ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ (ਪੀਵੀਸੀ) ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਫੌਜੀ ਸਜਾਵਟ ਹੈ, ਜੋ ਜੰਗ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਬਹਾਦਰੀ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[5][6] ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ "ਅੰਤਮ ਬਹਾਦਰ ਦੇ ਚੱਕਰ" ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ "ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਬਹਾਦਰੀ" ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਨਵਰੀ 2018 ਤੱਕ [update], ਇਹ ਮੈਡਲ 21 ਵਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 14 ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਸਨ ਅਤੇ 16 ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ।[7] 21 ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 20 ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦਾ ਹੈ। ਮੇਜਰ ਸੋਮਨਾਥ ਸ਼ਰਮਾ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਕਈ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲਿਆਂ ਨੇ ਪੀਵੀਸੀ (ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ) ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਭੱਤੇ ਅਤੇ ਇਨਾਮ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਅਜੋਕੇ ਭਾਰਤੀ ਬਹਾਦਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ 1834 ਵਿੱਚ ਲਾਰਡ ਵਿਲੀਅਮ ਬੈਂਟਿੰਕ ਦੁਆਰਾ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਮੈਰਿਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਰਸਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1902 ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਇੰਡੀਅਨ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਮੈਰਿਟ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਵਾਰਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਵੇਂ ਪੁਰਸਕਾਰ 26 ਜਨਵਰੀ, 1950 ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, 15 ਅਗਸਤ, 1947 ਤੋਂ ਪਿਛਲਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਾਲ। ਪੀਵੀਸੀ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਰਾਸ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਮੈਡਲ ਆਫ਼ ਆਨਰ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।
Remove ads
ਡਿਜ਼ਾਇਨ
ਇਸ ਸਨਮਾਨ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਸਵਿਤਰੀ ਖਾਨੋਲਕਰ ਨੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਅਫਸਰ ਸ੍ਰੀ ਵਿਕਰਮ ਖਾਨੋਲਕਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਸਨਮਾਨ ਗੋਲ ਅਕਾਰ ਦਾ ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਆਸ 1.375 ਇੰਚ ਜਾਂ 3.49 ਸਮ ਦਾ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ, ਜੋ ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ ਸਮੇਂ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸੂਚਕ ਸੀ। ਸ਼ਬਦ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਚ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਜਾਮਨੀ ਰੰਗ ਦੇ ਰਿਬਨ (32 mm ਜਾਂ 1.3 ਇੰਚ ਲੰਮਾ) ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਲਟਕਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
Remove ads
ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ

ਪੀਵੀਸੀ ਨੂੰ 21 ਵਾਰ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 14 ਨੂੰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 16 ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ।[8][9] 21 ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ, 20 ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦਾ ਹੈ। ਗ੍ਰੇਨੇਡੀਅਰਜ਼, ਤਿੰਨ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗੋਰਖਾ ਰਾਈਫਲ ਰੈਜੀਮੈਂਟਾਂ ਨੇ 1, 8, ਅਤੇ 11 ਗੋਰਖਾ ਰਾਈਫਲ ਰੈਜੀਮੈਂਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਹਰੇਕ ਕੋਲ ਇੱਕ ਪੀਵੀਸੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਤਾ ਹੈ।[10]
ਜਨਵਰੀ 2018 ਤੱਕ [update], ਫਲਾਇੰਗ ਅਫਸਰ ਨਿਰਮਲ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 1971 ਵਿੱਚ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[5][10] ਸੂਬੇਦਾਰ ਮੇਜਰ ਬਾਨਾ ਸਿੰਘ, ਸੂਬੇਦਾਰ ਸੰਜੇ ਕੁਮਾਰ ਅਤੇ ਸੂਬੇਦਾਰ ਯੋਗੇਂਦਰ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਹੀ ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੀਵਿਤ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ।[9]
ਇਸ ਰੰਗ ਦੇ ਨਾਲ * ਵਾਲੇ, ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਰਮਵੀਰ ਚੱਕਰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
- ** ਰੈਂਕ ਅਵਾਰਡ ਦੇ ਸਮੇਂ ਰੈਂਕ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
Remove ads
ਨੋਟ
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads