Злести

Злести — село во Општина Дебрца, во областа Дебрца, во околината на градот Охрид.

Злести
Поглед на селото Злести
Злести Местоположба на Злести во Македонија Злести на карта
Координати 41°16′57″N 20°49′49″E
Регион	Југозападен
Општина	Дебрца
Област	Дебрца
Население	168 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	6344
Повик. бр.	046
Шифра на КО	19018
Надм. вис.	780 м
Слава	Ѓурѓовден
Злести на општинската карта Атарот на Злести во рамките на општината
Злести на Ризницата

Потекло на името

Помеѓу населението на селото постои предание дека селото порано се викало Лески, и дека се наоѓало во правец на селото Лешани, тоа место и денес се вика Лески. Од Лески името се преиначило во Злести.^[2]

Географија и местоположба

Дел од сретселото

Злести се граничи со следните села: на север со Белчишта, општинско средиште на Општина Дебрца, на запад со селото Ботун, на југозапад со Мешеишта, на југоисток со Куратица, на исток со Лешани, Долно Средоречие и Грко Поле на североисток, а на југ со Сирула.

Од градот Охрид оддалечено е 22 километри. Од регионалниот пат Охрид-Кичево оддалечено е 3 километри.

Од јужната и западната страна е опкружено со планини кои се богати претежно со дабова и иглолисна шума во помали количини, а во помал обем и букова шума.

Историја

За постанокот на денешното село се искажува следното предание. Во многу стари времиња во близина на селото Злести постоеле други две помали населби, едната населба се викала Лески, а другата Раштани. Некој човек со своите пет сина после пустошот на старото село Раштани морал да се исели од таму, и дошол во селото Злести. Нив ги викале Маленковци, Пашовци, Беговци, Кадијовци и Ќосевци, подоцна се разграниле на повеќе родови.^[3]

Во XIX век, Злести се наоѓало во Охридската каза, нахија Дебрца, во Отоманското Царство.

Стопанство

Од северната и источната страна на селото се простира голема низина која е погодна за одгледување на житарици. Од другите земјоделски култури во помали количини се одгледува пченка, грав, компир, пиперки и други градинарски култури.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 701 —     1953 721 +2.9% 1961 680 −5.7% 1971 552 −18.8% 1981 504 −8.7%	Година Нас. ±% 1991 369 −26.8% 1994 333 −9.8% 2002 294 −11.7% 2021 168 −42.9%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Злести имало 530 жители, сите Македонци христијани.^[4] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Злести имало 520 жители.^[5]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Злести е претставено како чисто македонско село во Охридската каза на Битолскиот санџак со 80 куќи.^[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 550 Македонци.^[7]

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото има 294 жители, од кои 291 Македонец и 3 останати.^[8]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 168 жители, од кои 159 Македонци, 1 останат и 8 лица без податоци.^[9]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	530	520	701	721	680	552	504	369	333	294	168

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]

Родови

Злести е македонско село

Истражување во 1948 година

— Стиснете на [прикажи] —

Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1948 година, родови во селото се.^[2]

• Староседелци: Ширговци (26 к.); Маленковци со Пашовци (12 к.); Ѓоршовци (27 к.) и Рамбевци (18 к.).
• Со непознато потекло се: Танасковци (22 к.).
• Доселеници со познато потекло се: Јолевци (7 к.), доселени се во 1860 година од селото Велмеј; Локовци (4 к.), доселени се во исто време кога и Јолевци, доселени се од селото Локов, Малесија. Од каде избегале поради тоа што убиле некој Турчин.^[2]

Истражување во 1979 година

— Стиснете на [прикажи] —

Според истражувањата пак на Јован Трифуноски во 1979 година, родови во селото се:

• Старинечки родови се: Миленковци (16 к.), Рампевци (15 к.), Поповци (5 к.), Ширговци (14 к.), Неделковци (5 к.), Степановци (3 к.), Ѓоршевци (12 к.), Ѓоревци (5 к.), Колевци (3 к.), Пашовци (5 к.) и Беговци (5 к.). Слава на сите овие родови е Свети Никола. Родовите Колевци, Ѓоревци и Ѓоршевци потекнуваат од тројца браќа, при што основачот на родот Ѓоршевци имал пет синови и задруга од 70 членови, а во овој род го знаат следното родословие: Нове Маркоски (жив на 91 година во 1965)-Марко I-Марко II-Ангеле-Деско-Ѓоршо кој го основал родот. Родовите Рампевци и Поповци потекнуваат од ист предок, а исто така и родовите Ширговци и Беговци потекнуваат од ист предок. Доселени родови се: Локовци (6 к.) (слават Петковден) од с. Локов во Малесија - Струшко и Јолевци (6 к.) чиешто место на старина е непознато.^[14]

Понови истражувања

— Стиснете на [прикажи] —

Според истражувањата на Анѓеле Грозданоски, правени во 1990-тите, родови во селото се

• Староседелци: Маленковци, Пашовци, Беговци, Кадијовци и Ќосевци. Кои се делат на Балевци, Иловци, Провиловци, Ревковци, Тасевци, Диуновци, Трајчевци, Тасевци, Танасковци и Ставревци.
• Доселеници: Ширговци, кои се делат на Андревци, Марковци, Крстановци, Настовци, Милошевци, Стојановци, Грујовци, Цветановци, Тасевци, Мирчевци, Несторовци, Наумовци, Потевци и Трпчевци. Они се првите доселеници во ова село. Доселени се на самиот старт на XIX век од тетовскиот крај. Они се еден од најголемите родови во селото. Потекнуваат од предокот кој заедно со своите три сина дошол во ова село, Стојан Ширго, Јоне Ширго и Мирче Ширго, од кои потекнува овој род; Рамбевци, а кои се делат на Петковци, Таневци, Николовци (Иловци), Евтимовци, Рочковци и Милевци. Основачот на овој род е доселен од селото Рамне, Охридско. Основачот на родот е дојден како домазет; Пејчиновци, Ѓочковци, Пецаковци и Семјановци (Цветановци), они се од заедничко потекло. Потеклото им е од селото Лин крај Охридското Езеро (во Албанија). Овде дошол некој човек со своите двајца сина, и две ќерки. Едната ќерка се омажила со некојси Рамбе, по кој е основан родот Рамбевци; Дамчевци, кои се делат на Јолевци, Јосифовци и Сиљановци. Доселени се околу 1820та година од селото Велмевци кај Демир Хисар; Вељановци, а кои се делат на Димовци (Бисеровци), Сиљановци, Неделковци, Петревци, Јаковчевци (Наумовци) и Јовевци (Трајановци). Доселени се малку после претходниот род од охридското село Велестово; Симоновци (Шутиновци) и Ѓоршовци, доселени се околу 1840 година од селото Издеглавје; Митревци или Локовци, најмлад род во селото. Доселени се околу 1890 година од селото Локов во струшка Малесија. Овде се доселиле тројца браќа. Стојан, Јован и Кузман.^[3]

Општествени установи

• Основно училиште „Дебрца“ до V одделение^[15], подрачно училиште на ОУ „Дебрца“ - Белчишта

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на проширената Општина Дебрца, која настанала со спојување на поранешните општини Белчишта и Мешеишта по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото припаѓало на некогашната Општина Белчишта.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Охрид. Во периодот од 1955 до 1965 година, селото припаѓало на некогашната Општина Белчишта.

Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Општина Белчишта, во која покрај селото Злести, се наоѓале и селата Белчишта, Ботун, Брежани, Велмеј, Горно Средоречие, Грко Поле, Долно Средоречие, Лешани, Ново Село, Песочани и Црвена Вода. Во периодот 1950-1952 година, селото Злести се наоѓало во некогашната Општина Белчишта, во која влегувале селата Белчишта, Горно Средоречие, Долно Средоречие и Злести.

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 1319 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.^[16]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 190 гласачи.^[17]

Културни и природни знаменитости

Новоизградената манастирска црква „Рождество на Пресвета Богородица“ и остатоците на средновековната црква „Св. Богородица“

Главната селска црква „Св. Ѓорѓи“ со камбанаријата и селските гробишта околу нејзе

Археолошки наоѓалишта^[18]

• Градиште — населба од бронзено време;
• Св. Богородица Пречиста (Злести) — старохристијанска базилика и средновековна црква со некропола;
• Св. Никола — средновековна црква со некропола;
• Страишта — утврдена населба од железно време.

Цркви^[19]

• Црква „Св. Ѓорѓи“ — главна селска и гробјанска црква
• Црква „Рождество на Пресвета Богородица“ — новоизградена црква кај археолошкото наоѓалиште

Манастири

• Злестински манастир — новоизграден манастир во близина на селото

Параклиси

• Св. Никола — сместен под главната селска црква „Св. Ѓорѓи“

Редовни настани

• Ѓурѓовден (6 мај) — селска слава

Личности

• Климе Вељаноски - Злеатовчето — македонски комита
• Благоја Дескоски — музичар-виолинист
• Стојан Лакоец — македонски револуционер
• Кирил Стојанов — македонски партизан
• Крсте Ѓоргијов Колоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[20]
• Деско Ѓоршев Десковски — македонски револуционер од ВМОРО.^[21]
• Сотир Јанев Димоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[21]
• Голоб Маркоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[22]
• Ламбе Георгиев Петкоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[23]
• Ванче Наумов Петрески — македонски револуционер од ВМОРО.^[23]
• Андон Силјаноски — македонски партизан
• Васил Попоски — македонски партизан
• Јоне Дескоски — македонски партизан
• Јонче Нестороски — македонски партизан
• Никола Дескоски — македонски партизан
• Нада Десковска — учесник во НОВ на Македонија

Иселеништво

Иселени злестинци и злестинки можат да се најдат во. Охрид, Битола, Струга, Скопје, Штип, Велес, Австралија, итн.^[3]

Култура и спорт

Од спортот доста е развиен фудбалот, при што има фубалски клуб ФК Злести кој игра во Охридската општинска лига. ФК Злести има свој стадион „Горни-Лаг“ каде ги изигрува своите натпревари. Во изградба е новиот полигон за мал фудбал и други спортови (ракомет, кошарка, одбојка) во склоп на подрачното основно училиште.

Во Злести секое лето се одржува традиционален турнир во мал фудбал.

Галерија

• 
  Параклисот „Св. Никола“ под главната селска црква „Св. Ѓорѓи“
• 
  Поглед на параклисот „Св. Никола“
• 
  Интересна архитектура во Злести
• 
  Поглед на селото Злести
• 
  Дел од селските гробишта и селските куќи
• 
  Едниот крај на селото
• 
  Средишниот дел на селото
• 
  Маалото под црквата

Поврзано

• Дебрца
• Општина Дебрца
• Белчишта