Dwutarczka

Dwutarczka^[4] (Dipelta) – rodzaj krzewów z rodziny przewiertniowatych. Należą do niego cztery gatunki^[5][6]. Rosną one w środkowych i zachodnich Chinach^[6], w górskich lasach^[7], w zaroślach i na urwiskach skalnych^[6] do wysokości 1800 m n.p.m.^[7] Krzewy bardzo efektowne podczas kwitnienia, uprawiane są jako ozdobne^[6] (w Polsce dwa gatunki – D. floribunda i D. yunnanensis)^[7]. Nazwa naukowa pochodzi od charakterystycznych dla tego rodzaju dwóch tarczowatych przysadek znajdujących się u nasady każdego kwiatu (z gr. pelte = mała, okrągła tarcza)^[6].

Dwutarczka

Dipelta floribunda
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	szczeciowce
Rodzina	przewiertniowate
Rodzaj	dwutarczka
Nazwa systematyczna
Dipelta Maximowicz Bull. Acad. Imp. Sci. Saint-Pétersbourg ser. 3. 24: 50. 27 Sep 1877[3]
Typ nomenklatoryczny
D. floribunda Maxim.[3]

Dipelta ventricosa

Morfologia

Pokrój

Krzewy o pędach prosto wznoszących się lub przewisających, osiągające do 5 m wysokości^[6] (uprawiane w Europie Środkowej do 2,5 m)^[7].

Liście

Opadające na zimę, naprzeciwległe, krótkoogonkowe, bez przylistków. Blaszka całobrzega lub ząbkowana przy wierzchołku, słabo owłosiona na wiązkach przewodzących i wzdłuż brzegu^[8].

Kwiaty

Bezwonne, wyrastają pojedynczo lub zebrane po kilka w kątach liści górnej części pędów^[6]. Kwiaty wsparte są okazałymi, sercowatymi, czasem intensywnie zabarwionymi na czerwono przysadkami^[6]. U nasady każdego kwiatu znajdują się dwie tarczowate przysadki, okrywające zalążnię. Kielich składa się z 5 wąskich działek, w dole zrośniętych. Korona kwiatu w dole lejkowata, składa się z 5 płatków zrośniętych u nasady w bardzo wąską i wygiętą rurkę, na szczycie rozpostartych, dwuwargowych (górna warga z trzech łatek, dolna z dwóch). Płatki są białe lub różowe, w gardzieli zwykle żółtopomarańczowe^[6][8]. Pręciki są cztery, w dwóch parach, dwusilne, z nitkami zrośniętymi u nasady z rurką korony. Zalążnia jest dolna, czterokomorowa. W dwóch komorach znajdują się pojedyncze, płodne zalążki, w dwóch innych – liczne zalążki sterylne. Słupek pojedynczy z główkowatym znamieniem, krótszy od korony^[6][8].

Owoce

Dwunasienne niełupki^[8] przerastające przez tarczowate przysadki^[6] pełniące funkcję aparatu lotnego. Owoc zwieńczony jest trwałymi działkami kielicha^[8].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

W obrębie rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae) rodzaj należy do podrodziny zimoziołowych (Linnaeoideae Rafinesque), stanowiąc takson siostrzany rodzaju Kolkwitzia^[9][10]. W 2012 Maarten J.M. Christenhusz zaproponował scalenie wszystkich przedstawicieli tej podrodziny (rodzajów Abelia, Diabelia, Dipelta, Kolkwitzia i Vesalea) w jeden rodzaj zimoziół Linnaea^[11]. Propozycja ta nie została powszechnie przyjęta^[2][12].

Wykaz gatunków^[5]

• Dipelta elegans Batalin
• Dipelta floribunda Maxim. – dwutarczka kwiecista
• Dipelta wenxianensis Yi F.Wang & Y.S.Lian
• Dipelta yunnanensis Franch.

Uprawa

W Europie Środkowej może przemarzać do poziomu śniegu podczas surowych zim, dlatego rośliny z tego rodzaju wymagają okrywania, zwłaszcza siewki. Najlepiej rosną na glebie świeżej, piaszczysto-gliniastej, w miejscach nasłonecznionych^[7].

Rośliny z tego rodzaju można rozmnażać z nasion (wysiewanych w inspektach lub szklarniach wczesną wiosną) lub z sadzonek ukorzenianych w czerwcu^[7].