coniunctio

Latine

Appellatio pronuntiatusque

API: /konˈjuːnk.ti.oː/

(classice)

API: /konˈjunk.t͡si.o/

(ecclesiastice)

Syllabificatio phonetica: con·iūnc·ti·ō — morphologica: coniunct-io

Formae aliae

• conjūnctiō (orthographia postclassica)

Notatio

← Latine: coniungō (coniungere)

Nomen substantivum

coniūncti|ō, -ōnis fem.

1. √ Actus coniungendi.
2. Convenientia inter homines morali ratione sive civili necessitudine.
3. (Gramm.) pars orationis, quae verba et sententias coniungit.

Declinatio

f.	sing.	plur.
nom.	coniūnctiō	coniūnctiōnēs	I
gen.	coniūnctiōnis	coniūnctiōnum	II
dat.	coniūnctiōnī	coniūnctiōnibus	III
acc.	coniūnctiōnem	coniūnctiōnēs	IV
abl.	coniūnctiōne	coniūnctiōnibus	VI
voc.	coniūnctiō	coniūnctiōnēs	V

Usus

Latinitas mediaevalis

saec. XIII.

• Si puer cum puellula

moraretur in cellula –

Felix coniunctio

amore succrescente,

pari remedio

propulso procul tedio! —Carmina Burana variorum auctorum (Carmina amatoria, 183, fl.1230)

Dictiones collatae

• coniūnx

Synonyma

1. ūniō, cōpulātiō
2. affīnitās, cōnsuētūdō, cōgnātio, amīcitia

Translationes

Actus coniugendi	dilatare ▼

Actus coniugendi	collabi ▲

Anglice: combination (en), union (en) Germanice: Verbindung (de) f, Zusammenhang (de) m Italice: congiunzione (it) f, unione (it) f

Convenientia inter homines morali ratione sive civili necessitudine	dilatare ▼

Convenientia inter homines morali ratione sive civili necessitudine	collabi ▲

Anglice: association (en), affinity (en), relationship (en) Germanice: Geselligkeit (de) f, Verbindung (de) f, Vereingung (de) f, Freundschaft (de) f Italice: legame (it) f, colleganza (it) f, rapporto (it) m

Pars orationis	dilatare ▼

Pars orationis	collabi ▲

Anglice: conjunction (en) Francogallice: conjonction (fr) f Germanice: Konjunktion (de) f, Bindewort (de) n, Fügewort (de) n Italice: congiunzione (it) f

Loci

M. Tullius Cicero -106…-43

Titus Livius -58/+17

Vitruvius ca. -30/-22

Lucius Annaeus Seneca -3/+65

L. Iunius Moderatus Columella ca. 4-70

M. Fabius Quintilianus ca. 35-100

Aulus Gellius ca. 130-170

Aurelius Augustinus Hipponensis 354-430

Isidorus Hispalensis 560-636

antiq.

class.

class.

class.

class.

I

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Latinitas Romana

class.

• Sic illi amores et invidiosa coniunctio non ad occultam recidit obtrectationem, sed ad bellum se erupit; neque mearum rerum quid consili capiam reperio; quod non dubito quin te quoque haec deliberatio sit perturbatura. —Epistolae ad Familiares Ciceronis ^[1]

class.

• Nihil metus praesens ab Romanis sententias nostras inclinarit: fuit certe tamen aliquid, quod tam longam deliberationem faceret; idque erat vetusta coniunctio cum Macedonibus, vetera et magna in nos regum merita. —Ab urbe condita Titi Livii ^[2][3]

class.

• Machina est continens e materia coniunctio maximas ad onerum motus habens virtutes. ea movetur ex arte circulorum rotundationibus, quam Graeci κυκλικὴν κίνησιν appellant. —De architectura Vitruvii ^[4][3]

class.

• Quid sit hoc et quare praecipiendum fuerit, scies si paulo altius repetiero, et dixero aliquid esse continuum, aliquid commissum. Continuatio est partium inter se non intermissa coniunctio. Unitas est sine commissura continuatio, et duorum inter se coniunctorum corporum tactus. —Naturales quaestiones Senecae ^[5][3]

saec. I.

• Sed in his tam discordantibus votis est tamen quaedam societas atque coniunctio: quoniam et pabulum e fundo plerumque domesticis pecudibus magis quam alienis depascere ex usu est, et copiosa stercoratione, quae contingit e gregibus, terrestres fructus exuberant. —De re rustica L. Iunii Moderati Columellae ^[6][3]

saec. I.

• Eius tres partes: ordo, coniunctio, numerus. Ratio ut adiectione, detractione, mutatione; usus pro natura rerum, quas dicimus: cura ita magna, ut sentiendi atque eloquendi prior sit; dissimulatio curae praecipua, ut numeri sponte fluxisse, non arcessiti et coacti esse videantur. —Institutio oratoria Quintiliani ^[7]

Latinitas postclassica

saec. II.

• Atque particula a grammaticis quidem coniunctio esse dicitur conexiva. Et plerumque sane coniungit verba et conectit; sed interdum alias quasdam potestates habet non satis notas, nisi in veterum litterarum tractatione atque cura exercitis. —Noctes Atticae A. Gellii ^[8][3]

saec. IV.

• Coniunctio viri et feminae quandonam sit connubium, quando non. Solet etiam quaeri, cum masculus et femina, nec ille maritus, nec illa uxor alterius, sibimet non filiorum procreandorum, sed propter incontinentiam solius concubitus causa copulantur, ea fide media, ut nec ille cum altera, nec illa cum altero id faciat, utrum nuptiae sint vocandae. —De bono coniugali Augustini ^[9]

Latinitas mediaevalis

saec. VII.

• Nam pronomen ex nomine nascitur, cuius officio fungitur, ut orator ille. Adverbium de nomine nascitur, ut doctus, docte. Participium de nomine, et verbo, ut lego, legens. Coniunctio vero, et praepositio, vel interiectio in complexum istarum cadunt. Ideo, et nonnulli quinque partes definierunt, quia istae superfluae sunt. —Etymologiarum libri XX Isidori Hispalensis ^[10][3]

Fontes

1. Marcus Tullius Cicero - Epistolae ad Familiares. (The Latin Library): Liber octavus. Ep. XIV. [2] — coniunctio
7. Marcus Fabius Quintilianus, Institutionis oratoriae libri XII. (Teubner, Lipsiae MDCCCLIV). Liber nonus, IV. [147] — coniunctio
9. Aurelius Augustinus Hipponensis, De bono coniugali. (Universitas Turicensis): . Caput V, p. 5. — coniunctio