Powojnik alpejski

Powojnik alpejski (Clematis alpina) – gatunek pnącza z rodziny jaskrowatych. Występuje w Europie i Azji (Syberia, Kirgistan, Mongolia)^[3]. Jest to jeden z trzech gatunków występujących w Polsce w stanie naturalnym, rośnie najczęściej w Tatrach, także w Pieninach, Gorcach, Beskidzie Niskim i w Bieszczadach. Jest także uprawiany, jako roślina ozdobna.

Powojnik alpejski

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	powojnik
Gatunek	powojnik alpejski
Nazwa systematyczna
Clematis alpina (L.) Mill. Gard. dict. ed. 8: Clematis no. 9. 1768

Morfologia

Kwiat

Owoce

Łodyga

Pnąca się, drewniejąca, dorasta do 2 m. Przytrzymuje się podpór ogonkami liściowymi.

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe, liście podwójnie trójdzielne, o długich ogonkach.

Kwiaty

Pojedyncze, szerokodzwonkowate, osadzone na długich szypułkach, zwisłe, czteropłatkowe, o średnicy 4–6 cm są nieco mniejsze niż u mieszańców ogrodowych, w kolorze niebieskofioletowym. W środku widoczne są liczne, białe prątniczki (zredukowane pręciki), które są o połowę krótsze od działek. Spotykane są także odmiany o kwiatach białych, różowych i czerwonobrązowych. Kwiaty pojawiają się na zdrewniałych, zeszłorocznych pędach.

Owoce

Drobne niełupki zebrane w gęsty kulisty owoc zbiorowy. Poszczególne niełupki posiadają wydłużony, pierzasty dzióbek powstały z szyjki słupka.

Biologia i ekologia

Pokrój

Pnącze, chamefit. Okres kwitnienia przypada od maja do sierpnia. Siedlisko: rośnie w lasach i zaroślach, wśród kosówki, od pogórza po piętro subalpejskie, najczęściej wzdłuż rzek, przeważnie na podłożu wapiennym, rzadziej na krzemianowym. Cała roślina jest lekko trująca. Przy doustnym spożyciu powoduje biegunkę, skurcze i podrażnienia skóry. W stanie wysuszonym nie powoduje już podrażnień skóry^[4].

Zastosowanie

Roślina ozdobna: ze względu na atrakcyjny wygląd, mrozoodporność oraz małe wymagania liczne odmiany uprawiane są jako rośliny ozdobne. Jest także bardziej odporny na warunki glebowo-klimatyczne od mieszańców ogrodowych, jest całkowicie mrozoodporny, odporny na choroby i zakwita bardzo wcześnie^[5]. Najlepsze do uprawy są stanowiska półcieniste, niezbyt ciepłe, o glebie żyznej, średnio wilgotnej i przepuszczalnej, o zasadowym pH^[6]. W uprawie znajduje się nie tylko typowa forma gatunku, ale również inne, bardziej ozdobne kultywary, np. ‘Frances Rivis’ o dużych kwiatach^[5]. Roślina doskonale rozmnażająca się przez: wysiew nasion, półzdrewniałe sadzonki pędowe, a także poprzez odkłady.

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.