Nibymarchwica pojedyncza

Nibymarchwica pojedyncza (Neogaya simplex (L.) Meisn.) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych, przedstawiciel monotypowego rodzaju Neogaya. Występuje w górach Europy Środkowej – w Alpach i Karpatach oraz w Północnej i Środkowej Azji^[3][4]. W Polsce występuje tylko w Tatrach^[5].

Nibymarchwica pojedyncza

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	nibymarchwica
Gatunek	nibymarchwica pojedyncza
Nazwa systematyczna
Neogaya simplex (L.) Meisn. Pl. Vasc. Gen. 1: 104 (1837)[3]
Synonimy Arpitium alpinum (Ledeb.) Koso-Pol. Arpitium simplex (L.) Koso-Pol. Conioselinum gayoides Less. Gaya multicaulis Schur Gaya simplex (L.) Gaudin Laserpitium lucidum Aiton Laserpitium mutellinoides Crantz Laserpitium simplex L. Ligusticum albomarginatum Drude Ligusticum alpinum (Ledeb.) Kurtz Ligusticum mutellinoides (Crantz) Vill. Ligusticum simplex (L.) All. Mutellina mutellinoides (Crantz) Holub Neogaya albomarginata (Rupr.) O.Fedtsch. & B.Fedtsch. Pachypleurum albomarginatum Rupr. Pachypleurum alpinum Ledeb. Pachypleurum mutellinoides (Crantz) Holub Pachypleurum schischkinii Serg. Pachypleurum simplex (L.) Rchb. Selinum sibiricum Retz. Selinum simplex (L.) Prantl Thysselinum involucratum Moench[3]

Morfologia

Pokrój

Naga lub prawie naga roślina zielna osiągająca do 25 cm wysokości. Kłącze jest walcowato wrzecionowate, często rozgałęziające się, z szyją korzeniową osłoniętą tuniką z pozostałości nasad liści. Łodyga bruzdowana, nierozgałęziona^[4].

Liście

Tylko odziomkowe lub pojedyncze w dolnej części łodygi, ogonkowe, z pochwiastą nasadą. Blaszka w zarysie trójkątnie wydłużona, 2-3-krotnie pierzasto złożona. Odcinki liścia równowąskie (do 1 cm długości i 1 mm szerokości), zaostrzone^[4].

Kwiaty

Drobne, zebrane w baldaszki, a te w liczbie 12–20 w pojedynczy baldach złożony na szczycie łodygi. Szypuły baldachu są szorstkie od wewnątrz. Pokrywy są liczne, lancetowate, błoniaste na brzegu, całobrzegie lub wrębne. Pokrywki są podobne i też liczne. Kielich z drobnymi ząbkami. Płatki korony białe lub czerwonawe zewnętrzne większe i na szczycie wycięte, z łatką, wewnętrzne mniejsze i całobrzegie lub słabo wycięte^[4].

Owoce

Elipsoidalne niełupki o długości do 5 mm i szerokości do 3 mm, oskrzydlone, za młodu nieco owłosione, w bruzdach brodawkowane^[4].

Biologia i ekologia

Bylina. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Rośnie na halach, wśród skał i usypisk w piętrach kosówki, halnym i turniowym^[4].

Systematyka

Jedyny gatunek z rodzaju Neogaya^[3]. Gatunek ten tradycyjnie włączany był zwykle do rodzaju Pachypleurum, co czyniło z niego jednak takson polifiletyczny. Neogaya simplex jest gatunkiem blisko spokrewnionym z kladem obejmującym rodzaje oleśnik Libanotis i olszewnik Selinum. Z kolei Pachypleurum jest rodzajem bliskim lubiśnikowi Ligusticum i wraz z nim zaliczany jest do kladu Acronema^[6].