Barszcz syberyjski

Barszcz syberyjski (Heracleum sibiricum L.) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych, często traktowany jako podgatunek barszczu zwyczajnego (H. sphondylium subsp. sibiricum (L.) Simonk.). Występuje w strefie umiarkowanej Europy i Azji od Włoch i Francji na zachodzie po Syberię i Mongolię na wschodzie^[3]. Jako gatunek obcy rośnie także w Wielkiej Brytanii, w Ameryce Północnej oraz na Rosyjskim Dalekim Wschodzie^[3]. W Polsce występuje pospolicie na północy i wschodzie, ku południu zanikając i sięgając po ziemię lubuską, Poznań, Łódź^[4][5], Góry Świętokrzyskie i Roztocze^[5].

Barszcz syberyjski

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	barszcz
Gatunek	barszcz syberyjski
Nazwa systematyczna
Heracleum sibiricum L. Sp. Pl.: 249 (1753)[3]
Synonimy Heracleum angustifolium L. Heracleum bifarium Fisch. ex Rchb. Heracleum flavescens Willd. Heracleum flavescens Baumg. Heracleum flavescens Besser Heracleum lecoqii Godr. Heracleum lecoquii Martrin-Donos Heracleum sibiricum var. angustifolium Rupr. Heracleum sibiricum subsp. glabrum (Huth) Briq. Heracleum sibiricum subsp. lecoqii (Godr.) Nyman Heracleum sibiricum var. longifolium Rupr. Heracleum sphondylium var. chaetocarpum H.Neumayer & Thell. Heracleum sphondylium subsp. flavescens (Willd.) Soó Heracleum sphondylium var. glabrum Huth Heracleum sphondylium subsp. glabrum (Huth) Holub Heracleum sphondylium subsp. sibiricum (L.) Simonk. Pastinaca sibirica (L.) Calest. Selinum casparyi E.H.L.Krause[3]

Morfologia

Kwiatostan

Baldaszek z kwiatami

Baldaszek z owocami

Liść

Pokrój

Roślina zielna osiągająca wysokość 50–120 cm. Ma dętą i żebrowaną łodygę w dolnej części pokrytą sztywnymi i szorstkimi włoskami, a w górnej miękkimi^[5].

Liście

Owłosione; dolne ogonkowe, górne siedzące, u nasady z pochwami liściowymi. Blaszka trójlistkowa lub pierzasta z 2–3 parami listków. Listki boczne są jajowate do lancetowatych, z boków klapowane, na brzegu ząbkowano piłkowane lub całobrzegie. Listek szczytowy jest trójklapowy^[5].

Kwiaty

Skupione w baldaszki a te, w liczbie od 10 do 20, w baldachy złożone. Szypuły baldachu mają nierówną długość i są owłosione. Pokryw brak, a pokrywki są liczne, równowąskie, ale szybko odpadają. Kwiaty promieniste, o płatkach żółtozielonawych, brzeżne płatki na skraju baldaszka słabo lub wcale niepowiększone. Płatki są słabo wycięte^[5], co najwyżej do 1/3 długości^[4]. Zalążnia jest naga lub pokryta nielicznymi, szczecinkowatymi włoskami^[5].

Owoce

Rozłupki nagie, rzadziej owłosione, jajowate lub odwrotnie jajowate, o długości 7–8 mm i szerokości 5–6 mm. Na szczycie ze stożkowatym krążkiem miodnikowym i dwiema szyjkami słupka o podobnej do niego długości lub dłuższe. Smugi na powierzchni owocu sięgają do ¾ jego długości^[5].

Gatunek podobny

Barszcz zwyczajny (H. sphondylium) różni się kwiatami czysto białymi lub różowawymi, asymetrycznymi płatkami (które na brzegach baldaszków są wydłużone) i silniej wyciętymi (do połowy). Zalążnie i owoce są zawsze owłosione (miękko lub szczecinkowato), ew. z brodawkami^[4].

Biologia i ekologia

Roślina dwuletnia i bylina^[5], hemikryptofit^[4]. Kwitnie od czerwca do września^[4], zwykle najintensywniej w lipcu^[5].

Rośnie na łąkach, w zaroślach^[5], na skrajach lasów i przydrożach^[4].

Zmienność

Wyróżniane są dwie odmiany (występujące w Polsce)^[5]:

• var. sibiricum – zalążnie nagie,
• var. chaetocarpum Neum. et Thell. – zalążnie szczeciniasto owłosione.

W miejscach współwystępowania z barszczem zwyczajnym H. sphondylium spotykany jest mieszaniec – H. ×chloranthum Borbás^[4].