Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Marchew
rodzaj roślin Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Marchew (Daucus L. 1753) – rodzaj roślin z rodziny selerowatych. Rodzaj liczy w zależności od ujęcia 44[5]–45[4] lub 60 gatunków[6]. W tym drugim wypadku włączane są tu m.in. rodzaje: Agrocharis, Margotia, Melanoselinum, Pseudorlaya, Turgenia[5]. Rośliny te występują na wszystkich kontynentach, ale centrum zróżnicowania stanowi Europa, południowo-zachodnia i środkowa Azja[7][5], zwłaszcza obszar śródziemnomorski[8]. W Polsce rośnie dziko podgatunek typowy marchwi zwyczajnej D. carota subsp. carota i w uprawie marchew zwyczajna jadalna D. carota subsp. sativus. Uprawiana i przejściowo dziczejąca jest poza tym także marchew złocista D. aureus[9].
Ważną rośliną użytkową jest marchew zwyczajna D. carota. Jej podgatunek typowy (subsp. carota) rosnący także w Europie uznawany jest za trujący. Podgatunek jadalny (subsp. sativus) udomowiony został w Afganistanie[5]. Roślina spożywana jest jako warzywo na surowo i przetworzona, także stosowana jest do wyrobu ciast[5]. Jadane są korzenie, które w popularnych współcześnie odmianach mają kolor pomarańczowy, a dawnej i w mniej popularnych odmianach lub w różnych regionach uprawiane są rośliny o korzeniach barwy żółtej, białej lub ciemnoczerwonej (te ostatnie są szczególnie popularne np. w Indiach)[7]. Roślina wykorzystywana jest także jako pastewna. Korzenie po upieczeniu wykorzystywane były jako substytut kawy. Olejek uzyskiwany z owoców używany jest do aromatyzowania likierów i w kosmetyce[5].
Remove ads
Morfologia
- Pokrój
- Rośliny zielne osiągające ponad 1 m wysokości[7]. Łodygi zwykle rozgałęziające się, nagie lub owłosione[8]. Korzeń wrzecionowaty[10]. Oryginalny pokrój ma D. decipiens z Madery i Azorów o łodydze drewniejącej, pachykaulicznej (słabo rozgałęzionej i gruboszowatej) osiągającej 3 m wysokości[5].
- Liście
- Skrętoległe[8], dolne ogonkowe, górne o coraz krótszych ogonkach i w końcu siedzące, o zmniejszającej się blaszce[11]. 2- i 3-krotnie pierzaste[7]. Pochwa liściowa i liście miękko owłosione[11][7]. Liście dwu-, trzy-[7] lub wielokrotnie[10] pierzasto złożone, przy czym końcowe odcinki liści wąskie i drobne[10][11].
- Kwiaty
- Zebrane w baldachy złożone. Pokrywy i czasem pokrywki trójwrębne lub pierzasto dzielne[10], rzadko całobrzegie, zwykle liczne[11]. Kielich drobny, ze słabo widocznymi ząbkami działek lub brak ich zupełnie[7][10]. Płatki korony białe, żółtawe lub różowe[10], odwrotnie jajowate, wycięte na końcach, w kwiatach brzeżnych płatki zwykle nieco większe od tych znajdujących się wewnątrz baldachów i skierowanych do jego wnętrza[10]. Pręciki w liczbie 5. Zalążnia dolna, dwukomorowa, w każdej z komór z pojedynczym zalążkiem. Słupki dwa[7] o szyjkach dłuższych od stożkowatego krążka miodnikowego[10].
- Owoce
- Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki[7], wydłużone, elipsoidalne lub jajowate[10], spłaszczone lub walcowate[11][7]. Opatrzone są 5 żebrami z rzędami szczecinek i kolców[10].
Remove ads
Biologia i ekologia
Najczęściej rośliny dwuletnie, rzadziej jednoroczne i byliny[10]. D. decipiens jest drewniejącym hepaksantem[5]. Kwiaty zapylane są zwykle przez muchówki[7]. Rośliny te w naturze zasiedlają łąki, murawy, suche i skaliste zbocza, także klify na wybrzeżach morskich[7].
Systematyka
Podsumowanie
Perspektywa
- Pozycja systematyczna
W obrębie rodziny selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae rodzaj klasyfikowany jest do podrodziny Apioideae, plemienia Scandiceae i podplemienia Daucinae[12].
- Daucus aleppicus J.Thiébaut
- Daucus aureus Desf. – marchew złocista
- Daucus bicolor Sm.
- Daucus biseriatus Murb.
- Daucus broteri Ten.
- Daucus carota L. – marchew zwyczajna
- Daucus conchitae Greuter
- Daucus crinitus Desf.
- Daucus decipiens (Schrad. & J.C.Wendl.) Spalik, Wojew., Banasiak & Reduron
- Daucus della-cellae (Asch. & Barbey ex E.A.Durand & Barratte) Spalik, Banasiak & Reduron
- Daucus durieua Lange
- Daucus edulis (Lowe) Wojew., Reduron, Banasiak & Spalik
- Daucus elegans (Webb ex Bolle) Spalik, Banasiak & Reduron
- Daucus glaber (Forssk.) Thell.
- Daucus glaberrimus Desf.
- Daucus glochidiatus (Labill.) Fisch., C.A.Mey. & Avé-Lall.
- Daucus gracilis Steinh.
- Daucus guttatus Sm.
- Daucus hochstetteri A.Braun ex Engl.
- Daucus humilis (Lobin & K.H.Schmidt) Rivas Mart., Lousã, J.C.Costa & Maria C.Duarte
- Daucus incognitus (C.Norman) Spalik, Reduron & Banasiak
- Daucus insularis (Parl.) Spalik, Wojew., Banasiak & Reduron
- Daucus involucratus Sm.
- Daucus jordanicus Post
- Daucus junceus (Willk.) Mart.Flores & M.B.Crespo
- Daucus mauritii (Sennen ex Maire) Sennen
- Daucus melananthus (Hochst.) Reduron, Spalik & Banasiak
- Daucus microscias Bornm. & Gauba
- Daucus minusculus Pau ex Font Quer
- Daucus mirabilis (Maire & Pamp.) Reduron, Banasiak & Spalik
- Daucus montanus Humb. & Bonpl. ex Schult.
- Daucus muricatus (L.) L.
- Daucus pedunculatus (Baker f.) Banasiak, Spalik & Reduron
- Daucus pumilus (L.) Hoffmanns. & Link
- Daucus pusillus Michx.
- Daucus reboudii Coss. ex Batt.
- Daucus ribeirensis (K.H.Schmidt & Lobin) Rivas Mart., Lousã, J.C.Costa & Maria C.Duarte
- Daucus rouyi Spalik & Reduron
- Daucus sahariensis Murb.
- Daucus setifolius Desf.
- Daucus setulosus Guss. ex DC.
- Daucus subsessilis Boiss.
- Daucus syrticus Murb.
- Daucus tenuisectus Coss. ex Batt.
- Daucus virgatus (Poir.) Maire
Remove ads
Zobacz też
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads