Kaldezja dziewięciornikowata

Kaldezja dziewięciornikowata (Caldesia parnassifolia (L.) Parl.) – gatunek rośliny należący do rodziny żabieńcowatych.

Kaldezja dziewięciornikowata

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	żabieńcowate
Rodzaj	kaldezja
Gatunek	kaldezja dziewięciornikowata
Nazwa systematyczna
Caldesia parnassifolia (L.) Parl. Fl. ital. 3:599. 1860
Synonimy
Caldesia parnassifolia (Bassi) Parl.
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
najmniejszej troski

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w stanie dzikim w Europie Środkowej i Wschodniej, Azji i Afryce. W Polsce jest gatunkiem skrajnie rzadkim – znana była z siedmiu tylko stanowisk: koło Stargardu, Bydgoszczy, Poznania (jezioro Góreckie^[4]), Czarnkowa, Zamościa i Międzyrzecza na ziemi lubuskiej. Na przełomie XX i XXI w. potwierdzono jej występowanie już tylko w jeziorze Nietopersko koło Międzyrzecza^[5]. Kolejne stanowisko stwierdzono w jeziorze Uściwierz i w 2016 było ono najliczniejsze w Polsce^[6].

Morfologia

Liście pływające

Kwiat

Pokrój

Wytwarza 3 formy: wodną (typową), podwodną oraz lądową. Forma wodna ma długoogonkowe, jajowate i pływające liście i ponad wodą wytwarza obfity kwiatostan. Forma podwodna ma liście małe, długoogonkowe, o eliptycznych blaszkach i nie tworzy kwiatostanu. Forma lądowa jest niska, ma jajowate liście na krótkich ogonkach, tworzy niewielki kwiatostan.

Łodyga

Bezlistna, dochodząca do 30 cm. Występuje krótkie kłącze.

Liście

Liście odziomkowe wyrastają z kłącza. Mają długie, płaskie ogonki i blaszki szerokojajowate, w nasadzie głęboko sercowate, a na szczycie nieco zaostrzone lub tępe.

Kwiaty

Białe z licznymi słupkami.

Owoc

Suche pestkowce.

Biologia i ekologia

Rozwój

Bylina. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Rzadko jednak wytwarza owoce. Krótko tylko utrzymują się one na wodzie i toną. Rozmnaża się głównie wegetatywnie. Pod koniec lata wytwarza turiony, dzięki którym rozmnaża się wegetatywnie i zimuje.

Siedlisko

Korzeni się w mulistym dnie mezotroficznych jezior, rośnie w strefie szuwarów. Hydrofit.

Genetyka

Liczba chromosomów 2n=22^[7].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ochroną gatunkową – jedyna populacja liczyła w latach 80. XX wieku kilkanaście płonnych osobników. Gatunek objęty konwencją berneńską. Największym źródłem zagrożenia jest zanieczyszczenie jezior. Możliwe jest zachowanie tego gatunku w Polsce tylko pod warunkiem ochrony jego siedlisk i zachowania niezmienionych warunków środowiska^[5].

Kategorie zagrożenia gatunku:

• Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[8]: E (wymierający, krytycznie zagrożony); 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[9]
• Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej czerwonej księgi roślin: CR (critical, krytycznie zagrożony)^[10]