Zerwa kulista, z. główkowata (Phyteuma orbiculare) – gatunek rośliny należący do rodziny dzwonkowatych. Występuje w Europie. W Polsce roślina dość rzadka, występuje w Karpatach, Sudetach i na rozproszonych stanowiskach w południowej Polsce – na pogórzu i w pasie wyżyn. W górach częściej, niż na niżu. Nie występuje w północnej Polsce[4]. We florze polskiej ma status gatunku rodzimego[5].
Pojedyncza, cienka, wzniesiona o wysokości 15–50 cm. Pod ziemią roślina posiada cienkie i rozgałęzione kłącze, z którego wyrasta często po kilka różyczek liściowych.
Liście odziomkowe i dolne liście łodygowe nieco orzęsione, lancetowatojajowate, o blaszce zwężającej się w ogonek, czasami o sercowatym kształcie i karbowane. Wyższe liście łodygowe bezogonkowe, równowąskie lub lancetowate, czasami z szeroką nasadą.
Ciemnoniebieskie, bezszypułkowe, zebrane w główkę na szczycie łodygi. Kwiaty promieniste, 5-krotne, o długiej koronie podzielonej co najwyżej do połowy długości. Długi słupek z trójdzielnym i spiralnie podwiniętym znamieniem, 5 pręcików zrośniętych nasadami. Działki kielicha trójkątne, drobne.
Siedliskiem są górskie murawy, suche łąki i hale, na niżu świetliste lasy i zarośla. Częściej spotykana na podłożu wapiennym. Roślina światłolubna. W Tatrach występuje do wysokości 2100 m n.p.m., w Sudetach do 1425 m[7].
W latach 1983–2014 roślina znajdowała się pod ochroną ścisłą[9]. Od 2014 roślina podlega częściowej ochronie gatunkowej[10]. Zagrożone są głównie jej stanowiska na niżu (poprzez zmianę sposobu użytkowania łąk)[7].
Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI:10.1371/journal.pone.0119248, PMID:25923521, PMCID:PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
ZbigniewMirek,HalinaPiękoś-Mirkowa:Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy.Warszawa:MULTICO Oficyna Wydawnicza,2003. ISBN83-7073-385-9. Brak numerów stron w książce
LucjanRutkowski:Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej.Warszawa:Wydawnictwo Naukowe PWN,2006. ISBN83-01-14342-8. Brak numerów stron w książce
WładysławMatuszkiewicz:Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski.Warszawa:Wyd. Naukowe PWN,2006. ISBN83-01-14439-4. Brak numerów stron w książce
Rozporządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 kwietnia 1983 r. w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z1983r. nr27,poz.134).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z2014r. poz.1409).
ZbigniewMirek,HalinaPiękoś-Mirkowa:Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy.Warszawa:MULTICO Oficyna Wyd.,2003. ISBN83-7073-385-9. Brak numerów stron w książce
WładysławSzafer,StanisławKulczyński:Rośliny polskie.Warszawa:PWN,1953. Brak numerów stron w książce
HalinaPiękoś-Mirkowa,ZbigniewMirek:Rośliny chronione.Warszawa:Multico Oficyna Wyd.,2006. ISBN978-83-7073-444-2. Brak numerów stron w książce