ଅମ୍ଳଜାନ

ଅମ୍ଳଜାନ (English: Oxygen; ଅକ୍ସିଜେନ୍) ହେଉଛି ଏକ ରାସାୟନିକ ମୌଳିକ ଯାହାର ପ୍ରତୀକ O, ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ ୮ । ଅମ୍ଳଜାନ ଜାରଣରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ‌‌। ଉଦ୍‌ଜାନ ଓ ହିଲିଅମ୍‌ ପରେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡରେ ସବୁଠାରୁ ବେଶୀ ଉପଲବ୍ଧ ମୌଳିକ ହେଉଛି ଅମ୍ଳଜାନ। ସମସ୍ତ ଜଟିଳ ପ୍ରାଣୀ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ପାଇଁ ଅମ୍ଳଜାନ ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି।

Oxygen,  ₈O

Spectral lines of oxygen
ସାଧାରଣ ଗୁଣ
ନାମ, ପ୍ରତୀକ	oxygen, O
Appearance	colorless gas; pale blue liquid. Oxygen bubbles rise in this photo of liquid oxygen.
ଉଚ୍ଚାରଣ	/ˈɒks[invalid input: 'ɨ']dʒən/ OK-si-jən
Oxygen in the periodic table
- ↑ O ↓ S nitrogen ← oxygen → fluorine
ପରମାଣୁ କ୍ରମାଙ୍କ (Z)	8
ଶ୍ରେଣୀ, ବ୍ଳକ	group 16 (chalcogens), p-block
ପର୍ଯ୍ୟାୟ	period 2
ମୌଳିକ ପ୍ରକାର	nonmetal
ମାନକ ପରମାଣବିକ ଓଜନ (±) (Ar)	15.999(4)
ଇଲେକ୍‌ଟ୍ରୋନ୍ ବିନ୍ୟାସ	[He] 2s2 2p4
per shell	2, 6
ଭୌତିକ ଗୁଣ
ଅବସ୍ଥା	gas
ଗଳନାଙ୍କ	54.36 K ​(-218.79 °C, ​-361.82 °F)
ସ୍ଫୁଟନାଙ୍କ	90.20 K ​(-182.95 °C, ​-297.31 °F)
ଘନତା at stp (0 °C and 101.325 kPa)	1.429 g/L
when liquid, at b.p.	1.141 g/cm3
Critical point	154.59 K, 5.043 MPa
Heat of fusion	(O2) 0.444 kJ/mol
Heat of	(O2) 6.82 kJ/mol
Molar heat capacity	(O2) 29.378 J/(mol·K)
pressure P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K)       61 73 90
Atomic properties
Oxidation states	2, 1, −1, −2
Electronegativity	Pauling scale: 3.44
energies	(more)
Covalent radius	66±2 pm
Van der Waals radius	152 pm
Miscellanea
Crystal structure	​cubic
Speed of sound	(gas, 27 °C) 330 m/s
Thermal conductivity	26.58x10-3  W/(m·K)
Magnetic ordering	paramagnetic
CAS Number	7782-44-7
ଇତିହାସ
ଆବିଷ୍କାର	Carl Wilhelm Scheele (1772)
Named by	Antoine Lavoisier (1777)
Most stable isotopes of oxygen
iso NA half-life DM DE (MeV) DP 16O 99.76% 16O is stable with 8 neutrons 17O 0.039% 17O is stable with 9 neutrons 18O 0.201% 18O is stable with 10 neutrons
view talk edit | references

Blue white glow from an oxygen discharge tube.

ପୃଥିବୀ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅମ୍ଳଜାନ ସାଧାରଣତଃ ଦୁଇଟି ପରମାଣୁରେ ଗୋଟିଏ ଅଣୁ ଗଠନ କରିଥାଏ । ମାତ୍ର ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ବାୟୁମଣ୍ଡଳରେ ଅମ୍ଳଜାନର ତିନୋଟି ପରମାଣୁ ମିଶି ଓଜୋନ୍‌ ଅଣୁ ସୃଷ୍ଟି କରନ୍ତି। ଓଜୋନ୍‌ ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କ କ୍ଷତିକାରୀ ରଶ୍ମୀକୁ ପୃଥିବୀପୃଷ୍ଠକୁ ଆସିବାକୁ ଦିଏ ନାହିଁ।

ଭୌତିକ ଗୁଣ

ଗଠନ

ଉପସ୍ଥିତି

ବହୁଳତା

ବିଶ୍ୱ: ୧୦୦୦ ppm (by weight)

ସୂର୍ଯ୍ୟ: ୯୦୦୦ ppm (by weight)

ପୃଥିବୀ ପୃଷ୍ଠ : ୪.୭୪*୧୦୫ ppm

ମାନବ ଶରୀର

6.1 x 108 ppb by weight

2.4 x 108 ppb by atoms

ଏଠାରେ ପିପିଏମ୍ ଅର୍ଥ ପାର୍ଟ୍ସ୍ ପାର୍ ମିଲିଅନ୍ ବା ୧୦ ଲକ୍ଷ ଭାଗରେ ଏକ ଭାଗ । ସେହିପରି ପିପିବି ଅର୍ଥ ପାର୍ଟ୍ସ୍ ପାର୍ ବିଲିଅନ୍ ବା ୧୦୦ କୋଟି ଭାଗରେ ଏକ ଭାଗ ।

ଇତିହାସ

୧୭୭୩ ମସିହାରେ ସ୍ୱିଡେନ ବୈଜ୍ଞାନିକ କାର୍ଲ ଉଇଲ୍‌ହେମ ସିଲି ଏବଂ ୧୭୭୪ ମସିହାରେ ଲଣ୍ଡନ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଜୋସେଫ ପ୍ରିଷ୍ଟଲେ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାବେ ପୃଥକ ଭାବେ ଅମ୍ଳଜାନର ଆବିଷ୍କାର କରିଥିଲେ ବୋଲି ଦାବି ହେଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମେ ସନ୍ଧର୍ଭ ପ୍ରକାଶ କରିଥିବାରୁ ପ୍ରିଷ୍ଟଲେଙ୍କୁ ଅମ୍ଳଜାନର ଆବିଷ୍କାରକ ବୋଲି ଅନେକ ସ୍ଥାନରେ କୁହାଯାଏ । ତେବେ ଏହାର ନାମ "oxygen" ୧୭୭୭ ମସିହାରେ ଲାଭୋଇସିଏର ଦେଇଥିଲେ ।