Belgrad
stolica Serbii Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Belgrad (serb. Београд, Beograd [beǒɡrad], starożytne Singidunum, daw. Białogród, węg. Nándorfehérvár[2]) – stolica i największe miasto Serbii położone na północy kraju przy ujściu Sawy do Dunaju; jugosłowiańskie miasto-bohater[3].
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Miasto | |||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia | |||||
| Wysokość |
116,75 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Nr kierunkowy |
(+381)11 | ||||
| Kod pocztowy |
11000 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
BG | ||||
Położenie na mapie Serbii  | |||||
Położenie na mapie Europy  | |||||
 44°48′N 20°28′E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Belgrad należy do najstarszych miast Europy. Jego długa i burzliwa historia sięga wstecz ponad 7000 lat. Ziemie między Sawą i Dunajem były zamieszkiwane jeszcze w paleolicie. Odkryte podczas prac archeologicznych w jaskini kamieniołomu Lesztanah w dzielnicy Czukarica liczne szczątki ludzkie (takie jak kości i czaszki neandertalczyków) pochodzą z początków paleolitu.
Pozostałości kultury z okresu późnego kamienia łupanego znaleziono w Vinczy, Czukaricy, na Żarkowie i w okolicach ujścia rzeki Sawy do Dunaju. Wskazuje to na to, że okolice Belgradu zamieszkiwane były przez liczne plemiona z epoki kamienia. Potwierdzają to odkrycia archeologiczne.
Wiele miast satelickich Belgradu powstało na miejscu prehistorycznych osad. Zlokalizowane w tym miejscu celtyckie osady plemienia Skordysków - Singidun (współcześnie na osiedlu Karaburma na prawym brzegu Dunaju w dzielnicy Palilula) i Taurunum (współcześnie dzielnica Zemun) – datuje się na III wiek p.n.e. W czasach rzymskich pierwsza z nich, pod nazwą Singidunum, była ważna ze względów strategicznych.
Pod nazwą Belgrad miasto było znane dopiero od IX wieku. W 1521 należący wtedy do Węgier Belgrad został zdobyty przez Turków i, poza krótką przerwą, gdy w latach 1718–1739 był posiadłością Habsburgów Austriackich, pozostawał w ich władaniu do 1878. Wtedy stał się stolicą niepodległej Serbii.
Od 1878 jest stolicą Serbii. Po wybuchu I wojny światowej stolicę przeniesiono do Niszu na południu kraju. Uczyniono to ze względów bezpieczeństwa – w tamtym okresie stolica leżała tuż przy austriackiej granicy, biegnącej na Dunaju i Sawie (do Austro-Węgier należało miasto Zemun, dzisiaj część Belgradu). Niecały miesiąc po wybuchu konfliktu Belgrad był już okupowany przez inwazyjne siły Austro-Węgier i Niemiec. W 1918 stolica ponownie wróciła do Belgradu. W latach 1918–1929 był stolicą Królestwa SHS, w latach 1929–1941 Jugosławii. W pierwszym dniu niemieckiej inwazji na Jugosławię, 6 kwietnia 1941 roku Belgrad został czterokrotnie zbombardowany przez ponad 230 bombowców. Miasto zostało w dużym stopniu zniszczone[4], a tylko podczas pierwszego nalotu 17 tysięcy cywili straciło życie[5]. Miasto zostało wyzwolone 20 października 1944 roku przez Armię Czerwoną i partyzantów Tity. W okresie powojennym Belgrad stał się ponownie stolicą Jugosławii, a następnie w latach 2003–2006 Serbii i Czarnogóry, i od czerwca 2006 – Republiki Serbii.
Belgrad znajduje się w północnej części środkowej Serbii, na wzgórzach w okolicy ujścia Sawy do Dunaju. Z trzech stron miasto otacza region autonomiczny Wojwodina.
Kamienna forteca z czasów Imperium osmańskiego leżąca u ujścia Sawy do Dunaju nosi nazwę Kalemegdan. Centrum Belgradu znajduje się na prawym brzegu Dunaju. Po przeciwnej stronie tej rzeki zaczyna się Równina Banacka, ze słabo zaludnionymi przedmieściami. Między Sawą i Dunajem znajduje się jedna z nowszych dzielnic miasta – Nowy Belgrad (Novi Beograd), zaś w górze rzeki leży Zemun – dawna granica Turcji i państwa Habsburgów. Sawa oddziela Stare Miasto (Stari Grad) od Nowego Belgradu.
Klimat
Belgrad leży w strefie wilgotnego klimatu subtropikalnego, z wpływem klimatu kontynentalnego. Jesienią i zimą często wieje bardzo mocny, południowo-wschodni wiatr koszawa, który pochodzi znad Afryki, wiejący w kierunku Węgier, trwający zwykle kilka dni.
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Średnie temperatury w dzień [°C] | 4.6 | 7.0 | 12.4 | 18.0 | 23.5 | 26.2 | 28.6 | 28.7 | 23.9 | 18.4 | 11.2 | 5.8 | 17,4 |
| Średnie dobowe temperatury [°C] | 1.4 | 3.1 | 7.6 | 12.9 | 18.1 | 21.0 | 23.0 | 22.7 | 18.0 | 12.9 | 7.1 | 2.7 | 12,5 |
| Średnie temperatury w nocy [°C] | -1.1 | -0.1 | 3.7 | 8.3 | 13.0 | 15.8 | 17.5 | 17.6 | 13.5 | 9.0 | 4.2 | 0.2 | 8,5 |
| Opady [mm] | 46.9 | 40.0 | 49.3 | 56.1 | 58.0 | 101 | 63.0 | 58.3 | 55.3 | 50.2 | 55.1 | 57.4 | 691 |
| Średnia liczba dni z opadami | 13 | 12 | 11 | 13 | 13 | 13 | 10 | 9 | 10 | 10 | 12 | 14 | 139 |
| Wilgotność [%] | 78 | 71 | 63 | 61 | 61 | 63 | 61 | 61 | 67 | 71 | 75 | 79 | 68 |
| Średnie usłonecznienie [h] | 72 | 102 | 153 | 188 | 242 | 261 | 291 | 274 | 204 | 163 | 97 | 65 | 2112 |
| Źródło: RHSoS[6] (liczba dni z opadami dla wartości 0,1 mm, wysokość 132 m n.p.m., 1981-2010) | |||||||||||||
W 2011 miasto liczyło 1 659 440 mieszkańców, z których 1 505 448 to Serbowie, 27 325 Romowie, 9 902 Czarnogórcy, 8061 Jugosłowianie, 7 752 Chorwaci, 6 970 Macedończycy, 5 328 Gorani, 3 996 Muzułmanie, 2 104 Słowacy, 1 810 Węgrzy, 1 596 Boszniacy, 1 539 Słoweńcy, 1 301 Rosjanie, 1 282 Rumuni, 252 Albańczycy, 1 188 Bułgarzy, 498 Niemcy, 418 Ukraińcy, 245 Rusini, 182 Wołosi, 172 Buniewcy, 17 083 inni. 38 971 osób nie zadeklarowało żadnej przynależności narodowej, 1289 osób wskazało przynależność regionalną, a 23 728 to osoby o nieznanej przynależności narodowej[7].
Według spisu powszechnego z 2011 roku[7] struktura wyznaniowa mieszkańców Belgradu wyglądała następująco:
| Religia | Liczebność |
| Prawosławie | 1 475 168 |
| Katolicyzm | 13 720 |
| Protestantyzm | 3 128 |
| Inne kościoły chrześcijańskie | 797 |
| Islam | 31 914 |
| Judaizm | 295 |
| Religie azjatyckie | 541 |
| Inne religie | 741 |
| Agnostycy | 2 425 |
| Niewierzący | 40 657 |
| Nie udzieliło odpowiedzi | 54 871 |
| Nieznana | 27 684 |
| Łącznie | 1 659 440 |
Rada miasta Belgrad
Rada miasta Belgrad jest to organ, który spełnia podstawowe funkcje władzy lokalnej, regulowane w ustawie i statucie miasta. Rada ma 90 członków, których mieszkańcy wybierają w wyborach lokalnych. Kadencja rady miasta trwa 4 lata. Zbiera się ona co najmniej raz na trzy miesiące.
Prezydent Belgradu
Prezydent Belgradu reprezentuje miasto i spełnia w nim władzę wykonawczą. Jest on wybierany bezpośrednio przez mieszkańców stolicy, a jego kadencja trwa 4 lata. W latach 2013–2018 burmistrzem był Siniša Mali z Serbskiej Partii Postępowej. Od 2018 funkcję tę pełni Zoran Radojičić[8].
Belgrad stanowi część administracyjnie wydzielonej jednostki terytorialnej o nazwie Miasto Belgrad, podzielonej na gminy miejskie.
| Nazwa dzielnicy | Powierzchnia w km² | Liczba osad | Osady miejskie(Г) | Inne osady (О) |
|---|---|---|---|---|
| Barajevo | 13 | 3 | 3 | |
| Voždovac | 49 | |||
| Vračar | ||||
| Grocka | 89 | 5 | 4 | |
| Zvezdara | 2 | |||
| Zemun | 50 | |||
| Lazarevac | 84 | 4 | 1 | |
| Mladenovac | 39 | 2 | 1 | |
| Nowy Belgrad | 1 | |||
| Obrenovac | 10 | 9 | 8 | |
| Palilula | 47 | |||
| Rakovica | 0 | |||
| Savski Venac | 4 | |||
| Sopot | 71 | 7 | 6 | |
| Stari grad | ||||
| Surčin | 89 | |||
| Čukarica | 56 | |||
| Razem | 604 | 166 | 27 | 139 |
W Belgradzie co roku odbywają się liczne wydarzenia kulturalne, w tym FEST (Belgrade Film Festival), BITEF (Belgrad International Theatre Festival), BELEF (Belgrad Summer Festival), BEMUS (Belgrad Music Festival), Międzynarodowe Targi Książki, oraz Belgrade Beer Fest[9].
Jest to miasto, w którym żyli i tworzyli noblista Ivo Andrić, autor powieści Most na Drinie[10], a także Branislav Nušić, Miloš Crnjanski, Borislav Pekić i Mesa Selimović. Belgrad jest również stolicą kinematografii serbskiej. W 1995 Emir Kusturica zdobył Złotą Palmę w Cannes za film pt. Underground. Między innymi powstały tam takie filmy, jak: Piękna wieś pięknie płonie, Czarny kot, biały kot, Życie jest cudem.
Za czasów byłej Jugosławii miasto było muzycznym ośrodkiem New Wave. Niektórzy z reprezentantów to Idoli, Ekatarina Velika, Šarlo Akrobata i Električni Orgazam. Wtedy też powstały znane zespoły rockowe, np. Riblja Čorba, Bajaga i Instruktori, i Partibrejkers. Dziś istnieje duża scena hip-hop, z takimi wykonawcami, jak: Beogradski Sindikat, Škabo, Marcelo[11].
W Belgradzie znajduje się wiele teatrów, najważniejszy z nich to Teatr Narodowy, ale liczą się także Pozorište na Terazjama, Jugosłowiański Teatr Dramatyczny, Teatr Zvezdara i Atelier 212.
Biblioteka Narodowa Serbii znajduje się w centrum miasta. Inne ważniejsze biblioteki to Biblioteka Miasta Belgradu i Biblioteka Uniwersytecka w Belgradzie.
Belgrad ma dwa teatry operowe: Teatr Narodowy i Madlenianum Opera House.
Istnieje wiele zagranicznych instytucji kulturalnych w Belgradzie, w tym hiszpański Instituto Cervantes, niemiecki Goethe-Institut i francuski Centre Français Culturel, które znajdują się w centralnej strefie dla pieszych Knez Mihailova. Inne ośrodki kultury w Belgradzie to: American Corner, Austriackie Forum Kultury, British Council, chiński Instytut Konfucjusza, Canadian Cultural Center, Grecka Fundacja Kultury, włoskie Istituto Italiano di Cultura, Centrum Kultury Islamskiej Republiki Iranu oraz rosyjskie Centrum Nauki i Kultury.
W 2008 Belgrad był gospodarzem 53. Konkursu Piosenki Eurowizji. W 2009 miasto gościło letnią uniwersjadę.
Muzea
- Najbardziej znanym muzeum w Belgradzie jest Muzeum Narodowe, założone w 1844. Znajduje się w nim ponad 400 tysięcy eksponatów (ponad 5600 obrazów i 8400 rysunków i grafik), w tym wiele zagranicznych.
- Muzeum Etnograficzne, założone w 1901, zawiera ponad 150 tysięcy eksponatów prezentujących wiejską i miejską kulturę na Bałkanach, a szczególnie w krajach byłej Jugosławii.
- Muzeum Sztuki Współczesnej posiada kolekcję około 35 tysięcy dzieł sztuki, w tym Andy Warhol, Joan Miró, Ivan Meštrović i innych od 1900.
- Muzeum Wojskowe ma ponad 25 tysięcy eksponatów począwszy od okresu rzymskiego. Znajdują się w nim również części samolotu F-117 Nighthawk zestrzelonego przez Wojsko Serbskie[12][13].
- Muzeum Lotnictwa w Belgradzie ma ponad 200 samolotów, z których 50 jest wystawionych.
- Muzeum Nikoli Tesli, założone w 1952, przechowuje osobiste przedmioty Nikoli Tesli. Od jego nazwiska powstała jednostka Tesla.
- Ostatnie z najistotniejszych muzeów to Muzeum Vuka i Dositeja, które prezentuje życie, pracę i dziedzictwo Vuk Stefanovicia Karadžicia, reformatora serbskiego języka literackiego oraz Dositeja Obradovicia, pierwszego serbskiego ministra edukacji.
- Muzeum Sztuki Afrykańskiej, powstałe w 1977 posiada bogatą kolekcję sztuki z Afryki Zachodniej.
W Filmotece Jugosłowiańskiej znajduje się około 95 tysięcy kopii filmów rodzimych i zagranicznych. Jest to największa filmoteka w regionie i zalicza się do dziesięciu największych archiwów tego typu na świecie[14].
Architektura
Belgrad ma zróżnicowaną architekturę. Dzielnica Zemun, która była kiedyś odrębnym miastem, ma starówkę o zabudowie typowej dla miast Europy centralnej z XIX wieku i nieco późniejszej[15]. Najstarsze zabytki architektury znajdują się w twierdzy Kalemegdan, której korzenie sięgają III wieku p.n.e. W centrum Belgradu zachowały się jedynie budynki z XVIII wieku ze względu na liczne wojny i zniszczenia[16]. Architektura ta pochodzi z okresu transformacji miasta i przejścia od wpływów orientalnych do neoklasycyzmu, romantyzmu i elementów sztuki akademickiej. Serbscy architekci zaprojektowali w XIX wieku: Teatr Narodowy, Stary Pałac w Belgradzie dynastii Obrenowiciów (obecnie budynek rady miejskiej), konak księcia Miłosza, Cerkiew katedralna świętego Michała Archanioła oraz w XX wieku: gmachy Zgromadzenia Narodowego i Muzeum Narodowowego pod wpływem secesji. Elementy architektury neobizantyjskiej odnaleźć można w budynkach Fundacji Vuka i starej poczty przy ulicy Kosowskiej. Przykłady architektury sakralnej z tego okresu to cerkiew św. Marka oraz cerkiew św. Sawy, jedna z największych na świecie świątyń prawosławnych[16].
W okresie rządów Tity powstawały architektura brutalistyczna, skoncentrowana głównie w dzielnicy Nowy Belgrad, np. Genex Tower oraz architektura modernistyczna, np. budynki Beograđanka i Ušće Tower.
Turystyka
Szlak turystyczny Belgradu obejmuje Skadarliję, starą, malowniczą uliczkę ze stylowymi restauracjami i kawiarniami, miejsce przesiadywania belgradzkiej bohemy, Muzeum Narodowe i przyległy doń Teatr Narodowy, zabytkowy Zemun nad Dunajem, Plac Nikoli Pasića nieopodal parlamentu, Terazije, plac i ulicę w centrum miasta, Plac Studentów obok rektoratu Uniwersytetu Belgradzkiego, twierdzę Kalemegdan przy ujściu Sawy do Dunaju, gdzie się również znajduje zoo belgradzkie, deptak Knez Mihailova i okolice, Parlament Serbii, cerkiew św. Sawy, Stary Pałac w Belgradzie dynastii Obrenoviciów. Z dwustumetrowej Avala TV Tower na wzgórzu o tej samej nazwie (niedaleko Grobu Nieznanego Żołnierza) roztacza się panorama miasta. Atrakcją turystyczną miasta jest również mauzoleum Josipa Broza Tity o nazwie Kuća Cveća (Dom Kwiatów) w pobliżu wzgórz Topčider i Košutnjak obrośniętych lasami, gdzie wypoczywają mieszkańcy Belgradu.
Beli Dvor (Biały Pałac), dwór królewski dynastii Karadziordziewiciów udostępniony jest dla zwiedzających poza porą zimową, a bilety wstępu można nabyć w Organizacji Turystycznej Belgradu. W pałacu znajduje się wiele cennych dzieł sztuki, w tym obrazy Rembrandta, Nicolasa Poussina i Franza Xavera Winterhaltera[17].
Ada Ciganlija, kiedyś wyspa na rzece Sawie, obecnie połączona z miastem jest kompleksem wypoczynkowo-sportowym nad zalewem utworzonym na rzece z ponad 7 km plażą. Belgradczycy wypoczywają tam w upalne lata, korzystając z kajaków, rowerów i nart wodnych, a także z obiektów sportowych różnych dyscyplin, jak: kolarstwo, golf, piłka nożna, koszykówka, siatkówka, rugby, baseball i tenis. Dostępne są również skoki z bungee i paintball. Wokół zalewu znajdują się kawiarnie i kluby czynne latem całą dobę, organizujące koncerty i nocne imprezy plażowe[18].
Belgrad ma 16 wysp na obu rzekach, a niektóre z nich pozostają rezerwatami przyrody, np. Wielka Wyspa Wojenna, która jest ostoją dzikich zwierząt i prawie 200 gatunków ptactwa, a także roślinności. Wyspa ma status rezerwatu przyrody[19].
Ciekawe do zwiedzenia są również obiekty sakralne, takie jak: Synagoga w Belgradzie, Meczet Bajrakli, katolicka Katedra Najświętszej Maryi Panny, konkatedra Chrystusa Króla.
W 2013 roku stolicę Serbii odwiedziło 640 tys. turystów, z czego 520 tys. to turyści zagraniczni, głównie ze Słowenii, Niemiec, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny oraz Rosji, a 120 tys. to odwiedzający krajowi[20]. Sześć lat później Belgrad odwiedziło 1,25 mln turystów[21].
Nocne życie
Belgrad jest miastem nocnych klubów, gdzie codziennie odbywają się liczne koncerty i nocne imprezy. Jedno z najpopularniejszych miejsc, gdzie koncentruje się nocne życie, rozciąga się wzdłuż brzegów Sawy i Dunaju na tzw. splavovi – barkach przymocowanych do nabrzeży. Każda barka jest nocnym klubem, restauracją albo kawiarnią. Są niewielkie barki mieszczące kilkadziesiąt osób lub wielkie, na których odbywają się koncerty i mają funkcję dyskotek[22][23][24].
Słynne kluby alternatywne to Akademija i KST (Klub Studenata Tehnike) mieszczące się w podziemiach wydziałów politechnicznych Uniwersytetu w Belgradzie oraz SKC (Studentski Kulturni Centar). W Studenckim Centrum Kultury często odbywają się, poza koncertami znanych zespołów lokalnych i zagranicznych, wystawy artystyczne, a także publiczne debaty i dyskusje[25][26].
Skadarlija, zabytkowa dzielnica bohemy, gromadzi od XIX wieku artystów w tradycyjnych restauracjach serbskich (tzw. kafana), gdzie można usłyszeć stare romanse, muzykę ludową czy cygańską. Znajduje się tam również najstarszy serbski browar piwa, założony w pierwszej połowie XIX wieku. Najstarszym lokalem w mieście jest restauracja „?”, założona przez księcia Miłosza w 1823 roku, słynąca z tradycyjnej serbskiej kuchni[27].
The Times stwierdził, że najlepsze życie nocne w Europie można znaleźć w „buczącym” Belgradzie[28], a Lonely Planet w 2009 umieścił Belgrad na pierwszym miejscu wśród dziesięciu najbardziej „imprezowych” miast świata[29].
Belgrad ma dwa państwowe uniwersytety i kilka prywatnych. Uniwersytet Belgradzki założony w 1808 przez Dositeja Obradovicia jest najstarszą uczelnią w Serbii i jedną z największych w Europie pod względem liczby studentów. Obecnie uczy się tu ok. 90 tysięcy studentów, a Biblioteka Uniwersytecka w Belgradzie liczy ponad 1,5 mln tomów. Uniwersytet Megatrend to największa uczelnia niepubliczna w Belgradzie.
Akademia Sztuk w Belgradzie jest najważniejszą uczelnią artystyczną Serbii.
Serbska Akademia Nauk i Sztuk założona w 1886 jako Królewska Serbska Akademia Nauk jest główną instytucją naukowo-badawczą w Serbii.
Miasto posiada 195 szkół podstawowych i 85 szkół średnich, w których uczy się 230 tysięcy uczniów. Szkolnictwo zajmuje ponad 500 budynków w mieście.
W Belgradzie istnieje około tysiąc obiektów sportowych, które służyły wielokrotnie międzynarodowym wydarzeniom sportowym[30]. W 1973 roku odbyły się tam mistrzostwa świata w pływaniu[31], a w XXI wieku – Mistrzostwa Europy w Koszykówce 2005, Mistrzostwa Europy w piłce siatkowej mężczyzn 2005, Mistrzostwa Europy w piłce wodnej mężczyzn 2006 i Olimpijski Festiwal Młodzieży Europy 2007. Belgrad to także miasto Letniej Uniwersjady w 2009.
Najbardziej znanymi klubami sportowymi miasta są FK Crvena zvezda oraz FK Partizan. Dwa główne stadiony w Belgradzie to Marakana (stadion klubu Czerwona Gwiazda) i stadion klubu Partyzant[32]. Rywalizacja między Czerwoną Gwiazdą i Partyzantem jest jedną z najbardziej spektakularnych na świecie i stała się znana jako „Wieczne Derby”.
Belgradzka Arena, jedna z największych w Europie hal widowiskowo-sportowych jest miejscem gdzie odbyły się np. wielokrotnie Puchar Davisa, Mistrzostwa Europy w Piłce Siatkowej Mężczyzn 2005, Letnia Uniwersjada 2009, Mistrzostwa Europy w Koszykówce Mężczyzn 2009 (eliminacje), Fed Cup 2009, Euroliga 2008-09 itd.
Belgrad ma znanych tenisistów, takich jak Ana Ivanović, Jelena Janković i Novak Đoković. Serbska drużyna narodowa wygrała Puchar Davisa 2010[33].
System transportu publicznego w Belgradzie stanowią połączenia autobusowe (118 linii miejskich i ok. 300 linii podmiejskich), tramwajowe (12 linii) i trolejbusowe (8 linii)[34]. Belgrad posiada również sieć kolei podmiejskich Beovoz. Centralny dworzec kolejowy łączy Belgrad z innymi stolicami europejskimi i miastami w Serbii. Głównym środkiem komunikacji pozamiejskiej są autobusy. Metro belgradzkie jest w budowie. Do chwili obecnej ukończono dwie stacje, które zostały otwarte w 2010.
Miasto jest ulokowane wzdłuż paneuropejskich korytarzy transportowych X i VII. System autostrad umożliwia łatwy dostęp do Nowego Sadu (69 km) i Budapesztu (316 km) (północ), do Niszu (201 km) (południe) i do Zagrzebia (365 km) (zachód). Belgrad ma siedem mostów, a główne to Brankov Most, Most Gazela i Most nad Adą Ciganliją[35].
Na Dunaju znajduje się Port Belgradzki, który umożliwia pasażerski i towarowy transport wodny[36].
Lotnisko Nikoli Tesli w Belgradzie (IATA: BEG) jest położone 12 km od centrum w pobliżu Surčina.
Panorama z Nowego Belgradu z widokiem na park i rzekę Sawę
- Aleksandar Atanasijević – serbski siatkarz
- Novak Đoković – serbski tenisista
- Ana Ivanović – serbska tenisistka
- Jelena Janković – serbska tenisistka
- Nikola Milenković - serbski piłkarz
Ateny, Grecja
Banja Luka, Bośnia i Hercegowina
Berlin, Niemcy
Chicago, Stany Zjednoczone
Coventry, Wielka Brytania- Düsseldorf, Niemcy
Hawana, Kuba
Kijów, Ukraina- Korfu, Grecja
Lahaur, Pakistan
Lublana, Słowenia
Madryt, Hiszpania
Mediolan, Włochy
Moskwa, Rosja
Pekin, Chiny- Prnjavor, Bośnia i Hercegowina
- Rzym, Włochy
- Shenzhen, Chiny
Skopje, Macedonia Północna
Tel Awiw-Jafa, Izrael
Wiedeń, Austria
- Powierzchnia i liczba ludności obszaru miejskiego (Насеље Београд), nie mającego odzwierciedlenia w podziale administracyjnym
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
