Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Rudnik (gmina w województwie śląskim)
gmina wiejska w województwie śląskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Rudnik – gmina wiejska w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, utworzona w 1973 r. Siedzibą władz gminy jest Rudnik. W jej skład wchodzi piętnaście wsi, jedna osada, jedna kolonia oraz dwa przysiółki.
_COA.svg)
W 2007 r. gmina liczyła 5220 mieszkańców i posiadała 73,87 km² powierzchni. Stanowiła 13,59% powierzchni powiatu.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] gminę zamieszkiwały 5193 osoby.
Gmina Rudnik graniczy z gminą Kuźnia Raciborska od północnego wschodu przez rzekę Odrę oraz od wschodu również przez rzekę z gminą Nędza. Od południowego wschodu gmina graniczy z Raciborzem, natomiast od południowego zachodu z gminą Pietrowice Wielkie. Od zachodu z gminą Baborów.Od zachodu i północnego zachodu gmina graniczy z gminą Polska Cerekiew, a od północy z gminą Cisek.
Na terenie gminy dominuje działalność rolnicza: uprawa roślin i hodowla zwierząt.
Remove ads
Położenie i struktura powierzchni
Podsumowanie
Perspektywa
Położenie
Gmina Rudnik leży w Kotlinie Raciborskiej, w południowo-zachodniej części województwa śląskiego i północno-zachodniej części powiatu raciborskiego, nad rzeką Odrą[3][4]. Miejscowości położone są na pagórkowatym terenie na lewym brzegu Odry[5].
Pod względem administracyjnym gmina należy do powiatu raciborskiego i województwa śląskiego. Od zachodniej strony gmina graniczy z województwem opolskim[5]. Siedziba gminy to Rudnik.
Gmina graniczy z gminą Kuźnią Raciborską od północnego wschodu na linii rzeki Odry oraz od wschodu również przez rzekę z gminą Nędzą[4][6]. Od południowego wschodu gmina graniczy z Raciborzem[3][4], natomiast od południowego zachodu z gminą Pietrowice Wielkie[4][6]. Od północnego zachodu gmina graniczy z gminą Baborów[4]. Od północy gmina graniczy z gminą Polska Cerekiew i gminą Cisek[4][6], które należą do województwa opolskiego (powiat kędzierzyńsko-kozielski).
Struktura powierzchni
Gmina Rudnik według danych z 2010 r. zajmuje obszar 73,94 km², co stanowiło około 13,59% powierzchni powiatu raciborskiego oraz 0,6% powierzchni całego województwa śląskiego[6][7]. Podział na kategorie wygląda następująco[7]:
- użytki rolne – 63,05 km², co stanowi 85,27% całej powierzchni, w tym:
- grunty orne – 53,88 km²,
- sady – 2,00 km²,
- łąki – 4,29 km²,
- pastwiska – 2,88 km²;
- użytki leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia – 5,64 km², co stanowi 7,63% całej powierzchni;
- pozostałe grunty i nieużytki – 5,25 km², co stanowi 7,1% całej powierzchni.
Remove ads
Środowisko naturalne
Podsumowanie
Perspektywa
Geologia
Gmina znajduje się w obrębie dwóch mezoregionów: Płaskowyżu Głubczyckiego i Kotliny Raciborskiej[8].
Płaskowyż Głubczycki, który obejmuje zachodnią połowę terenu gminy, to równina lessowa o wyżynnym krajobrazie, której wysokość kształtuje się na poziomie 235–260 m n.p.m. Występują tutaj słabo nachylone powierzchnie wierzchowin i gęsta sieć nieckowatych suchych dolin. Gmina to typowo rolniczy region, który jest bogaty w urodzajne gleby. Występują tutaj osady lessowe, które charakteryzuje niewielka miąższość, a pod nimi zalegają piaski i gliny[9].
Kotlina Raciborska, która obejmuje wschodnią połowę terenu gminy, to teren równinny o wysokości nieco poniżej 200 m n.p.m., gdzie różnica w wysokościach nie przekracza 3 metrów. Występują tutaj meandryczne starorzecza, które są wypełnione wodą lub podmokłe. W dolinie Odry występują terasy akumulacyjne: zalewowe, które sięgają 0,5-2 oraz nadzalewowe, które sięgają 4–7 m nad poziomem rzeki. Występują tutaj osady holoceńskie, które są utworami głównie gliniastymi i pyłowymi, a także czasami ilastymi i piaszczystymi, które charakteryzuje zróżnicowana miąższość. Pod nimi zalegają osady okruchowe, na które składają się piaski i żwiry[9].
Morfologia terenu
Gmina pod względem morfologicznym leży w makroregionie Niziny Śląskiej. W tej podprowincji można wyróżnić dwa mezoregiony: Płaskowyż Głubczycki i Kotlina Raciborska[10].
Obszar gminy charakteryzuje się w przeważającej części równinną rzeźbą terenu, gdzie wyróżniają się obniżenia rzek Odry i Psiny[11]. Deniwelacje nie przekraczają 3–5 metrów, a spadki terenu 3-5%. W krajobrazie można zauważyć płaskodenne obniżenia dolin cieków wodnych, które wypełniają systemy tras zalewowych i nadzalewowych. Teren gminy cechuje umiarkowane zróżnicowanie hipsometryczne[12].
Jeśli chodzi o strukturę rzeźby terenu to występuje tutaj wysoczyzna moreny dennej oraz denudowana równina akumulacji wodnolodowcowej, która stanowi płaską równinę pokrytą w dużej części warstwą utworów lessowych i lessopodobnych. Oprócz tego można tutaj wyróżnić równinę trasy akumulacyjnej i erozyjno-denudacyjnej o rzeźbie równinnej lub falistej; równinę trasy niskiej, miejscami w pradolinie plejstoceńskiej o rzeźbie płaskiej lub lekko falistej; holoceńskie dna dolin rzecznych, występujące wzdłuż rzek, które od czasu ostatniego zlodowacenia posiadają potencjał akumulacyjny i erozyjny zdolny do wykształcenia własnej doliny. Na terenie gminy jest to przede wszystkim rzeka Odra, ale również Psina. Geomorfologia tych dolin charakteryzuje niewielkie zróżnicowanie wysokościowe. Widoczne w rzeźnie terenu są obiekty antropogeniczne, w tym przypadku wały przeciwpowodziowe[8].
Hydrologia
Wody podziemne
Obszar gminy znajduje się w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych "Racibórz" (GZWP 352). Zbiornik znajduje się w utworach czwartorzędu, którego jakość wody oceniono w 2001 r. bardzo wysoko – klasa Ib. Na terenie gminy znajduje się również trzeciorzędowy Użytkowy Poziom Wodonośny. Gmina jest zaopatrywana w wodę z tych utworów poprzez kilkunastometrowe i kilkudziesięciometrowe utwory wodonośne sarmatu i kopalne struktury dolinne, które wypełnione są utworami pliocenu. Jakość wód należy do klasy Ib i II, które spełniają normy pod względem przydatności do picia jak i na cele gospodarcze. Użytkowy poziom wodonośny na terenie gminy stanowią spągowe piaszczyste partie czwartorzędu i stropowe partie trzeciorzędu, na które składają się żwiry grube z otoczakami i piaskiem. Zatem trzeciorzędowy i czwartorzędowy poziom wodonośny ograniczają od góry pyły i piaski silnie pylaste, a od dołu iły torontu. Miąższość poziomu wynosi 22–23 m (od 37–39 m do 60–61 m), gdzie prowadzi od wody o zwierciadle napiętym, stabilizującym się na głębokości od 29 m do powierzchni terenu[13].
Wody powierzchniowe
Na terenie gminy znajduje się rozwinięty system wód powierzchniowych. W jego skład wchodzi przede wszystkim rzeka Odra, a także mniej znaczące cieki wodne, które w większości zostały przekształcone w sieć melioracyjną. Obszar gminy znajduje się w dorzeczu Odry. Rzeka Odra stanowi południową granicę gminy na długości 8 km, a jej koryto jest uregulowane. W związku z tym wschodnie tereny gminy są zagrożone miejscowymi podtopieniami[9].
Na terenie znajdują się cztery cieki główne wraz z ich dopływami. Największym ciekiem wodnym jest rzeka Odra wraz z jej lewobrzeżnymi dopływami. Oprócz tego przez teren gminy przepływają potok Dzielniczka i rzeka Cisek, a także Psinka. Na terenie gminy można wyszczególnić również osiem potoków[14].
Potoki z sołectw Szonowice, Czerwięcice, Brzeźnica, Sławików i Ligota Książęca uchodzą do Odry jako jej lewobrzeżne dopływy. W sołectwie Szonowice ma swój początek rzeka Dzielniczka, która płynie w kierunku północnym poza granice gminy i uchodzi do Odry. Rzeka Cisek płynie przez sołectwo Modzurów na północ gminy, gdzie uchodzi do Odry. Do sieci hydrologicznej zaliczają się także liczne doły melioracyjne, które odwadniają tereny leśne i rolne. Na wschód od terenu gminy znajdują się liczne zbiorniki wodne[14].
Klimat
Gmina, według podziału E. Romera, znajduje się w krainie geograficznej zwanej Bramą Morawską. Kraina ta charakteryzuje się korzystnymi warunkami klimatycznymi, gdzie należy do najcieplejszych stref klimatycznych w Polsce. Strefa ta posiada najdłuższy okres wegetacji[15].
Klimat jest łagodny poprzez sąsiedztwo z rzeką Odrą, kompleksy leśne województwa opolskiego położone od zachodu, a także położenie gminy przy wylocie Bramy Morawskiej, z której napływają masy wilgotnego i ciepłego powietrza[3][5][6]. Średnia roczna temperatura waha się między 7 °C a 8 °C. W lipcu, który jest najcieplejszym miesiącem temperatura waha się między 17 °C a 18 °C, a w najzimniejszym – styczniu waha się między – 2 °C a – 3 °C. Czas trwania okresu wegetacyjnego wynosi od ok. 210 do 230 dni, a przymrozki trwają od 60 do 100 dni w ciągu roku, pokrywa śnieżna natomiast zalega od 60 do 90 dni.
W gminie notuje się ok. 170 dni z opadem, gdzie 45 dni to opady śniegu[15]. Opad śródroczny oscyluje wokół 600–900 mm[3][6][15]. Zachmurzenie maksymalne występuje od listopada do stycznia, a minimalne od sierpnia do września. Średnia dobowa wilgotność względna powietrza wynosi 78%. Na terenie gminy występuje średnio 34,3 dni z mgłą. Średnie usłonecznienie w roku wynosi ok. 1400 godzin, a liczba dni z usłonecznieniem powyżej 10 godzin wynosi 30[15].
Wiatry są przeważnie słabe[5], ok. 42% wieje z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego przynosząc ciepłe masy powietrza z Europy Zachodniej i basenu Morza Śródziemnego[3][6]. Średnia prędkość wiatru w ciągu roku wynosi ok. 2,2 m/s (od 1,7 do 3,4 m/s)[3][6][15]. Zimą i jesienią przeważa wiatr z południa, natomiast wiosną i latem z północy. Na terenie gminy występuje duży udział cisz – 18,6%[15].
Na klimat ma wpływ także ukształtowanie terenu. Klimat Płaskowyżu Głubczyckiego jest korzystny dla rolnictwa i osadnictwa. Wąskie doliny boczne posiadają odrębne cechy mikroklimatyczne. Nie są tak często przewietrzane, zatem występuje tutaj dość częsta inwersja temperatur. Nie sprzyja to osadnictwu, a także uprawom wrażliwym na przymrozki i grzybienie. Dolina Odry, która jest płaskodenna i szeroka, posiada cechy doliny inwersyjnej. Jednak nie notuje się tutaj za wiele inwersji i nie posiadają one większych miąższości. Warunki klimatyczne nie są tutaj korzystne, a szczególnie w obrębie najniżej położonych terenów między wałami przeciwpowodziowymi. Dodatkowo sytuację pogarszają naturalne i sztuczne przegrody usytuowane poprzecznie do osi rzeki[16].
Gleby
Klimat, który jest łagodny, działa bardzo sprzyjająco dla rolnictwa, które charakteryzuje gminę[5][16]. Obszar gminy jest w przeważającej części równinny, miejscami falisty. Występują tutaj dobre warunki fizjograficzne dla rolnictwa[16].
Gmina posiada bardzo dobre gleby, gdzie w znacznej mierze przeważają gleby lessowe klas I–III[5][16]. W związku z tym głównym zajęciem miejscowej ludności jest rolnictwo, a na terenie całej gminy przeważają grunty orne stanowiące 94% jej powierzchni[6][16]. Wysoka urodzajność gleb zdeterminowała ich użytkowanie, gdzie przeważają użytki rolne nad innymi formami, w tym zalesieniem. Jednak występują tutaj czynniki wpływające na żyzność gleb[16]. W związku z tym gleby brunatne mają niski poziom próchnicy, co wymaga właściwego nawożenia organicznego i wapnowania[17].
Gleby klasy IV oraz niższych klas występują w dolinie Odry. W ukształtowaniu powierzchni przeważają doliny rzeczne, zbocza dolin oraz wzniesienia. Tereny gminy są podatne na działania erozyjne, bowiem na większość z nich składa się less. 8% obszaru gminy to grunty leśne[6].
Surowce naturalne
Na terenie gminy nie występują znaczne złoża kopalin, w związku z tym nie wydobywa się tutaj znacznej ilości surowców naturalnych[18]. Można jedynie spotkać niewielkie złoża kruszyw naturalnych i surowców ilastych, które wykorzystuje się do produkcji ceramiki budowlanej. Na terenie całej gminy można przede wszystkim natknąć się na piaski pochodzenia fluwioglacjalnego, które przeważają jednak w jej północnej części[17]. Piaski te na terenie Płaskowyżu Głubczyckiego często są przykryte glinami lessopodobnymi i piaszczystymi. W obrębie tras erozyjno-akumulacyjnych i akumulacyjnych rzek Odry i Psiny występują utwory żwirowo-piaszczaste. W dolinie Odry można natknąć się na żwiry i piaski, których miąższość złóż sięga średnio 7 metrów. Właściwości fizyczne żwirów są bardzo dobre i mało zróżnicowane. Napotkać można tutaj również surowce ilaste, do których zaliczają się muły rzeczne i gliny piaszczyste oraz lessopodobne. Jednak ich zasobność i jakość nie należy do najwyższych[18].
Szata roślinna
W gminie Rudnik nie ma pełnego rozpoznania pod kątem występowania rzadkich i ginących okazów flory, a obecnie ważną rolę odgrywają zbiorowiska antropogeniczne, które występują na terenach pod silnym wpływem działalności człowieka[6][18]. Zatem występują tutaj zbiorowiska segetalne, które w związku z zubożałą postacią nie prezentują większej wartości przyrodniczej[18].
Na większości zalesionego obszaru gminy występuje grąd subkontynentalny (łac. Tilio-Carpinetum), a także łęgi ze związku Alno-Ulmion, które występują przede wszystkich w dolinach cieków wodnych oraz łęgów jesionowo–wiązowych (łac. Fraxino–Ulmetum), które można spotkać na wyższych tarasach Odry i łęgi jesionowo–olszowych (łac. Fraxino-Alnetum), które występują w sąsiedztwie drobnych cieków[6][18].
W dolinach rzecznych występuje roślinność łąkowa i bagienna. Jednak prace melioracyjne, a w związku z tym postępujące procesy odwodnień doprowadziły do degradacji tych terenów. Wszystko to przełożyło się na wyginięcie roślinności związanej z dawnymi metodami gospodarki łąkarskiej i ograniczenie zasięgu występowania cennych przyrodniczo łąk. Obecnie łąki zajmują 424 hektary, co stanowi 9,6% powierzchni gminy. Przy brzegach Odry i na licznych nieużytkach można spotkać roślinność bagienną, głównie trzcinowo-szuwarową[18].
Lasy
Lasy zajmują 7,6% całej struktury powierzchni gminy[6][19]. Zalesienie jest zatem trzykrotnie mniejsze niż lesistość województwa śląskiego (25,5%) i kraju (27,5%)[19]. Ma to związek z rolniczym charakterem gminy, gdzie występuje dużo dobrych jakościowo gleb[6][19]. Udział najwyższej klasy gleb (I-IIIb) w użytkach ornych wynosi bowiem aż 94%. W związku z tym lasy zachowały się tutaj jedynie w formie fragmentarycznej, gdzie występuje kilkadziesiąt izolowanych fragmentów[19]. Najwięcej z nich znajduje się w centralnej części gminy, w okolicach wsi Czerwięcice, i nie przekracza 100 hektarów[6][19].
Na lasy gminy Rudnik składają się przede wszystkim użytki leśne Nadleśnictwa Rud Raciborskich – 4,46 km² (87,5%), Stacji Hodowli Roślin Modzurów – 0,3187 km² (6,3%) oraz lasy prywatne – 0,3165 km²[6]. Jeśli chodzi o znaczenie terenów leśnych to możemy tutaj wyróżnić: gospodarcze, turystyczne i ekologiczne. Jednak gospodarcze znaczenie lasów nie jest wielkie w związku z ich dużym rozdrobnieniem na całej powierzchni gminy, a także młodym drzewostanem, małym zróżnicowaniem gatunków i niską odpornością siedliskową. W związku z tym gospodarcze wykorzystanie lasów sprowadza się do prac pielęgnacyjnych i bieżących potrzeb właścicieli[19].
Lasy mają również niewielkie znaczenie turystyczne i wypoczynkowe, gdzie najlepsze predyspozycje posiada kompleks leśny w okolicach wsi Czerwięcice. Kompleks składa się z lasu i boru mieszanego, gdzie świeży i drzewostan w wieku 40-60 lat tworzą klimat sprzyjający pobytowi ludzi i regenerujący ich zdrowie. Jeśli chodzi o ekologiczne wykorzystanie lasów, to ważne są tutaj funkcje glebochronne, wiatrochronne i klimatyczne[19].
Stan środowiska
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego wynika przede wszystkim z działalności lokalnych źródeł emisji (indywidualnych systemów grzewczych, kotłowni, działalność zakładów przemysłowych), a także napływu zanieczyszczeń z zewnątrz poprzez cyrkulację atmosferyczną. Źródłami zanieczyszczeń liniowych są ciągi komunikacyjne, w tym droga krajowa nr 45 i droga wojewódzka nr 422. Na tych obszarach występuje większa emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych (NOx, CO, SO2, pył zawieszony, ołów)[20].
Zanieczyszczenie wód podziemnych może wynikać z działalności rolniczej na terenie gminy (nawożenie, spryskiwanie środkami ochrony roślin), a także tzw. "dzikimi" wysypiskami śmieci. Sytuację pogarsza fakt stosunkowo dobrej przepuszczalności gruntów. Brak kanalizacji na terenie gminy może zagrażać jej wodom powierzchniowym (nieszczelne szamba i nielegalne wylewanie ścieków)[20].
Remove ads
Historia
Podsumowanie
Perspektywa
Z badań archeologicznych wynika, że ok. IX – VII w. p.n.e. istniały na terenie gminy ślady osadnictwa. Niedaleko miejscowości Łubowice istniał od IX do VII w. p.n.e. gród z epoki brązu i żelaza[21], dalej: między Łubowicami a Brzeźnicą na wzgórzu znajdowało się cmentarzysko całopalne, z okresu kultury łużyckiej[5].
Kolejne ślady osadnicze pochodzą już z okresu wczesnego średniowiecza. W centrum Modzurowa znajdowała się osada datowana na VI–X w., natomiast pierwsza udokumentowana wzmianka pochodzi dopiero z 1274[22]. Na przełomie IX–X w., znajdowała się osada na terenie Grzegorzowic[23]. W XI w. – na terenie miejscowości Rudnika istniała już osada kopaczy, natomiast pierwsza wzmianka pochodzi z 1302[24].
Na średniowiecze datuje się powstanie kolejnych ośrodków osadniczych. W XIII w. na terenie Czerwięcic istniała już średniowieczna osada, o której pierwsze wzmianki pochodzą z lat 1272–1275[25]. W 1223 r. wzmiankowana jest po raz pierwszy wieś Sławików, z okazji konsekracji kościoła pw. św. Jerzego[26]. Wieś należała wówczas do rodziny Lavensteinów, zwanych Czerwięcicami[25] Na przełomie XII–XIII w., na terenie Gamowa istniała już średniowieczna osada, której pierwsza wzmianka pochodzi z 19 listopada 1223[27]. Z XIII w. pochodzą pierwsze wzmianki o wsi Ligota Książęca[28]. Z XIV w. pochodzą pierwsze wzmianki o wsiach Strzybnik, oraz Szonowice[29][30]. W 1415 r. po raz pierwszy wzmiankowana jest wieś Ponięcice, w dokumentach Mikołaja Wenke, kanonika kolegiaty Św. Krzyża w Opolu i kolegiaty św. Mikołaja w Otmuchowie[31]. Brzeźnica po raz pierwszy wzmiankowana została 12 stycznia 1445 r., kiedy to książę raciborski Wacław Przemyślida, przekazał folwark brzeźnicki swojej żonie Małgorzacie z Szamotuł herbu Nałęcz[5]. W XV w. istniała już wieś Lasaki, jako przysiółek Sławikowa o nazwie Sławikowski Górny Las[28].
Około 1645 r. w Brzeźnicy staraniem Małgorzaty Dzierżanowskiej został wzniesiony pałac rycerski[5]. Pierwsze wzmianki o Jastrzębiu pochodzą z 1679[28]. W 1809 r. grupa rolników ze wsi Ligota Książęca wykorzystała wody z potoku do założenia wodociągu, który zasilany był wodą ze studni za pomocą pompy[21]. W latach 1870–1872 w Jastrzębiu został wzniesiony pałac, który przetrwał do dziś[28]. W 1892 r. staraniem rodziny von Schimonsky został wzniesiony w Czerwięcicach pałac[32]. W XVIII w. powstała wieś Sławienko z gruntów, które właściciel majątku w Morzurowie podarował swoim poddanym[26]. W 1939 r. władający pałacem w Jastrzębiu prawnik o nazwisko Thinel, przekształcił go na zakład chorób płucnych[28].
Gmina Rudnik powstała w 1973 r.[33]. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie katowickim. Po reformie administracyjnej wchodzi w skład powiatu raciborskiego województwa śląskiego.
Remove ads
Demografia
Podsumowanie
Perspektywa
Gminę według danych z 30 czerwca 2004 r.[34] zamieszkuje 5267 osób, co stanowi około 1% ludności województwa śląskiego[6].
Struktura demograficzna mieszkańców gminy Rudnik według danych z 31 grudnia 2007 r.:[36]
Jeżeli chodzi o strukturę wieku w gminie, to największą grupę stanowią osoby w wieku 40–49 lat, których jest 810[6]. Dzieci w wieku 0–6 lat jest 437, a w wieku 7–14 jest 649[6]. Młodzieży w wieku 15-19 lat jest 478, a osób w wieku 20–29 – 739. Grupa osób w wieku 30–39 lat wynosi 658, a w wieku 50–59 – 571. Osób, które mają 60 lat i więcej w gminie jest 978[6].
Warto podkreślić, że jeśli chodzi o ludność w wieku produkcyjnym, to odsetek osób w gminie jest wyższa niż w powiecie raciborskim oraz województwie śląskim[6]. W wieku przedprodukcyjnym znajduje się 22,4% ludności, w produkcyjnym – 59,2%, a poprodukcyjnym – 18,3%[6].
Największą miejscowością w gminie jest Rudnik, którym ma 904 mieszkańców, następnie znajdują się Grzegorzowice – 617 mieszkańców, Brzeźnica – 597 mieszkańców, Gamów – 449 mieszkańców, Sławików – 474 mieszkańców, Modzurów – 389 mieszkańców, Łubowice – 362 mieszkańców, reszta miejscowości ma mniej niż 300 mieszkańców[6].
Podczas spisu w 2011 roku 25,4% mieszkańców zadeklarowało się jako Niemcy[39].
Remove ads
Gospodarka
Podsumowanie
Perspektywa
Rolnictwo stanowi silną i wiodącą pozycję w strukturze gospodarczej gminy, gdzie jest jej podstawową bazą ekonomiczną jak i głównym źródłem utrzymania ludności. Użytki rolne zajmują 6299 hektary, co stanowi ponad 85% powierzchni gminy. W strukturze produkcji dominuje kierunek rośliny, a przede wszystkim zboża, głównie pszenica[20].
W 2007 r. w gminie Rudnik było 211 prywatnych podmiotów gospodarczych, z czego 152 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, 4 spółdzielnie oraz 1 spółka handlowa z udziałem kapitału zagranicznego[36].
Na terenie gminy w 2004 r. działalność gospodarczą prowadziły 134 podmioty. W gminie dominuje działalność rolnicza: uprawa roślin i hodowla[6].
Ogółem powierzchnia użytków rolnych zajmuje 6463 hektarów, co stanowi 87,41% obszaru gminy. Podstawowa forma własności, to gospodarstwa indywidualne, które stanowią 56,6% powierzchni użytków rolnych (2 836 ha). W gminie uprawiane są głównie zboża i kukurydza oraz hodowane bydło i trzoda chlewna[6].
Remove ads
Podział administracyjny
Sołectwa
Miejscowości
- Wsie
- Brzeźnica, Czerwięcice, Gamów, Grzegorzowice, Jastrzębie, Lasaki, Ligota Książęca, Łubowice, Modzurów, Ponięcice, Rudnik, Sławienko, Sławików, Strzybnik, Szonowice
- Przysiółki
- Kolonia Strzybnik, Strzybniczek
Remove ads
Komunikacja
Podsumowanie
Perspektywa
Transport drogowy
Gminę cechuje dobre położenie komunikacyjne[37]. Środek gminy przecina dwupasmowa 45 droga krajowa nr 45 o długości 8,8 km oraz szerokości 7 m, z 23 m pasem drogowym, która przebiega z Opola przez Racibórz i Chałupki do granicy z Czechami[6][37]. Stan techniczny drogi wymaga remontu nawierzchni, bowiem natężenie ruchu na tej drodze jest największe. Droga należy do IV klasy technicznej[6].
Przez teren gminy przebiega także 421 droga wojewódzka nr 421 Kędzierzyn Koźle–Kuźnia Raciborska o długości 6 km[6][37]. Droga bierze swój początek w sołectwie Sławików, a kończy się na przeprawie promowej w Grzegorzowicach[6].
Od północnej granicy gminy w odległości około 45 km przebiega A4 autostrada A4 Zgorzelec–Wrocław–Katowice–Kraków, natomiast w odległości około 25 km od wschodniej granicy gminy przebiega A1 autostrady A1 Gdańsk–Łódź–Katowice–Gorzyczki[6][37].
W odległości 16 km znajduje się przejście graniczne z Republiką Czeską w Pietraszynie, natomiast w odległości 29 km znajduje się przejście graniczne w Chałupkach[37].
Gmina posiada 12 odcinków dróg powiatowych o łącznej długości 48,7 km, z czego 39,5 km to nawierzchnia twarda, 2,3 km – nawierzchnia ulepszona, a 9,2 km nawierzchnia gruntowa. Drogi te łączą większość miejscowości w gminie. Sieć dróg gminnych wynosi 63 km, z czego 21 km to nawierzchnia bitumiczna, 42 km – nawierzchnia gruntowa. Drogi te w znaczącej większości nie posiadają chodników, rowów odwadniających ani poboczy[6].
Gmina nie posiada własnej komunikacji zbiorowej, a połączenia obsługiwane są przez PKS i PKM Racibórz oraz prywatnych przewoźników[6].
Inne
Na terenie gminy znajduje się jeden urząd pocztowy – Rudnik (kod 47–411)[40][41]. Oprócz tego znajduje się także agencja pocztowa we wsi Łubowice (kod 47-411)[41].
Gmina Rudnik nigdy nie posiadała żadnej infrastruktury kolejowej. Najbliższe stacje kolejowe znajdują się we miejscowościach Kuźnia Raciborska, Nędza oraz Racibórz.
Odległość do portu lotniczego w Pyrzowicach (Katowice) wynosi 75 km, natomiast port lotniczy w Ostrawie oddalony jest o 35 km[37].
Remove ads
Infrastruktura techniczna
Podsumowanie
Perspektywa
Sieć energetyczna
Teren gminy zasilany jest w energię elektryczną z czterech Głównych Punktów Zasilania[6]:
- Racibórz – ul. Piaskowa,
- Racibórz – Studzienna,
- Kuźnia Raciborska,
- Polska Cerekiew.
Rozprowadzanie energii elektrycznej następuje poprzez sieć napowietrzną średniego napięcia – 15 kV w układzie promieniowym oraz poprzez linie napowietrzne niskiego napięcia – 0,4 kV. Sieć ta jest w znacznym stopniu wyeksploatowana co powoduje częste awarie oraz większe straty w przesyle energii. Teren gminy przecina tranzytowa dwutorowa napowietrzna linia wysokiego napięcia 400 kV (Dobrzeń–Wielopole)[6].
Sieć gazowa
Tereny gminy nie są objęte siecią gazu rozdzielczego, w taki gaz zaopatrywane jest miasto Racibórz. Braki w zaopatrzeniu w gaz sieciowy zaspokajany jest przez większość mieszkańców gazem z butli propan-butan[6].
Telekomunikacja
Teren gminy związany jest ze strefą numeracyjną Raciborza, a obsługiwany jest przez katowickie automatyczne centrale telefoniczne. Liczba abonentów wyniosła w 2004 r. około 1 000[6]. Natomiast w przysiółku Strzybniczek znajduje się maszt radiowy, transmitujący Radio Maryja oraz lokalną rozgłośnię – Radio Vanessa[42].
Gospodarka komunalna
Wszystkie sołectwa gminy są zaopatrywane w wodę z wodociągów, które obsługuje Zakład Wodociągów i Usług Komunalnych w Rudniku, z wyjątkiem Modzurowa, które jest obsługiwane przez Stację Hodowli Roślin. W 2004 r. długość sieci rozdzielczej wynosiła 66,6 km, a przyłączy 39,6 km. Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej wynosi 99%. Gmina przede wszystkim jest zaopatrywana w wodę z ujęć podziemnych zlokalizowanych pod Rudnikiem o wydajności 2800 m³ na dobę oraz w Modzurowie o wydajności 750 m³ na dobę[6].
Kanalizacja sanitarna istnieje tylko w miejscowości Modzurów oraz częściowo w miejscowości Ponięcice, a jej długość wynosi około 5 km. Ścieki odprowadzane są do oczyszczalni w Modzurowie, której przepustowość wynosi 26,1 m³ na dobę oraz Ponięcicach – 24,5 m³ na dobę. W miejscowości Rudnik częściowo istnieje kanalizacja deszczowa[6].
Odpady nie są składowane na terenie gminy, a na wysypisku w Kamieńsku. Gmina prowadzi także zbiórki surowców wtórnych, takich jak szkło, tworzywa sztuczne oraz szmaty w specjalnych pojemnikach[6].
Remove ads
Kultura i sport
Podsumowanie
Perspektywa
Większość działalności kulturowej skupia się w Górnośląskim Centrum Spotkań i Kultury w Łubowicach[6]. Na terenie gminy działa także Towarzystwo Miłośników Josepha von Eichendorffa[6], które powstało w 1989 r.[43]. Oprócz tego na terenie gminy znajduje się Biblioteka Publiczna w Rudniku, a także jej filia w Łubowicach. Działalność kulturalna odbywa się także świetlicach wiejskich, które znajdują się w Rudniku, Szonowicach, Modzurowie, Ponięcicach, a także Gamowie. Na terenie gminy znajduje się mniejszość niemiecka skupiona w Towarzystwaie Społeczno-Kulturalnych Niemców, tzw. DFK w Rudniku, Brzeźnicy, Gamowie, Sławikowie, Jastrzębiu oraz Grzegorzowicach[6].
Na infrastrukturę sportową składają się boiska w Rudniku, Grzegorzowicach, Gamowie, Sławikowie, Ponięcicach i Brzeźnicy, a także sale gimnastyczne przy szkołach podstawowych w Szonowicach, Grzegorzowicach oraz ukończona w 2007 r. hala sportowa przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Rudniku[44], w której odbył się już m.in. turniej finałowy halowych mistrzostw Polski kobiet w piłce nożnej 2009[45]. Oprócz tego na terenie gminy działa Ludowy Klub Sportowy "Dąb", który posiada salę sportową w Brzeźnicy[6].
Religia
Na terenie gminy ma siedzibę pięć parafii rzymskokatolickich, które należą do diecezji opolskiej. Pierwsza z nich to parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Łubowicach, do której należą miejscowości Łubowice, Brzeźnica, Ligota Książęca oraz Grzegorzowice. Parafia należy do dekanatu Racibórz. Kolejna to parafia św. Jerzego w Sławikowie, do której należą miejscowości Czerwięcice, Sławików oraz Lasaki. Parafia należy do dekanatu Łany. Trzecią parafią na terenie gminy jest parafia św. Anny w Gamowie, która należy do dekanatu Pietrowice Wielkie. W Modzurowie znajduje się parafia Trójcy Świętej, do której należą miejscowości Dolędzin, Modzurów, Sławienko oraz Szonowice. Parafia należy do dekanatu Łany. Ostatnia parafia na terenie gminy to parafia św. Katarzyny w Rudniku, do której należą miejscowości Czerwięcice, Rudnik oraz Strzybnik. Parafia należy do dekanatu Racibórz[46].
Miejscowości Jastrzębie i Ponięcice należą do parafii św. Piotr i Pawła w Grzędzinie (dekanat Łany)[46].
Remove ads
Turystyka
Podsumowanie
Perspektywa
Gmina posiada atrakcyjne walory historyczne, kulturowe i krajoznawcze, wśród których można wyróżnić układy ruralistyczne i zabytkowe panoramy wsi. Na terenie gminy znajdują się obiekty wpisane do rejestru zabytków województwa śląskiego[47]. Oprócz tego znajduje się tutaj szereg obiektów wpisanych do gminnego rejestru zabytków. Działania takie pozwalają na ochronę dziedzictwa historycznego i kulturowego na terenie gminy, co przekłada się na uatrakcyjnienie jej oferty turystycznej[48].
Zabytki
Na terenie gminy znajduje się ponad sto stanowisk archeologicznych, gdzie znaleziono m.in. ślady osadnicze jak i cmentarzyska całopalne. W czasie prac wykopaliskowych znaleziono rzeczy pochodzące m.in. z epoki kamienia, epoki brązu, neolitu, kultury łużyckiej, kultury przeworskiej, czasów rzymskich i średniowiecza[47][49][50].
- Brzeźnica:
- Czerwięcice:
- Gamów:
- Grzegorzowice:
- Jastrzębie:
- Lasaki:
- Ligota Książęca:
- Łubowice:
- Modzurów:
- neogotycki kościół pw. Trójcy Świętej z 1896[6][51][56],
- figura św. Jana Nepomucena z końca XIX wieku[56],
- neogotycki pałac von Königów z 1864[6][24][51],
- ruiny późnoklasycystycznego mauzoleum z połowy XIX wieku[24][51],
- neogotycka kapliczka z 1890[24][51],
- spichlerz z przełomu XIX i XX wieku[24][51].
- Rudnik:
- Sławików:
- neoromański kościół pw. św. Jerzego z 1842[6][51][57],
- eklektyczny pałac rodziny von Eickstedt z 1865[6][51][57],
- ruiny dawnej oranżerii[6],
- mauzoleum z XIX wieku[57],
- kaplica ewangelicka z XIX wieku[57],
- murowany krzyż z 1902[57],
- ruiny dwukondygnacyjnego spichlerza z przełomu XVIII i XIX wieku[57].
- Strzybnik:
- Szonowice:
Szlaki turystyczne
Szlak im. Młodości J. Von Eichendorffa
- Trasa: Brzezie → Pogrzebień → Kobyla → Markowice → Łubowice
Trasa 9-N[58]
Trasa 54-S[58]
Trasa 351-C[58]
- Trasa: Pawłów → Rudnik → Brzeźnica → Czerwięcice
- Trasa 354-N[58]
- Trasa: Ocice Górne → Żerdziny → Pawłów → Maków → Krowiarki → Jastrzębie → Łańce → Grzędzin → Dzielawy
Trasa 344-Z[58]
- Trasa: Markowice → Nędza → Ciechowice →Grzegorzowice→ Łubowice → Czerwięcice → Błażejowice → Łany → Polska Cerekiew
Trasa 342-Y[58]
Remove ads
Oświata
Na terenie gminy w 2004 r. uczyło się 305 dzieci w szkołach podstawowych oraz 206 w gimnazjach[6]. Przy trzech szkołach działają oddziały "zerówki", w których uczy się 45 dzieci[6]. Wszystkie szkoły posiadają świetlice oraz stołówki[6]. Na obszarze gminy nie działają szkoły średnie, zawodowe, pomaturalne, policealne orazszkolnictwa specjalnego dla dzieci i młodzieży[59].
- Przedszkola[6][59][60][61][62][63]:
- Przedszkole Samorządowe w Gamowie
- Przedszkole Samorządowe w Grzegorzowicach
- Przedszkole Samorządowe w Rudniku
- Przedszkole przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Brzeźnicy
- Szkoły podstawowe[6][59][63][64][65]:
- Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Brzeźnicy
- Publiczna Szkoła Podstawowa w Gamowie
- Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Rudniku
- Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Grzegorzowicach
- Szkoła Podstawowa przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Szonowicach
- Gimnazja[6][59][64][65]:
- Gimnazjum przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Rudniku
- Gimnazjum przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Grzegorzowicach
- Gimnazjum przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Szonowicach
Opieka społeczna i zdrowotna
Na terenie gminy znajdują się trzy ośrodki zdrowia[6][59]. Są to Ośrodek Zdrowia w Rudniku, Ośrodek Zdrowia w Łubowicach oraz Punkt Lekarski w Szonowicach. Pielęgniarki z tych ośrodków pełnią opiekę nad dziećmi w czasie dyżurów w placówkach oświatowych[6]. Na terenie gminy brak jest szpitala. Na terenie gminy działają dwa punkty apteczne w Rudniku i Łubowicach[59].
Na terenie gminy działa jeden ośrodek pomocy społecznej, który mieści się w Rudniku[6][59]. Gminny ośrodek pomocy społecznej działa od 1990 r. i obecnie zatrudnia 4 osoby. Swoim zasięgiem obejmuje wszystkie miejscowości gminy[6]. Gmina nie posiada Domu Pomocy Społecznej[59].
Bezpieczeństwo
Na terenie gminy nad bezpieczeństwem czuwają takie służby jak[6]:
Służby te realizują zadania, które wynikają z ich statutowych zadań w przedmiocie bezpieczeństwo i porządek publiczny[6].
Policja
Posterunek Policji znajduje się w miejscowości Rudnik[6]. Między samorządem a jednostką Policji istnieje stała współpraca[6].
Straż Pożarna
Gmina Rudnik posiada sześć jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej[51], które znajdują się w miejscowościach: Rudnik, Modzurów, Strzybnik, Brzeźnica, Sławików oraz Gamów. Z czego jednostki w Rudniku i Modzurowie włączone są do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego[51]
Polityka i administracja
Podsumowanie
Perspektywa
Samorząd gminny
Gmina Rudnik za organ uchwałodawczy ma radę gminy, która składa się z piętnastu radnych. Organem wykonawczym jest wójt, którym obecnie jest Alojzy Pieruszka[67].
Wybory samorządowe do Rady Gminy w Rudniku pokazują, że komitety wyborcze wywodzące się z partii politycznych nie mają większego poparcia[68]. W wyborach zwyciężały zawsze komitety lokalne – w wyborach w 2006 r. najwięcej radnych (5) zostało wybranych z komitetu Nasza Mała Ojczyzna, 4 radnych pochodziło z komitetu Gmina dla Ludzi oraz Uczciwość i Gospodarność, a pozostałych 2 radnych z komitetu Razem dla Gminy Rudnik[68].
Wójtowie Gminy Rudnik[68]
- Hubert Miczko (1998–2002)
- Dominik Konieczny (2002–2006)
- Alojzy Pieruszka (2006–2010)
Frekwencja gminy w wyborach[68]
- 2007 Wybory parlamentarne – 33,68%
- 2006 Wybory samorządowe – 44,31%
- 2005 Wybory prezydenckie – I. tura 31,68% – II. tura 33,33%
- 2005 Wybory parlamentarne – 25,86%
- 2003 Referendum ws. przystąpienia Polski do UE – 39,07%
- 2002 Wybory samorządowe – 43,79%
- 2001 Wybory parlamentarne – 28,84%
Sąsiednie gminy
Baborów, Cisek, Kuźnia Raciborska, Nędza, Pietrowice Wielkie, Polska Cerekiew, Racibórz
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Linki zewnętrzne
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads