Карипска Плоча

Карипска Плоча — претежно океанска тектонска плоча сместена под Средна Америка и Карипското Море и лежи северно од Јужна Америка. Зафаќа површина од 3.200.000 км².

Карипска Плоча
Вид	мала
Површина	3.200.000 км2
Движење1	северозападно
Брзина1	10-11 мм годишно
Опфаќа	Средна Америка, Големи Антили, Мали Антили, Карипско Море
1Во однос на Африканската Плоча

Се граничи со Северноамериканската, Јужноамериканската, Насканската и Кокоската Плоча. Овие граници се подрачја на силна сеизмичка активност, со чести земјотреси, повремени цунамија^[1] и вулкански избуви.

Видови граници

Северната граница на Северноамериканската Плоча е трансформна граница која се протега од граничното подрачје на Белиз, Гватемала (Монтагвански Расед) и Хондурас во Средна Америка, на исток низ Кајманската Бразда долж трансформниот расед на Лебедовите Острови, па ѝ се придружува на јужната граница на Гонавската Плоча. Источно од Среднокајманскиот Гребен продолжува како раседната зона Волтон и раседната зона Енрикиљо–Плантејн Гарден во источна Хиспаниола. Одовде продолжува во Порторико и Девствените острови. Дел од Порториканскиот Ров, најдлабокиот дел од Атлантскиот Океан (8.400 м) лежи долж оваа граница. Порториканскиот Ров се наоѓа на сложен преод од подвлекувачката граница на југ и трансформната граница на запад.

Нагледно видео за Карипската Плоча

Источната граница е Малоантилската зона на подвлекување, каде океанската кора на Јужноамериканската Плоча се подвлекува под Карипската Плоча. Со ова дејство настанале вулканските острови на Малоантилскиот Вулкански Лак од Девствените Острови на север до островите кај брегот на Венецуела на југ. Оваа граница содржи седумнаесет активни вулкани, од кои позначајни се Суфриер на Монтсерат; Мон Пеле на Мартиник; Голем Суфриер на Гваделуп; Суфриер на Свети Винцент и подводниот вулкан Кикем Џени кој лежи околу 10 км северно од Гренада. На ова подрачје се случиле разорни мегаземјотреси во 1839 и 1843 г.^[2][3]

Долж геолошки сложената јужна граница,^[4] Карипската Плоча заемодејствува со Јужоамериканската, образувајќи ги Барбадос, Тринидад и Тобаго (сите на Карипската Плоча), како и островите кај Венецуела (вклучувајќи ги Заветрените Антили) и Колумбија. Оваа граница делумно е производ на трансформно раседнување, заедно со навлекување и извесно подвлекување. Богатите нафтени полиња на Венецуела можеби се производ на ова сложено заемодејство. Карипската Плоча се движи на исток за 22 мм годишно во однос на Јужноамериканската.^[5][6] Во Венецуела, движењето меѓу Карипската и Јужноамериканската Плоча се одвива долж раседите Боконо, Ел Пилар и Сан Себастијан.^[4]

Западниот дел на плочата е зафатен од Средна Америка. Кокоската Плоча во Тихиот Океан се подвлекува под Карипската близу западниот брег на Средна Америка. Ова подвлекување ги создало вулканите во Гватемала, Ел Салвадор, Никарагва и Костарика, збирно наречени Средноамерикански Вулкански Лак.

Потекло

Постојат две теории за настанокот на плочата — една традиционална и прифатена, а другата конкурентна, претставена во 2002 г.

Пердоминантната теорија вели дека плочата е Карипската магматска провинција, која се создала во Тихиот Океан пред десетици милиони години, чие потекло моежби е во Галапагоската Врела Точка.^[7] Како што се ширел Атлантскиот Океан, Северна и Јужна Америка биле истиснати на запад, и извесно време биле одвоени со океанска кора.^[8] Тихоокеанското морско дно се подвлекло под оваа океанска кора помеѓу континентите. Карипската магматска провинција допатувала на истото подрачје, но не се подвлекла бидејќи била помалку густа и подебела од околната океанска кора; наместо тоа, таа се наметнала врз океанското тло, продолжувајќи да се движи на исток во однос на Северна и Јужна Америка. Со настанокот на Панамскиот Провлак пред 3 милиони години, таа конечно ја изгубила врската со Тихиот Океан.

Поновата теорија вели дека Карипската Плоча настанала од атлантска врела точка која повеќе не постои. Оваа теорија дава докази за апсолутното движење на Карипската Плоча која што укажува на западно наместо источно движење, и дека привидното источно движење е само релативно во однос на движењата на Северноамериканската и Јужноамериканската Плоча.^[9]

Прв американски копнен мост

Карипската Плоча почнала да се преместува на исток пред 80 милиони години за време на доцната креда. Оваа преселба со време создала вулкански лак кој се протега од северозападна Јужна Америка до полуостровот Јукатан, денес претставен од архипелазите Авес, Малите и Големите Антили. Лакот бил предмет на постојан тектонизам и колебање на морското ниво, но траел до средниот еоцен и повремено создавал копнен мост долж источната и северната граница на Карпската Плоча.^[10] Делот од западната граница кој подоцна се претворил во Средна Америка сè уште бил изолиран од Тихиот Океан.

Пред 58,5 - 56,5 милиони години, за време на доцниот палеоцен, месниот низок водостој потпомогнат од континенталното издигање на зпаадниот раб на Јужна Америка, создал траен копнен мост преку кој дошло до размена на неколку групи цицачи. На пример, пронајдени се примероци од чуднозглобните (Xenarthra), опосумите (Didelphidae) и ужасниците (Phorusrhacidae) од еоценска Северна Америка и Европа (со извесни спорни примери),^[10][11] како и торбарскиот род Peradectes од палеоценска Јужна Америка.^[12]

Голема американска размена

Големата американска размена каде копнените и слатководни животните се селеле помеѓу Северна и Јужна Америка и обратно преку издигнатиот западен раб на Карипската Плоча (Средна Америка) е подоцнежен настан, која драматично се засилил пред 2,6 милиони години.

Поврзано

• Земјотрес на Хаити (2010)
• Средноамерикански Вулкански Лак
• Гонавска Плоча
• Панамска Плоча