Argodicynodon

Argodicynodon – rodzaj wymarłego terapsyda z grupy dicynodontów z górnego triasu (noryk) Stanów Zjednoczonych^[1].

Argodicynodon
Okres istnienia: Trias późny noryk, 226–226 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 226/226 ↓ 226/226
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	synapsydy
Rząd	terapsydy
Podrząd	anomodonty
Infrarząd	dicynodonty
Rodzina	Stahleckeridae
Podrodzina	Placeriinae
Rodzaj	Argodicynodon
Gatunki
Argodicynodon boreni Mueller et al. , 2023

Argodicynodon znany jest tylko z jednego gatunku A. boreni opisanego na podstawie zróżnicowanego materiału kostnego, pochodzącego od przynajmniej ośmiu osobników. Składa się on z: kompletnej w ok. 50% czaszki osobnika młodocianego (holotyp), odrębnych pojedynczych fragmentów czaszki, niekompletnego kła, kompletnej żuchwy osobnika dorosłego, kilku kręgów, kilku elementów kończyn przednich, oraz kości obręczy barkowej i miednicy. Wszystkie elementy kostne użyte do wyodrębnienia tego taksonu zostały zebrane w jednej lokalizacji jaką jest kamieniołom Boren w hrabstwie Garza (Teksas) od 1993 do 2014 roku przez Billa Muellera i współtowarzyszących badaczy w obrębie formacji Tecovas (w grupie Dockum). Po kilku latach analiz materiału wyniki badań zostały opublikowane w 2023 roku na łamach czasopisma „Journal of Vertebrate Paleontology" (JVP)^[1].

Rodzaj ten występował podobnych czasie i lokalizacji geograficznej co inny późnotriasowy dicynodont – Placerias, z którym był blisko spokrewniony. Odróżnia go odmienny kształt i budowa czaszki. Na podstawie szacowanych rozmiarów czaszki (33 do 49 cm) Argodicynodon należy do średnich rozmiarów dicynodontów – jest mniejszy od Placerias (rozmiar czaszki mógł osiągać do 60 cm)^[2][1].

Etymologia nazwy

Nazwa rodzajowa składa się z dwóch członów, greckiego Argo- („zwinny”) oraz łacińskiego di- (podwójny), cyno- („psi”) i don- („ząb”). Nazwa gatunkowa boreni pochodzi od nazwiska właściciela rancza, na terenie którego odnaleziono materiał kostny Argodicynodon'a – Johna Borena^[1].

Filogeneza

Poniżej przedstawiony jest kladogram ukazujący pokrewieństwo poszczególnych rodzin i rodzajów dicynodontów, wewnątrz taksonu Kannemeyeriiformes, według Tomasza Szczygielskiego i Tomasza Suleja (2023) z uwzględnieniem wniosków o przynależności rodzaju Argodicynodon z pracy Mueller'a et al.^[1][3]

Kannemeyeriiformes	Shansiodontidae Dinodontosauridae Kannemeyeriidae Woznikella Stahleckeriidae Placeriinae Zambiasaurus Pentasaurus Lisowicia Moghreberia Argodicynodon Placerias Stahleckeriinae Stahleckeria Eubrachiosaurus Sangusaurus Ischigualastia Jachaleria

Paleoekologia

Grupa Dockum, będąca zbiorem kilku formacji górnego Triasu (karnik - noryk– retyk) , do których należy także formacja Tecovas, wykazuje się dużą różnorodnością skamieniałych kręgowców. Należy do jednych z najlepszych miejsc na świecie dla badań tych zwierząt z tego okresu. Formację Tecovas tworzą osady kopalnej rzeki w postaci utworów korytowych i tarasów rzecznych oraz osady jeziorne^[4]. Argodicynodon został odnaleziony w kamieniołomie Boren, który należy do dolnej (starszej) części Tecovas, w obrębie drobnoziarnistych osadów ilastych dolnego noryku (~226 mln lat temu) a wraz z nim odkryto wiele innych grup kręgowców, na podstawie których można wyciągać pewne proste konkluzje na temat paleoekologii tego rejonu^[1]. Oprócz argodicynodona znaleziono tam:

• Kilka rodzajów gadów należących do archozauromorfów reprezentujących taksony mniej lub bliżej spokrewnione z właściwymi archozaurami – Malerisaurus, trzy gatunki Trilophosaurus, Doswellia i Vancleavea (dwa rodzaje wodnych, drapieżnych gadów), prawdopodobny przedstawiciel tanystrofa (wodny, rybożerny gad) oraz nieokreślony fitozaur.
• Kilka rodzajów należących do samych archozaurów – cztery rodzaje należące do Pseudosuchia (wszystkie archozaury bliżej spokrewnione z krokodylami niż z ptakami) czyli drapieżne Poposaurus oraz Postosuchus (prawdopodobne drapieżniki szczytowe opisywanego ekosystemu lądowego) oraz Dromomeron (dinozauromorf) a także roślinożerne Calypsosuchus (aetozaur) i Shuvosaurus.
• Nieokreślony członek rodziny Drepanosauridae (gady zamieszkujące na drzewach).
• Duży płaz należący do rzędu temnospondyli - Buettnererpeton .
• Nieokreślony gatunek Procolophonoidea (roślinożernych Parareptilia)^[1]

Skład zespołu zwierząt Tecovas pozwala na wyciągnięcie podstawowych wniosków co do wyglądu ekosystemu, w którym znajdowały się wyżej wymienione rodzaje. Występowanie zwierząt wodnych (Doswellia, tanystrof, fitozaur itd.) wskazuje na obecność cieków i zbiorników wodnych o znacznej powierzchni pozwalającej na utrzymanie w równowadze ekosystemów wodnych mimo częściowego pokrywania się nisz tych drapieżników. Kilka taksonów roślinożerców (dicynodonty, trilofozaury, Shuvosaurus itd.) wskazuje na dostępność szaty roślinnej. Skamieniałości roślin z prawie równowiekowej i niedalekiej geograficznie formacji Chinle dają pogląd na prawdopodobny skład roślinności formacji Tecovas. Zawiera ona benetyty (Otozamites i Zamites), drzewa iglaste z rodzaju Araucarioxylon (tworzące również skamieniałości w Parku Narodowym Skamieniałego Lasu) oraz nagonasienne kordaity (drzewa dorastające do 30 metrów)^[5]. Wyżej wymienione rodzaje roślin mogły być potencjalnym źródłem pożywienia dla rodzaju Argodicynodon.