Tungsten

Tungsten atau siamang^[5] ialah sejenis unsur logam bersimbol W dan nombor atom 74. Ia keras, berwarna putih kekelabuan, bersinar dan digunakan untuk membuat aloi, filamen lampu elektrik dan sebagainya.

Tungsten,  ₇₄W

Ciri-ciri umum
Nama alternatif	wolfram, /ˈwʊlfrəm/ (WUUL-frəm)
Rupa	Putih kekelabuan, berkilat
Tungsten dalam jadual berkala
Mo ↑ W ↓ Sg tantalum ← tungsten → renium
Nombor atom (Z)	74
Kumpulan, kala	kumpulan 6, kala 6
Blok	Blok d
Konfigurasi elektron	[Xe] 4f14 5d4 6s2
Bil. elektron per petala/cengkerang	2, 8, 18, 32, 12, 2
Ciri-ciri fizikal
Takat lebur	3695 K ​(3422 °C, ​6192 °F)
Takat didih	6203 K ​(5930 °C, ​10706 °F)
Ketumpatan suhu bilik hampir	19.3 g/cm3
apabila cecair, pada t.l.	17.6 g/cm3
Haba pelakuran	52.31 kJ/mol[1][2]
Haba pengewapan	774 kJ/mol
Muatan haba molar	24.27 J/(mol·K)
Tekanan wap T (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k pada S (K) 3477 3773 4137 4579 5127 5823
Ciri-ciri atom
Keelektronegatifan	Skala Pauling: 2.36
Tenaga pengionan	pertama: 770 kJ/mol ke-2: 1700 kJ/mol
Jejari atom	empirik: 139 pm
Jejari kovalen	162±7 pm
Rampaian
Struktur hablur	​kiub berpusatkan badan (bcc)
Kelajuan bunyi rod nipis	4620 m/s (pada s.b.) (sepuh lindap)
Pekali pengembangan terma	4.5 µm/(m·K) (pada 25 °C)
Daya pengaliran terma	173 W/(m·K)
Kerintangan elektrik	52.8 nΩ·m (pada 20 °C)
Sifat kemagnetan	Paramagnet[3]
Kerentanan magnet (χmol)	+59.0·10−6 cm3/mol (298 K)[4]
Modulus Young	411 GPa
Modulus ricih	161 GPa
Modulus pukal	310 GPa
Nisbah Poisson	0.28
Skala Mohs	7.5
Kekerasan Vickers	3430–4600 MPa
Kekerasan Brinell	2000–4000 MPa
Nombor CAS	7440-33-7
Sejarah
Penemuan	Carl Wilhelm Scheele (1781)
Pengasiangan pertama	Juan José Elhuyar dan Fausto Elhuyar (1783)
Dinamakan oleh	Torbern Bergman (1781)
Isotop utama bagi tungsten
Iso­top Kelim­pahan Separuh hayat Mod reputan Pro­duk 180W 0.12% 1.8×1018 y α 176Hf 181W syn 121.2 d ε 181Ta 182W 26.50% adalah stabil dengan 108 neutron 183W 14.31% adalah stabil dengan 109 neutron 184W 30.64% adalah stabil dengan 110 neutron 185W syn 75.1 d β− 185Re 186W 28.43% adalah stabil dengan 112 neutron
lihat bincang sunting | rujukan | dalam Wikidata

Sejarah

Pada 1781, seorang saintis Jerman-Sweden, Carl Wilhelm Scheele berjaya menghasilkan asid tungstik daripada galian syilit.^[6][7] Pada 1783, saintis bersaudara, José dan Fausto Elhuyar berjaya menurunkan asid tersebut dengan menggunakan arang untuk mendapatkan logam tulen dan menamakannya sebagai wolfram.

Nama tungsten berasal daripada bahasa Sweden yang bererti "batu berat". Simbol kimia "W" yang menandakan unsur tungsten berasal daripada perkataan wolfram daripada bahasa Jerman, di mana perkataan itu berasal daripada sebuah lagi galian tungsten, wolframit.^[8][9] Perkataan wolfram masih digunakan dalam kebanyakan bahasa Eropah.

Dalam bahasa Melayu pula, logam ini disebut siamang, amang atau amang tekal.^[10] Kata "amang" ini dikaitkan dengan kotoran yang terbentuk daripada bijih timah. Istilah lain yang turut dipakai untuk logam ini termasuklah "bijih kuang" dan "bijih besi".^[11]

Kewujudan

Kandungan tungsten di Bumi ialah kira-kira satu bahagian per juta.^[12] Sumber lazim tungsten ialah wolframit, mineral ferum-mangan tungstat, (Fe, Mn)WO₄ dan syilit, galian kalsium tungstat, CaWO₄. Selain itu, wolfram mempunyai mineral-mineral lain tetapi tidak memiliki kepentingan ekonomi.

Penggunaan

Kira-kira separuh daripada logam tungsten yang dihasilkan digunakan untuk menghasilkan bahan-bahan keras, khususnya tungsten karbida manakala kebanyakan yang lain digunakan dalam penghasilan keluli dan aloi dan kurang daripada 10% daripada tungsten digunakan dalam sebatian-sebatian tungsten lain.^[13]