Commiphora africana

Commiphora africana (A.Rich.) Endl – gatunek rośliny z rodziny osoczynowatych (Burseraceae). Rośnie dziko w Afryce^[5].

Morfologia

Commiphora africana

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	osoczynowate
Rodzaj	balsamowiec
Gatunek	Commiphora africana
Nazwa systematyczna
Commiphora africana (A.Rich.) Endl Monogr. Phan. 4: 14 1883[3]
Synonimy
Heudelotia africana A. Rich[3].
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Morfologia

Pokrój

Kolczaste drzewo lub krzew o wysokości do 5 m, rzadko tylko większe (do 10 m). Kora szaro-zielona, z uszkodzonych miejsc wypływa wonna żywica zwana bdelium. System korzeniowy wiązkowy.

Liście

Długości do 4 cm i szerokości do 2 cm, trójlistkowe, ząbkowane, przy czym środkowy listek jest największy. Po roztarciu przyjemnie pachną.

Owoc

Czerwonawy pestkowiec o długości 6-8 mm^[6]

Biologia

Rośnie na suchych miejscach, na otwartych sawannach, na skalistych stromiznach koryt rzek, w zalesionych wąwozach, na skalistych grzbietach wyżyn, w lasach^[6].

Roślina o ulistnieniu sezonowym. Liście zaczynają się rozwijać na początku pory deszczowej, a zrzuca je pod koniec pory suchej. Wyjątkowo, gdy deszcze są skąpe i przerywane, może dwa razy w ciągu roku zrzucać liście. Zakwita w pierwszej połowie pory suchej, ale kwitnie nieregularnie, nie w każdym roku. Twarde nasiona roznoszone są przez ptaki i inne zwierzęta (zoochoria)^[6].

Znaczenie

• Kora jest bogata w flawonoidy, garbniki, antrachinon, glikozydy nasercowe, triterpenoidy, saponiny, alkaloidy i cukry. Badania hydro-etanolowego ekstraktu z kory wykazały jej silne działanie przeciwdrgawkowe^[7].
• W medycynie ludowej owoce są stosowane do leczenia duru brzusznego i jako remedium na problemy żołądkowe. Sproszkowanej i zmieszanej z owsianka kory w proszku używa się do leczenia malarii. Żywica ma zastosowanie przy dezynfekcji ran^[8].
• Opary palonej żywicy są wykorzystywane jako środek owadobójczy i afrodyzjak^[8].
• Dojrzałe owoce są soczyste i jadalne. Również słodkawe korzenie bywają żute przez ludzi^[8]
• Liście są chętnie objadane przez wielbłądy i kozy, szczególnie na początku pory suchej. Zawierają 8-14% białka^[8].
• Drewno jest miękkie, odporne na termity. Służy do rzeźbienia naczyń domowych, instrumentów muzycznych i elementów ogólnego zastosowania^[8]
• Wytwarzany z drzewa olej ma silne własności grzybobójcze^[8].
• Przez niektórych badaczy roślin biblijnych jest uważana za roślinę kryjąca się pod hebrajskim słowem b^eḍōlaḥ, które występuje w dwóch miejscach w Biblii: w Księdze Liczb (11,7) i Księdze Rodzaju (2,12) i jest przetłumaczone jako bdelium. W przypisie do tego słowa w Biblii Tysiąclecia jest wyjaśnienie, że bdelium to rodzaj żywicy. Moldenkowie twierdzą, że chodzi o żywicę z Commiphora africana. J. F. Hepper jednak uważa, że trudno przypuszczać, by otrzymywano żywicę z balsamowca tak słabo żywicującego^[9].