Szelit

Szelit (lub scheelit) – minerał z gromady wolframianów (wolframian wapnia)^[3]. Jest minerałem rzadkim. Nazwa minerału pochodzi od nazwiska szwedzkiego chemika Carla Scheelego^[5][2], który odkrył, że jest to sól kwasu wolframowego.

Szelit

Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	scheelit
Skład chemiczny	CaWO4 – wolframian wapnia
Twardość w skali Mohsa	4,5-5[1]
Przełam	nierówny, muszlowy[1][2]
Łupliwość	wyraźna[2], dobra[1]
Pokrój kryształu	izometryczny, bipiramidalny, tabliczkowy
Układ krystalograficzny	tetragonalny[1]
Właściwości mechaniczne	kruchy[1]
Gęstość	5,9-6,1 g/cm³[1]
Właściwości optyczne
Barwa	biała, szara, żółtawa, brunatna, pomarańczowa, czerwonawa, różowa, fioletowa, zielonkawa, niebieska, brązowa czarna[1] bywa bezbarwny[2][3]
Rysa	biała[1][2]
Połysk	szklisty, tłusty, diamentowy[1][2]
Współczynnik załamania	1,918 - 1,937 (jednoosiowy)[4]
Inne	dyspersja: słaba do silnej[4] dwójłomność: 0.0160 - 0.0170[4] pleochroizm: brak[4]

Właściwości

Tworzy kryształy izometryczne, narosłe lub tabliczkowe^[6]. Zwykle krystalizuje jako podwójna piramida tetragonalna, czasami zbliżony do oktaedru. Często wykazuje ukośne zbrużdżenia^[3]. Występuje w skupieniach zbitych, druzowych, zbitych wrosłych, ziarnistych^[6], masywnych, impregnacji^[3] i jako naskorupienia^[2]. Jest nieprzezroczysty, przeświecający lub przezroczysty^[1]; izostrukturalny z wulfenitem^[3]. Często tworzy roztwór stały z powellitem o nazwie seyrigit^[1][3]. Tworzy zbliźniaczenia^[3].

Pod wpływem promieni katodowych świeci na niebiesko^[7]. Rozpuszczalny w mocnych kwasach^[1].

Występowanie

Powstaje w wyniku procesów magmowych i występuje w utworach pegmatytowych, pneumatoliticznych oraz hydrotermalnych, między innymi jako składnik żył kwarcowych. Obecny jest także w skałach metamorficznych ukształtowanych warunkami kontaktowymi (skarn) oraz kontaktowo-metasomatycznymi (grejzen), a dodatkowo w utworach metamorfizmu regionalnego, żyłach typu alpejskiego i niektórych aluwiach rzecznych^[3][2][6][1]. Występuje w paragenezie z wolframitem, kasyterytem, pirytem, dolomitem, molibdenitem, topazem, fluorytem, kwarcem, ferberytem, berylem, schorlem, muskowitem i hübnerytem^[2][8].

Miejsca występowania:

• Na świecie: USA (Nevada, Kalifornia, Arizona i Connecticut), Malezja, Boliwia, Chiny, Birma, Japonia, Korea, Meksyk, Brazylia, Namibia, Maroko, Kenia, Francja, Włochy, Rosja, Czechy, Niemcy, Austria, Australia^[1][3][8].

• W Polsce: stwierdzony na Śnieżce (Karkonosze), w Szklarskiej Porębie, Górach Izerskich, na Pogórzu Izerskim, Rudawach Janowickich oraz w Małopolsce^[2][3][8].

Zastosowanie

• ważna ruda wolframu,
• poszukiwany okaz kolekcjonerski,
• część okazów wykorzystywana jest w jubilerstwie.