាផ្ទៃ
- ផ្ទៃសរុប	៨៣,៦០០ គ.ម២   (ទី១១៤)
- ផ្ទៃទឹក (%)	គ្មានទិន្នន័យ
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២០)	៩,២៨២,៤១០[៧] (ទី៩២)
- ជំរឿន (ឆ្នាំ ២០០៥)	៤,១០៦,៤២៧
- ដង់ស៊ីតេ	១២១ នាក់/គ.ម២   (ទី១១០)
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២០)
- សរុប	៧៧៩.២៣៤ ពាន់លានដុល្លារ[៨] (ទី៣៤)
- ក្នុងម្នាក់	៧៨,២៥៥ ដុល្លារ[៨] (ទី៦)
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២២)
- សរុប	៥០១.៣៥៤ ពាន់លានដុល្លារ[៨] (ទី៣២)
- ក្នុងម្នាក់	៥០,៣៤៩ ដុល្លារ[៨] (ទី២១)
ជីនី (២០១៨)	២៦.០[៩] ទាប
HDI (២០២១)	០.៩១១[១០] ខ្ពស់ណាស់ · ទី២៦
រូបិយវត្ថុ	ឌៀរហាំ អអអ (AED)
ល្វែងម៉ោង	UTC+០៤:០០ (GST)
ទម្រង់កាលបរិច្ឆេទ	ថ្ងៃ/ខែ/ឆ្នាំ – dd/mm/yyyy
ទិសបើកបរ	ស្ដាំ
កូដហៅទូរស័ព្ទ	+៩៧១
កូដ ISO 3166	AE
ដែនកម្រិតខ្ពស់	.ae امارات.

អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមគឺជារដ្ឋប្រកាន់នូវរបបរាជាធិបតេយ្យជ្រើសតាំង និងបានកើតចេញពីដែនដីសហព័ន្ធចំនួន ៧ អេមីរ៉ាត រួមមាន៖ អាប៊ូដាប៊ី (រាជធានី) អាជម៉ាន ឌូបៃ ហ្វូជ័យរ៉ា រ៉ាសអាល់កីយម៉ា ស្សារចា និងអ៊ុមអាល់កៃវែន។^[១១] អេមីរ៉ាតនីមួយៗត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយមេដឹកនាំម្នាក់ ដែលបញ្ចូលគ្នាបង្កើតបានជាក្រុមប្រឹក្សាសហព័ន្ធកំពូល។ សមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសហព័ន្ធកំពូលត្រូវបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីម្នាក់ (គិតត្រឹមថ្ងៃទី១៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២ តំណែងនេះត្រូវបានកាន់ដោយព្រះអង្គម្ចាស់មូហាម៉ាត់ ប៊ីន ហ្សាយ៉េដ អាល់ ណាយ៉ាន)^[១២] និងអនុប្រធានាធិបតីម្នាក់ (ព្រះអង្គម្ចាស់មូហាម៉ាត់ ប៊ីន រ៉ាស្ស៊ីដ អាល់ ម៉ាក់ទុម) ពីក្នុងចំណោមសមាជិកពួកគេ។ ជាក់ស្ដែង មេដឹកនាំអាប៊ូដាប៊ីត្រូវកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតី ខណៈដែលមេដឹកនាំឌូបៃជាអនុប្រធានាធិបតី និងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីផងដែរ។^[១៣] កាលឆ្នាំ២០១៣ ប្រទេសនេះមានប្រជាជនចំនួន ៩.២ លាននាក់ ដែលក្នុងនោះ ១.៤ លាននាក់ជាប់សញ្ជាតិអេមីរ៉ាត និង ៧.៨ លាននាក់ផ្សេងទៀតជាជនបរទេស។^{[១៤][១៥][១៦]} រហូតមកដល់ឆ្នា២០២០ អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមមានចំនួនប្រជាជនប្រមាណ ៩.៩ លាននាក់។^[១៧]

ទឹកដី​អេមីរ៉ាត​អារ៉ាប់​រួម​សព្វថ្ងៃមាន​វត្តមានមនុស្ស​រស់នៅ​អស់​រយៈពេល​ជាង ១២៥,០០០ ឆ្នាំ​មក​ហើយ។ វាជាចំណុចកណ្ដាលនៃផ្លូវពាណិជ្ជកម្មរវាងអរិយធម៌ជាច្រើនរួមមាន មេសូប៉ូតាមី ពែរ្ស និងឥណ្ឌាជាដើម។^[១៨]

ឥស្លាមគឺជាសាសនាផ្លូវការ ហើយភាសាអារ៉ាប់គឺជាភាសាផ្លូវការរបស់ប្រទេសនេះ។ អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមមានបរិមាណប្រេងធំបំផុតទីប្រាំមួយ និងឧស្ម័នធម្មជាតិច្រើនបំផុតទីប្រាំពីរនៅលើពិភពលោក។^{[១៩][២០]} ព្រះអង្គហ្សាយ៉េដ ប៊ីន ស៊ុលតង់ អាល់ ណាយ៉ាន ដែលជាប្រធានាធិបតីទីមួយរបស់ប្រទេសបានដឹកនាំនិងទទួលរ៉ាប់រងលើដំណើរអភិវឌ្ឍន៍របស់ប្រជាជាតិមួយនេះ ដោយបានវិនិយោគនូវចំណូលបានពីរ៉ែប្រេងកាតទៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាល អប់រំ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។^[២១] អេមីរ៉ាត់អារ៉ាប់រួមមានសេដ្ឋកិច្ចចម្រុះជាងគេបើប្រៀបធៀបទៅចំណោមសមាជិកនៃក្រុមប្រឹក្សាសហប្រតិបត្តិការឈូងសមុទ្រ។^[២២] នៅសតវត្សរ៍ទី២១ ប្រទេសនេះលែងសូវពឹងផ្អែកលើប្រេង និងឧស្ម័នទៀតហើយ ខណៈដែលខ្លួនកំពុងផ្តោតបន្ថែមលើការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍ និងអាជីវកម្មផ្សេងៗ។ រាជរដ្ឋាភិបាលមិនមានយកពន្ធលើប្រាក់ចំណូលទេ ទោះបីជាមានវត្តមានពន្ធសាជីវកម្មក៏ដោយ ហើយពន្ធលើតម្លៃបន្ថែម ៥% ត្រូវបានណែនាំនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៨។^[២៣]

ក្រុមសិទ្ធិមនុស្សដូចជា អង្គការលើកលែងទោសអន្តរជាតិ វិមានសេរីភាព និងអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សបានមើលឃើញថា អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមមានកម្រិតសិទ្ធិមនុស្សទាប ដោយបានលើកឡើងនូវករណីបំពានសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនដូចជា ចាប់បុគ្គលដែលហ៊ានរិះគុនរដ្ឋាភិបាលដាក់ពន្ធនាគារ ឬធ្វើទារុណកម្ម ក្រុមគ្រួសារត្រូវបានយាយីដោយបរិធានសន្តិសុខរដ្ឋ និងករណីបាត់ខ្លួនដោយបង្ខំ។^{[២៤][២៥]} សិទ្ធិបុគ្គលដូចជា សេរីភាពក្នុងការជួបប្រជុំ សមាគម សារព័ត៌មាន ការបញ្ចេញមតិ និងសាសនា ក៏ត្រូវបានអាជ្ញាធររដ្ឋគាបសង្កត់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ។^[២៦]

អេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួមត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមហាអំណាចកណ្តាល។ បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសនេះមានឈ្មោះជាសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សម្ព័ន្ធអារ៉ាប់ អង្គការសហប្រតិបត្តិការឥស្លាម អង្គការប្រទេសនាំចេញប្រេងកាត ចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ និងក្រុមប្រឹក្សាសហប្រតិបត្តិការឈូងសមុទ្រ (GCC)។ល។

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

អត្ថបទដើម: ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម

ភូមិសាស្ត្រ

អត្ថបទដើម: ភូមិសាស្ត្រនៃអេមីរ៉ាតអារ៉ាប់រួម