ស៊ីប

ប្រទេសស៊ីប (ភាសាបារាំង៖ Chypre, ភាសាក្រិក៖ Κυπριακή និងភាសាតួកគី៖ Kıbrıs) ដោយមានឈ្មោះផ្លូវការថា សាធារណរដ្ឋស៊ីប គឺជាប្រទេសកោះមួយស្ថិតនៅប៉ែកខាងត្បូងនៃសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ និងភាគខាងត្បូងនៃតំបន់អាណាតូលី។ ស៊ីបមានទីតាំងភូមិសាស្ត្រផ្ទាល់នៅតំបន់អាស៊ីខាងលិច ប៉ុន្តែទំនាក់ទំនងវប្បធម៌ និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ប្រទេសនេះមានលក្ខណៈបែបអឺរ៉ុបអាគ្នេយ៍។ ស៊ីបជា​កោះ​ធំបំផុត​ទី​បី និង​មាន​ប្រជាជន​ច្រើន​ជាង​គេ​ទី​បី​នៅ​សមុទ្រ​មេឌីទែរ៉ាណេ។^{[១៣][១៤]} ស៊ីបមានដែនសមុទ្រជាប់ប្រទេសអេហ្ស៊ីបនៅភាគត្បូង ឯខាងលិចជាប់នឹងប្រទេសក្រិក ខាងជើងជាប់ប្រទេសតួកគី និងភាគខាងកើតមានប្រទេសស៊ីរី និងលីបង់។ នីកូស៊ី គឺជារដ្ឋធានី និងទីក្រុងធំជាងគេក្នុងប្រទេស។ បច្ចុប្បន្ន ផ្នែកឦសាននៃកោះស៊ីបត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយ សាធារណរដ្ឋតួកគីនៃស៊ីបខាងជើង។

សាធារណរដ្ឋស៊ីប

Κυπριακή Δημοκρατία (ក្រិក) Kıbrıs Cumhuriyeti (តួកគី)
ទង់ជាតិ វរលញ្ឆករ
ភ្លេងជាតិ Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν [ស ១] "ចម្រៀងឆ្ពោះទៅសេរីភាព"
ទីតាំងប្រទេសស៊ីប (ក្រហម) នៅលើភូគោល
រដ្ឋធានី និង ទីក្រុងធំបំផុត	នីកូស៊ី 35°10′N 33°22′E
ភាសាផ្លូវការ	ភាសាក្រិក • ភាសាតួកគី[២]
ភាសាភាគតិច	អាមេនី អារ៉ាប់ស៊ីប
ជាតិភាសា	ក្រិកស៊ីប តួកគីស៊ីប
ក្រុមជនជាតិ	ក្រិកស៊ីប តួកគីស៊ីប អាមេនីស៊ីប ម៉ារ៉ុននីតស៊ីប
សាសនា (ឆ្នាំ ២០២០, រាប់ទាំងស៊ីបខាងជើងផងដែរ)[៣]	៧២.៣% គ្រិស្តសាសនា ២៥.០% ឥស្លាមសាសនា ១.៩% គ្មានជំនឿសាសនា ០.៨% សាសនាផ្សេងៗទៀត
រដ្ឋាភិបាល	ឯកត្តរដ្ឋ សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី
- ប្រធានាធិបតី	នីកូស គ្រីស្តូឌូលីដស៍
- អនុប្រធានាធិបតី	ទំនេរ[ស ២]
- ប្រធានសភាតំណាងរាស្ត្រ	អានីតា ដេមីទ្រីអូ
នីតិបញ្ញត្តិ	សភាតំណាងរាស្ត្រ
ទទួលឯករាជ្យពីសហរាជាណាចក្រ
- កិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងឡុងដ៍–ហ្ស៊ូរិច	១៩ កុម្ភៈ ១៩៥៩
- ប្រកាសឯករាជ្យ	១៦ សីហា ១៩៦០
- ទិវាឯករាជ្យជាតិ	១ តុលា ១៩៦០
- ចូលជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុប	១ ឧសភា ២០០៤
ក្រឡាផ្ទៃ
- សរុប[ស ៣]	៩,២៥១ គ.ម២   (ទី១៦២)
- ផ្ទៃទឹក (%)	០.១១[៥]
ប្រជាជន
- ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២១)	១,២៤៤,១៨៨[ស ៣][៦][៧] (ទី១៥៨)
- ជំរឿន (ឆ្នាំ ២០១១)	៨៣៨,៨៩៧[ស ៤][៨]
- ដង់ស៊ីតេ	១២៣.៤[ស ៣][៩] នាក់/គ.ម២   (ទី៨២)
GDP (PPP)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២២)
- សរុប	៤៤.៧៦២ ពាន់លានដុល្លារ[១០] (ទី១២៦)
- ក្នុងម្នាក់	៤៩,៥០៤ ដុល្លារ[១០] (ទី៣៤)
GDP (ចារឹក)	ប៉ាន់ស្មាន (ឆ្នាំ ២០២២)
- សរុប	២៦.៧០៥ ពាន់លានដុល្លារ[១០] (ទី១១៣)
- ក្នុងម្នាក់	២៩,៥៣៥ ដុល្លារ[១០] (ទី៣៥)
ជីនី (២០២០)	២៩.៣[១១] ទាប
HDI (២០២១)	០.៨៩៦[១២] ខ្ពស់ណាស់ · ទី២៩
រូបិយវត្ថុ	អឺរ៉ូ (€) (EUR)
ល្វែងម៉ោង	UTC+២ (EET)
- រដូវក្តៅ (DST)	UTC+៣ (EEST)
ទិសបើកបរ	ឆ្វេង
កូដហៅទូរស័ព្ទ	+៣៥៧
កូដ ISO 3166	CY
ដែនកម្រិតខ្ពស់	.cy

សកម្មភាពរបស់មនុស្សដំបូងបំផុតនៅលើកោះនេះត្រូវបានគេកំណត់ថាមានអាយុកាលប្រហែល ១០ សហវត្សមុន គ.ស.។ សំណល់បុរាណៗរួមមានបំណែកប្រាសាទផ្សេងៗបានចាប់មានវត្តមានឡើងតាំងពីសម័យអេលេនីស្ទីគឯណោះដូចជា ទីក្រុងបុរាណសាឡាមីស និងគូរីយ៉ុងជាដើម ហើយមិនតែប៉ុណ្ណោះ ស៊ីបក៏ជាកន្លែងដែលមានអណ្តូងទឹកដ៏ចំណាស់ជាងគេបំផុតនៅលើលោកផងដែរ។^[១៥] ជនជាតិក្រិចមីសេញានបានចូលមកតាំងទីលំនៅលើកោះស៊ីបចំនួនពីរដងនៅសហវត្សទី ២ មុន គ.ស.។ ដោយជាទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រមួយនៅសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេខាងកើត កោះស៊ីបត្រូវបានមហាអំណាចមួយចំនួនចូលមកកាន់កាប់រួមមាន ចក្រភពអាស៊ីរី អេហ្ស៊ីប និងពែរ្ស ហើយបន្ទាប់មកត្រូវបានមហារាជអាឡិចសង់ដឺវាយរឹបអូសនៅឆ្នាំ ៣៣៣ មុន គ.ស.។ ក្រោយៗមកទៀត ស៊ីបបានធ្លាក់ក្រោមការត្រួតត្រាដោយពួកប៉្តូលេម៉ាអ៊ិកអេហ្ស៊ីប ចក្រភពរ៉ូមបុរាណនិងបូព៌ា កាលីហ្វាតអារ៉ាប់ រាជវង្សលូស៊ីញ៉ង់នៃបារាំង វេនីស និងក្រោមចក្រភពអូតូម៉ង់អស់ជាងរយៈពេលបីសតវត្ស (រហូតដល់ឆ្នាំ១៩១៤)។^[១៦]

ប្រវត្តិសាស្ត្រ

សេដ្ឋកិច្ច

នយោបាយ

ប្រជាសាស្ដ្រ

កំណត់សម្គាល់

1. ចម្រៀងជាតិក្រិកត្រូវបានអនុម័តនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦៦ ក្រោមសេចក្ដីសម្រេចនៃគណៈរដ្ឋមន្ត្រី។^[១]
2. តំណែងអនុប្រធានាធិបតីគឺទុកសម្រាប់ភាគីតួកគីស៊ីប។ ក៏ប៉ុន្តែតំណែងត្រូវបានទំនេរចាប់តាំងពីការឈ្លានពានរបស់តួកគីនៅឆ្នាំ១៩៧៤ មកម៉្លេះ។^[៤]
3. រាប់បញ្ចូលទាំងស៊ីបខាងជើង តំបន់ទ្រនាប់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងអាក្រូទីរី និងដេកេលី។
4. មិនរាប់បញ្ចូលស៊ីបខាងជើងឡើយ។