Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Ensete
rodzaj roślin Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Ensete Horan. – rodzaj tropikalnych roślin należący do rodziny bananowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia 7[4][5] do 10[6][7] gatunków. Od blisko spokrewnionych bananów rodzaj ten różni się tym, że obejmuje rośliny monokarpiczne (nie wytwarzają rozłogów), ich liście są bardzo krótkoogonkowe[8], najbardziej rozpowszechnione są w Afryce, mają duże nasiona i haploidalną liczbę chromosomów wynoszącą 9[9]. Poza tropikalną Afryką rośliny te występują w południowo-wschodniej Azji na obszarze od północno-wschodnich Indii po Chiny i Nową Gwineę[4][10]. Przynajmniej w trzeciorzędzie rodzaj był znacznie bardziej rozpowszechniony, o czym świadczy znalezienie jego skamieniałych nasion sprzed 43 milionów lat temu w zachodniej części Ameryki Północnej[11].
.jpg)
_(5994342557).jpg)
Ensete ventricosum w spichrzowych pochwach liściowych nibyłodygi[5] i bulwiastych kłączach gromadzi skrobię i jest główną rośliną pokarmową na niektórych obszarach Afryki (np. na wyżynach Etiopii)[12]. Prawdopodobnie gatunek był też ważną rośliną pokarmową w Starożytnym Egipcie[8]. Jadalne są po obróbce cieplnej także kwiatostany i nasiona, te ostatnie wykorzystuje się także jako koraliki[5]. Ensete lasiocarpum (=Musella lasiocarpa) ma jadalną łodygę, z której sporządza się także fermentowany napój. Z rośliny pozyskuje się włókna do sporządzania sznurów i wykorzystuje leczniczo[5]. Ensete livingstonianum (=E. religiosum) uprawiana jest w tropikalnej Afryce jako roślina-fetysz[8].
E. ventricosum uprawiana jest poza Afryką jako roślina ozdobna w tropikalnych ogrodach (strefy mrozoodporności 10–12)[13]. Walorem ozdobnym są okazałe rozmiary (osiąga do 9 m wysokości) i wielkie liście (do 3,5 m długości) oraz kwiatostan osiągający 3 m długości[13]. W strefie umiarkowanej roślina ta uprawiana jest jako doniczkowa[8].
Remove ads
Morfologia
- Pokrój
- Okazałe byliny monokarpiczne tj. zamierające po zakwitnięciu i wydaniu owoców[7][10]. Łodyga krótka[7], nierozgałęziona (pąk boczny powstaje tylko w przypadku uszkodzenia wierzchołka[10]) wyrasta z mięsistego kłącza i w czasie kwitnienia wyrasta ponad nibyłodygę tworzoną z luźno stulonych, sztywnych pochew liści[7].
- Liście
- Skrętoległe, o całobrzegiej, okazałej blaszce liściowej z pierzastym żyłkowaniem. Blaszka u nasady zwęża się w krótki ogonek[7].
- Kwiaty
- Zebrane w wyrastający szczytowo kwiatostan, początkowo rozetkowaty, z czasem coraz bardziej wydłużony i zwisający. Grzbieciste, obu- lub jednopłciowe kwiaty wyrastają w kątach pochwiasto rozszerzonych, mięsistych, zielonych[7] lub czerwonych[13] i trwałych przysadek. W szczytowej części kwiatostanu rozwijają się kwiaty męskie, a w dolnej żeńskie i obupłciowe[7]. Okwiat składa się z listków wyrastających w dwóch okółkach. Pięć działek (wszystkie zewnętrzne i 2 z okółka wewnętrznego) zrośniętych ze sobą jest rozciętych jednak niemal do nasady[10] (na szczycie są trójklapowe[7]), jeden listek z okółka wewnętrznego pozostaje wolny i jest szerszy od działek zrastających się, na szczycie tępy lub trójząbkowy[7]. Pręcików jest zwykle 6[8]. Słupek jest pojedynczy o dolnej, trójkomorowej, pojedynczej zalążni, w każdej komorze z licznymi zalążkami[7][14].
Remove ads
Systematyka
Rodzaj opisany został po raz pierwszy przez Pawła Fiodorowicza Gorjaninowa (Horaninowa) w 1862, ale jeszcze przez kilkadziesiąt kolejnych lat wszystkie te rośliny opisywano raczej jako przynależne do rodzaju banan Musa. Dopiero publikacja Ernesta E. Cheesmana z 1947 spowodowała faktyczne uznanie Ensete za odrębny rodzaj[9]. Badania molekularne potwierdziły odrębność rodzaju sytuując go wraz z blisko spokrewnionym lub włączanym do Ensete gatunkiem Musella lasiocarpa w pozycji siostrzanej do rodzaju banan[15][16].
- Wykaz gatunków[4]
- Ensete glaucum (Roxb.) Cheesman
- Ensete homblei (Bequaert ex De Wild.) Cheesman
- Ensete lecongkietii Luu, N.L.Vu & Q.D.Nguyen
- Ensete livingstonianum (J.Kirk) Cheesman
- Ensete perrieri (Claverie) Cheesman
- Ensete superbum (Roxb.) Cheesman
- Ensete ventricosum (Welw.) Cheesman
W ujęciu systematycznym włączającym tu monotypowy rodzaj Musella (z gatunkiem M. lasiocarpa (Franch.) C.Y.Wu ex H.W.Li) stanowi on gatunek[6]:
- Ensete lasiocarpum (Franch.) Cheesman
Remove ads
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads