Adolf Stempkowski

Urodził się 1 stycznia 1893 w folwarku Gejby, w ówczesnym powiecie nowoaleksandrowskim guberni kowieńskiej, w rodzinie Kajetana, rolnika, i Eleonory z Błażewiczów^[1]. Od 1904 z rodzicami mieszkał w Petersburgu, gdzie w 1910 ukończył gimnazjum, a następnie szkołę techniczną^[2]. Po wybuchu I wojny światowej ochotniczo wstąpił do armii carskiej. W 1914 roku otrzymał przydział do 4. pułku lotniczego^[3]. Przeszedł przeszkolenie w szkole mechaników lotniczych i w tym charakterze służył w I istrebitelnym otriadzie w Lidzie^[4]. Awansował na szefa mechaników, pozwalano mu na loty bojowe w charakterze strzelca pokładowego. W 1915 roku rozpoczął szkolenie w pilotażu^[5].

W lutym 1917 roku został przeniesiony do marynarki wojennej i skierowany do morskiej szkoły pilotów w Petersburgu, którą ukończył w listopadzie. W 1919 roku otrzymał przydział do pierwszej rosyjskiej eskadry lotnictwa morskiego, gdzie służył jako pilot oraz kierownik techniczny eskadry. Przeszedł przeszkolenie na wodnosamolotach Grigorowicz M-9, został wcielony do Armii Czerwonej i skierowany z eskadrą do Sewastopola do walk przeciwko jednostkom gen. Wrangla^[2].

W ramach działań bojowych wykonał kilkanaście lotów bojowych nad Morzem Czarnym. Po odcięciu eskadry przez oddziały gen. Antona Denikina Stempkowski skontaktował się z polskim konsulem w Odessie i przedostał się do Lwowa. Zachorował na tyfus i trafił do szpitala. Po wyleczeniu w styczniu 1920 roku został przyjęty do Wojska Polskiego^[6]. W tym samym miesiącu został skierowany na kurs pilotażu we Francuskiej Szkole Pilotów, a od kwietnia szkolił się w Wyższej Szkole Pilotów w Ławicy. Szkolenie ukończył w czerwcu i otrzymał przydział do Niższej Szkoły Pilotów w Bydgoszczy na stanowisko instruktora pilotażu^[7].

W październiku 1920 roku, z racji swego doświadczenia w lotnictwie morskim, został przeniesiony do marynarki wojennej i skierowany do nowo tworzonej jednostki lotnictwa morskiego w Pucku na stanowisko dowódcy plutonu treningowego. Jednocześnie sprawował funkcję kierownika warsztatów parku Morskiego Dywizjonu Lotniczego^[7]. Został mianowany dowódcą i instruktorem w nowo powstałej szkole pilotów morskich^[2].

W październiku 1921 roku przymusowo wodował na wodnosamolocie Friedrichshafen FF.49. Udało mu się wyjść z katastrofy bez szwanku^[8]. 15 sierpnia 1922 pilotował wodnosamolot Lübeck-Travemünde F4, którego członek załogi spowodował katastrofę na pokazach lotniczych w Pucku.

Latem 1923 roku dokonał oblotu pięciu łodzi latających Macchi M.9, które służyły w Morskim Dywizjonie Lotniczym do 1926 roku. Jako doświadczonemu lotnikowi powierzano mu w latach 1926–1927 obloty kolejnych samolotów zakupionych na potrzeby MDL: Schreck FBA-17HE2, Latham 43HB3, LeO H.135B3^[9]^[10]. W latach 1923–1925 pełnił funkcję kierownika parku lotniczego MDL^[7]. We wrześniu 1924 roku, w załodze z por. obs. Kazimierzem Rajsem, wykonywał na Macchi M.9 loty na rozpoznanie manewrów radzieckiej Floty Bałtyckiej^[11].

Od maja do czerwca 1925 roku na szybowcu Śpiesz się powoli wziął udział w II Wszechpolskim Konkursie Szybowców na Oksywiu w okolicy Gdyni. W konkursie zdobył trzy drugie nagrody za czas lotu (48 sekund), osiągniętą wysokość ponad punkt startu (19 metrów) i za łączny czas wykonanych lotów (7 minut 6 sekund uzyskane w 13. lotach)^[12]. Podczas lotów na szybowcu Rywal doznał obrażeń, które spowodowały trwałe uszkodzenie nogi^[13]. Po leczeniu w szpitalu w Toruniu zdołał powrócić do latania^[14].

W 1926 roku otrzymał awans na stanowisko dowódcy eskadry, natomiast w 1928 roku uzyskał licencję pilota cywilnego^[2]. Podczas swej służby w MDLot przeżył jeszcze dwie katastrofy lotnicze, w 1931 i 1933 roku kapotował na samolotach Bartel BM-5c^[15]. W 1936 roku wziął udział w kursie szybowcowym z wykorzystaniem wodnoszybowca MT-1 i otrzymał kategorię B pilota szybowcowego^[16]. W sierpniu 1935, w tym samym stopniu i starszeństwie, został przeniesiony z korpusu oficerów aeronautyki do korpusu oficerów rzeczno-brzegowych Marynarki Wojennej z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku w Morskim Dywizjonie Lotniczym^[17].

31 grudnia 1937 roku został przeniesiony w stan spoczynku^[18] z uwagi na zły stan zdrowia. Mimo tego nie rozstał się z lataniem. W latach 1938–1939 pracował jako instruktor pilotażu w Aeroklubie Gdańskim w Rumi-Zagórzu. Pełnił też funkcję instruktora szkolenia lotniczego w Cywilnej Szkole Pilotów Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Świdniku^[19].

Po wybuchu II wojny światowej został zmobilizowany, otrzymując przydział do 6. pułku lotniczego na stanowisko instruktora Ośrodka Szkolenia Lotniczego Bazy Lotniczej we Lwowie. 17 września przeleciał samolotem RWD-8 do Rumunii, następnie przez Jugosławię i Grecję dotarł do Francji. Został skierowany do Centrum Wyszkolenia Lotniczego w Lyon-Bron. Po upadku Francji przedostał się do Wielkiej Brytanii. Tam otrzymał przydział stacji zbornej Polskiej Marynarki Wojennej w Glasgow. Otrzymał przydział do ORP Bałtyk – Obozu Szkolnego Marynarki Wojennej w Okehampton. 9 maja 1947 roku wrócił do Polski^[2].

Zamieszkał w Gdyni, do 1950 roku pracując w Spółdzielni Wydawniczo-Oświatowej „Czytelnik”. Następnie do 1955 roku był zatrudniony jako mechanik precyzyjny w Spółdzielni Inwalidów „Wybrzeże”. Do 1957 roku pracował w Spółdzielni Pracy „Kotwica” i przeszedł na emeryturę. W 1958 roku został członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację^[7]. Od 1962 roku należał do Klubu Seniorów Lotnictwa APRL^[20]. Był też jednym z współtwórców Morskiego Klubu Seniorów Lotnictwa. W wolnym czasie spisał wspomnienia ze swej służby. Maszynopis, zatytułowany Wspomnienia ze służby w Marynarce Wojennej w latach 1917–1927, przechowywany jest w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni^[21].

Zmarł 9 czerwca 1983 roku. Został pochowany na cmentarzu Witomińskim w Gdyni (sektor 1-45-1_1)^[22].

Był żonaty z Witalią z Imbierowiczów, dzieci nie miał^[1].

Adolf Stempkowski

Życiorys

Awanse

Ordery i odznaczenia

Przypisy

Bibliografia

Wikiwand - on