Postozuch

Postozuch (Postosuchus) – rodzaj drapieżnego archozaura żyjącego od środkowego karniku do noryku^[1] (późny trias) na terenie obecnej Ameryki Północnej. Holotyp i paratyp gatunku Postosuchus kirkpatricki odkrył Sankar Chatterjee w Kamieniołomie Post w Teksasie, skąd bierze się jego nazwa, która znaczy „krokodyl z Post”. Skamieniałości P. kirkpatricki odkryto również w Nowym Meksyku oraz na obszarze Parku Narodowego Skamieniałego Lasu w Arizonie^[2]. Holotyp gatunku P. alisonae odkryto w Karolinie Północnej^[3].

Postozuch

Postosuchus
Chatterjee, 1985
Okres istnienia: karnik–noryk PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 237/205.7 237/205.7
Szkielet postozucha w Museum of Texas Tech University
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Rząd	rauizuchy
Rodzina	Rauisuchidae
Rodzaj	postozuch
Gatunki
P. kirkpatricki Chatterjee, 1985 (typowy) P. alisonae Peyer et al., 2008

Systematyka

Pierwotnie postozuch zaliczany był do rodziny Poposauridae^[4][5]. Jednak Long i Murry (1995) odkryli, że część materiału kopalnego przypisywanego Postosuchus kirkpatricki w rzeczywistości należy do rauizuchów z dwóch odrębnych gatunków: Chatterjeea elegans (obecnie uznawana za młodszy synonim szuwozaura) i Lythrosuchus langstoni (być może gatunek należący do rodzaju Poposaurus^[6]). Ich skamieniałości, uznawane za należące do postozucha, zniekształcały wyniki analiz kladystycznych; Long i Murry na podstawie analizy skamieniałości bez wątpienia należących do postozucha stwierdzili jego przynależność do Rauisuchidae^[7].

Także późniejsze badania sugerują jego bliskie pokrewieństwo z rodzajami rauizuchów zaliczanymi do rodzin Rauisuchidae i Prestosuchidae. W analizach Gowera (2002)^[8] oraz Gowera i Nesbitta (2006)^[9] postozuch jest taksonem siostrzanym do rodzaju Tikisuchus, zaś w analizie Nesbitta (2007) jest on siostrzany do zaurozucha^[10]. Peyer i współpracownicy (2008) uznają postozucha za blisko spokrewnionego z rodzajem Batrachotomus^[3], zaś Brusatte i współpracownicy (2009) sugerują, że postozuch jest blisko spokrewniony z rodzajami Teratosaurus i Polonosuchus^[11]. Dodatkowo w większości analiz kladystycznych, w których rauizuchy nieobejmujące krokodylomorfów są parafiletyczne, postozuch należy do rauizuchów najbliżej spokrewnionych z krokodylomorfami^[5][8][9][6].

Sankar Chatterjee, autor opisu P. kirkpatricki, na podstawie pewnych wspólnych cech budowy jego szkieletu ze szkieletami tyranozaurów, zasugerował, że rauizuchy takie jak postozuch mogły być przodkami tyranozaurów^[4]; obecnie jednak rauizuchy i tyranozaury są uznawane jedynie za bardzo odległych krewnych, a podobieństwa między nimi są uznawane jedynie za przykład konwergencji.

Budowa

Okaz holotypowy P. kirkpatricki mierzył prawdopodobnie 5–6 m długości. Znany z bardziej kompletnych szczątków paratyp był od niego nieco mniejszy, mierząc 3,5–4 m^[12].

Sposób poruszania się postozucha pozostaje przedmiotem sporów. Większość naukowców uważa, że był on czworonożny^[7]; jednak zdaniem Sankara Chatterjee zwierzę to było też zdolne do poruszania się na dwóch nogach^[4]. Również Jonathan Weinbaum uważa, że postozuch był co najmniej zdolny do dwunożnego chodu, a być może nawet całkowicie dwunożny – miałyby za tym przemawiać podobne jak u niektórych teropodów proporcje kończyn, niewielka dłoń (30% wielkości stopy) oraz redukcja palców i wymiary kręgów^[13][12]. Według Peyer i współpracowników (2008), autorów opisu Postosuchus alisonae, budowa jego kończyn przednich wskazuje, że zwierzę przemieszczało się na wszystkich czterech kończynach; autorzy zaznaczyli jednak, że nie wyklucza to ewentualnej zdolności postozucha także do dwunożnego chodu^[3].

Postozuch miał sporą czaszkę, wyposażoną w zestaw dużych, sztyletowatych i głęboko osadzonych zębów. Elastyczne podniebienie i żuchwa pozwalały na połykanie dużych kawałków pożywienia. Grzbiet zwierzęcia uzbrojony był w obronne płytki kostne.

Odżywianie

Jego rozmiary zdają się świadczyć, że górował nad wszystkimi współczesnymi mu lądowymi drapieżnikami (jak celofyz), znajdując się na szczycie ówczesnego łańcucha pokarmowego. Informacji o diecie postozucha dostarcza zachowana razem z holotypem gatunku P. alisonae skamieniała zawartość jego przewodu pokarmowego; w jej skład wchodziły szczątki zwierząt z co najmniej czterech różnych gatunków, w tym małego aetozaura, cynodonta z gatunku Plinthogomphodon herpetairus, dużego dicynodonta i czwartego, trudniejszego do identyfikacji zwierzęcia, być może temnospondyla. Dodatkowo pod szkieletem P. alisonae odkryto niekompletny szkielet krokodylomorfa z gatunku Dromicosuchus grallator, noszący ślady zębów na czaszce i szyi^[3].

Czas występowania

Postozuch żył w okresie, kiedy jednymi z dominujących kręgowców lądowych były archozaury z kladu Crurotarsi, do którego sam należał (obejmującego także m.in. aetozaury i krokodylomorfy). W triasie dość powszechnie występowały też terapsydy. Jest to także czas, gdy powstały pierwsze dinozaury, jak współczesny postozuchowi celofyz, które zdominowały Ziemię w następnych okresach mezozoiku.

Postozuch w kulturze masowej

Postozuch pojawił się w pierwszym odcinku serialu Wędrówki z dinozaurami, gdzie był przedstawiony jako zagrożenie dla placeriasów, roślinożernych dicynodontów.