Program Explorer

Program Explorer – amerykański program eksploracji kosmosu, którego celem jest prowadzenie badań naukowych w kosmosie z zakresu fizyki, geofizyki, heliofizyki i astrofizyki^[1]. Od 1958 utworzono ponad 90 misji kosmicznych, z czego część wciąż jest aktywna. Początkowo program był realizowany przez Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych, a od misji Explorer 6 przejęty przez Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda, podlegające NASA^[1]. Sztuczne satelity były wykorzystywane do pomiaru różnych rodzajów promieniowania i pól magnetycznych, rejestrowania mikrometeoroidów, badań geodezyjnych atmosfery Ziemi oraz obserwacji radioastronomicznych^[2].

Jedna z misji programu badała powstawanie czarnej dziury w Drodze Mlecznej.

Historia

Po umieszczeniu na orbicie ziemskiej przez ZSRR pierwszego sztucznego satelitę 4 października 1957, Stany Zjednoczone przyspieszyły swoje badania nad satelitami^[3]. 31 stycznia 1958 roku wystrzelono pierwszego amerykańskiego satelitę Explorer 1, który wykonał badania promieniowania kosmicznego oraz odkrył pasy radiacyjne, nazwane pasami Van Allena^[3]. Program badawczy z użyciem tych satelitów został w dużej mierze zrealizowany dzięki Wernerowi von Braunowi przez Centrum Lotów Kosmicznych imienia George’a C. Marshalla i Jet Propulsion Laboratory^[4].

Misje

Misje programu Explorer

Nr	Nazwa	Początek misji	Cel misji/Odkrycie	Koniec misji	Powrót do atmosfery	Źródło
Lata 50. XX wieku
1	Explorer 1	1 lutego 1958	Odkrycie Pasa Van Allena	23 maja 1958	31 marca 1970
2	Explorer 2	5 marca 1958	Misja nieudana – satelita nie osiągnął orbity.	–	–
3	Explorer 3	26 marca 1958	Kontynuacja badań Pasów Van Allena.	27 czerwca 1958	28 czerwca 1958
4	Explorer 4	26 lipca 1958	Obserwacje magnetosfery oraz przeprowadzenie testów nuklearnych w atmosferze Ziemi.	5 października 1958	23 października 1959
5	Explorer 5	24 sierpnia 1958	Misja nieudana – satelita nie osiągnął orbity.	–	–
7x	Explorer 7x	16 lipca 1959	Rakieta zniszczona z powodu stwarzania niebezpieczeństwa.	–	–
6	Explorer 6	7 sierpnia 1959	Badanie magnetosfery.	6 października 1959	1 lipca 1961
7	Explorer 7	13 października 1959	Badanie cząstek energetycznych oraz promieniowania.	24 sierpnia 1961	Na orbicie
Lata 60. XX wieku
–	S-46	23 marca 1960	Misja nieudana – utrata łączności z rakietą.	–	–
8	Explorer 8	3 listopada 1960	Badanie jonosfery.	27 grudnia 1960	27 marca 2012
–	S-56	4 grudnia 1960	Misja nieudana – usterka 2. członu rakiety. Celem było zbadanie gęstości atmosfery.	–	–
9	Explorer 9	16 lutego 1961	Zbadanie gęstości atmosfery.	9 kwietnia 1964	9 kwietnia 1964
–	S-45	24 lutego 1961	Misja nieudana – nie włączył się 3. człon rakiety. Celem było zbadanie pola magnetycznego oraz plazmy.	–	–
10	Explorer 10	25 marca 1961	Zbadanie pola magnetycznego między Księżycem a Ziemią.	25 marca 1961	1 czerwca 1968
11	Explorer 11	27 kwietnia 1961	Badanie promieniowania gamma.	17 listopada 1961	Na orbicie
–	S-45A	25 maja 1961	Podobnie jak S-45.	–	–
–	S-55	30 czerwca 1961	Misja nieudana – nie doszło do zapłonu silnika 3. stopnia rakiety. Celem było badanie mikrometeoroidów.	–	–
12	EPE-A	16 sierpnia 1961	Badanie Pasów Van Allena, promieniowania kosmicznego oraz magnetosfery.	6 grudnia 1961	31 sierpnia 1963
13	S-55A	25 sierpnia 1961	Liczenie mikometeoroidów.	28 sierpnia 1961	28 sierpnia 1961
14	EPE-B	2 października 1962	Badanie Pasów Van Allena, promieniowania kosmicznego oraz magnetosfery.	11 sierpnia 1963	25 maja 1988
15	EPE-C	27 października 1962	Podobnie jak EPE-B.	30 stycznia 1963	15 stycznia 1978
16	S-55B	16 grudnia 1962	Badanie mikrometeoroidów.	22 lipca 1963	Na orbicie
17	AE-A	3 kwietnia 1963	Badanie górnej warstwy atmosfery.	10 lipca 1963	24 listopada 1966
18	IMP-A	27 listopada 1963	Badanie przestrzeni międzyplanetarnej oraz magnetosfery.	10 maja 1965	30 grudnia 1965
19	AD-A	19 grudnia 1963	Badanie gęstości atmosfery.	10 maja 1981	10 maja 1981
–	S-66	19 marca 1964	Misja nieudana – zbyt mały ciąg rakiety. Celem było badanie magnetosfery.	–	–
20	IE-A	25 sierpnia 1964	Badanie jonosfery oraz szumu kosmicznego.	29 grudnia 1965	Na orbicie
21	IMP-B	4 października 1964	Badanie magnetosfery oraz przestrzeni międzyplanetarnej.	13 października 1965	30 stycznia 1966
22	BE-B	10 października 1964	Badanie jonosfery.	Luty 1970	Na orbicie
23	S-55C	6 listopada 1964	Badanie mikrometeoroidów.	7 listopada 1965	29 czerwca 1983
24	AD-B	21 listopada 1964	Badanie gęstości atmosfery.	18 października 1968	18 października 1968
25	Injun 4	21 listopada 1964	Badanie cząstek energetycznych w otoczeniu Ziemi.	Grudzień 1966	Na orbicie
26	EPE-D	21 grudnia 1964	Badanie Pasów Van Allena, promieniowania kosmicznego oraz magnetosfery.	27 grudnia 1967	Na orbicie
27	BE-C	29 kwietnia 1965	Badanie magnetosfery.	20 lipca 1973	Na orbicie
28	IMP-C	29 maja 1965	Badanie magnetosfery i przestrzeni międzyplanetarnej.	12 maja 1967	4 lipca 1968
29	GEOS 1	6 listopada 1965	Badania geodezyjne Ziemi.	23 czerwca 1978	Na orbicie
30	SOLRAD 8	19 listopada 1965	Rejestracja promieniowania emitowanego przez Słońce.	5 listopada 1967	Na orbicie
31	DME-A	29 listopada 1965	Badanie jonosfery.	15 stycznia 1971	Na orbicie
32	AE-B	25 maja 1966	Badanie górnych warstw atmosfery.	Marzec 1967	22 lutego 1985
33	IMP-D	1 lipca 1966	Badanie wiatru słonecznego, plazmy międzyplanetarnej oraz promieniowania Słońca.	21 września 1971	Na orbicie
34	IMP-F	24 maja 1967	Badanie wiatru słonecznego, plazmy międzyplanetarnej oraz promieniowania Słońca.	3 maja 1969	3 maja 1969
35	IMP-E	19 lipca 1967	Badanie plazmy międzyplanetarnej, wiatru słonecznego oraz promieniowania Słońca.	24 lipca 1973	Na orbicie Księżyca
36	GEOS 2	11 stycznia 1968	Badania geodezyjne Ziemi.	1 lipca 1982	Na orbicie
37	SOLRAD 9	5 marca 1968	Monitorowanie promieniowania słonecznego.	30 kwietnia 1974	16 listopada 1990
38	RAE-A	4 lipca 1968	Badania radioastronomiczne.	?	Na orbicie
39	AD-C	8 sierpnia 1968	Badanie gęstości atmosfery.	23 czerwca 1971	22 czerwca 1981
40	Injun 5	8 sierpnia 1968	Badanie magnetosfery.	Czerwiec 1971	Na orbicie
41	IMP-G	21 czerwca 1969	Obserwacja zjawisk zachodzących w jonosferze,	23 grudnia 1972	23 grudnia 1972
Lata 70. XX wieku
42	SAS-1	12 grudnia 1970	Obserwacja promieniowania rentgenowskiego.	4 stycznia 1975	5 kwietnia 1979
43	IMP-H	13 marca 1971	Obserwacja zjawisk zachodzących w jonosferze.	2 października 1974	2 października 1974
44	Solrad 10	8 lipca 1971	Obserwacja promieniowania słonecznego.	30 czerwca 1973	15 grudnia 1979
45	SSS-A	15 listopada 1971	Badanie magnetosfery.	30 września 1974	10 stycznia 1992
46	MTS	13 sierpnia 1972	Badanie meteoroidów (prędkość, spalanie w atmosferze).	4 listopada 1974	2 listopada 1979
47	IMP-I	23 września 1972	Badanie plazmy międzyplanetarnej, wiatru słonecznego oraz promieniowania Słońca.	31 października 1978	Na orbicie
48	SAS B	15 listopada 1972	Skanowanie nieba w zakresie gamma. Odkrycie gwiazdy neutronowej Geminga.	8 czerwca 1973	20 sierpnia 1980
49	RAE-B	10 czerwca 1973	Prowadzenie badań radioastronomicznych.	26 kwietnia 1977	Na orbicie Księżyca
50	IMP-J	26 października 1973	Badanie magnetosfery.	7 października 2006	Na orbicie
51	AE-C	16 grudnia 1973	Badanie górnych warstw atmosfery.	?	12 grudnia 1978
52	Injun 6	3 czerwca 1974	Badanie cząstek energetycznych i magnetosfery.	28 kwietnia 1978	28 kwietnia 1978
53	SAS-C	7 maja 1975	Badania z zakresu astronomii rentgenowskiej.	7 kwietnia 1979	9 kwietnia 1979
54	AE-D	6 października 1975	Badanie górnych warstw atmosfery.	29 stycznia 1976	12 marca 1976
55	AE-E	20 listopada 1975	Badanie górnych warstw atmosfery.	25 września 1980	10 czerwca 1981
56	ISEE 1, ISEE 2	22 października 1977	Badanie pola magnetycznego.	26 września 1987	26 września 1987
57	IUE	26 stycznia 1978	Obserwacje kosmosu w zakresie ultrafioletu.	30 września 1996	Na orbicie
58	HCMM	26 kwietnia 1978	Pomiary termiczne powierzchni Ziemi.	30 września 1980	22 grudnia 1981
59	ICE	12 sierpnia 1978	Badanie interakcji między ziemskim polem magnetycznym a wiatrem słonecznym.	Hibernacja	Na orbicie Słońca
60	SAGE	18 lutego 1979	Badanie stratosfery (aerozole i ozon).	7 stycznia 1982	11 kwietnia 1989
61	MAGSAT	30 października 1979	Mapowanie pola magnetycznego Ziemi.	6 maja 1980	11 czerwca 1980
Lata 80. XX wieku
62	DE 1	3 sierpnia 1981	Badanie interakcji między plazmą a magnetosferą i jonosferą.	28 lutego 1991	Na orbicie
63	DE 2	3 sierpnia 1981	Jak wyżej.	1983	19 lutego 1983
64	SME	6 października 1981	Badanie procesu niszczenia i tworzenia ozonosfery.	4 kwietnia 1989	5 marca 1991
65	CCE	16 sierpnia 1984	Badanie magnetosfery.	12 lipca 1989	Na orbicie
66	COBE	18 listopada 1989	Badanie mikrofalowego promieniowania tła.	23 grudnia 1993	Na orbicie
Lata 90. XX wieku
67	EUVE	7 czerwca 1992	Obserwacja sfery niebieskiej w ultrafiolecie.	31 stycznia 2001	30 stycznia 2002
68	SAMPEX	3 lipca 1992	Badanie promieniowania kosmicznego i magnetosfery.	30 czerwca 2004	13 listopada 2012
69	RXTE	30 grudnia 1995	Obserwacja nieba w zakresie promieniowania rentgenowskiego.	5 stycznia 2012	Na orbicie
70	FAST	21 sierpnia 1996	Badanie zjawiska zorzy polarnej.	1 maja 2009	Na orbicie
71	ACE	25 sierpnia 1997	Ostrzeganie o burzach magnetycznych.	Aktywny	Na orbicie Lissajous
72	SNOE	26 lutego 1978	Badanie koncentracji tlenku azotu w termosferze.	13 grudnia 2003	13 grudnia 2003
73	TRACE	2 kwietnia 1998	Obserwacja fotosfery oraz obszarów przejściowych do korony słonecznej.	21 czerwca 2010	Na orbicie
74	SWAS	6 grudnia 1998	Badanie składu i struktur obłoków międzygwiazdowych oraz badania procesu formowania się gwiazd i planet.	1 sierpnia 2005	Na orbicie
75	WIRE	5 marca 1999	Badania z zakresu podczerwieni; główna misja nie udała się z powodu awarii chłodziwa.	10 maja 2011	10 maja 2011
76	TERRIERS	18 maja 1999	Misja nieudana – urządzenia zawiodły wkrótce po osiągnięciu orbity.	18 maja 1999	Na orbicie
77	FUSE	23 czerwca 1999	Badania z zakresu promieniowania ultrafioletowego; badanie początków Wszechświata.	18 października 2007	Na orbicie
XXI wiek
78	IMAGE	25 marca 2000	Badanie zmian w magnetosferze pod wpływem wiatru słonecznego.	18 grudnia 2005	Utrata kontaktu
79	HETE-2	9 października 2000	Detekcja wybuchów promieniowania gamma.	?	Na orbicie
80	WMAP	30 czerwca 2001	Pomiar temperatury promieniowania reliktowego.	Wrzesień 2010	Na orbicie Lissajous
81	RHESSI	5 lutego 2002	Obserwacja rozbłysków słonecznych.	Aktywny	Na orbicie
82	CHIPSat	13 stycznia 2003	Badania spektroskopowe w paśmie skrajnego ultrafioletu.	11 kwietnia 2008	Na orbicie
83	GALEX	28 kwietnia 2003	Obserwacja kosmosu w zakresie promieniowania ultrafioletowego.	28 czerwca 2013	Na orbicie
84	SWIFT	20 listopada 2004	Badanie rozbłysków promieniowania gamma.	Aktywny	Na orbicie
85 – 89	THEMIS A-E	17 lutego 2007	Badania magnetosfery, zórz polarnych oraz zjawisk z nimi związanych.	Aktywne	Na orbicie
90	AIM	25 kwietnia 2007	Badanie obłoków srebrzystych.	Aktywny	Na orbicie
91	IBEX	19 października 2008	Badanie obszarów między Układem Słonecznym a przestrzenią międzygwiezdną.	Aktywny	Na orbicie
92	WISE	14 grudnia 2009	Odkrycie brązowych karłów oraz planetoidy trojańskiej.	Aktywny	Na orbicie
93	NuSTAR	13 czerwca 2012	Obserwacja wysokoenergetycznego promieniowania rentgenowskiego.	Aktywny	Na orbicie
94	IRIS	27 czerwca 2013	Obserwacje Słońca.	Aktywny	Na orbicie
–	Hitomi	17 lutego 2016	Badanie promieniowania X w paśmie 0,3 – 600 keV.	26 kwietnia 2016	Na orbicie	[5]
–	NICER	3 czerwca 2017	Badanie m.in. gwiazd neutronowych i materii egzotycznej.	Aktywny	Na orbicie	[6]
–	GOLD	25 stycznia 2018	Obserwacja termosfery i jonosfery.	Aktywny	Na orbicie	[7]
95	TESS	18 kwietnia 2018	Obserwacje tranzytów planet pozasłonecznych.	Aktywny	Na orbicie	[8][9]
–	ICON	połowa 2018	Badanie wpływu pogody kosmicznej na systemy satelitarne (np. GPS).	Planowany	–	[10][11]