1566.

Godina 1566 (MDLXVI) bila je redovna godina koja počinje u utorak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Ovo je članak o godini 1566.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	15. vijek – 16. vijek – 17. vijek
Decenija:	1530-e  1540-e  1550-e  – 1560-e –  1570-e  1580-e  1590-e
Godine:	1563 1564 1565 – 1566 – 1567 1568 1569

Bitka kod Sigeta, juriš Zrinskog

1566.. po kalendarima

Gregorijanski	1566.. (MDLXVI)
Ab urbe condita	2319.
Islamski	973–974.
Iranski	944–945.
Hebrejski	5326–5327.
Bizantski	7074–7075.
Koptski	1282–1283.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1621–1622.
• Shaka Samvat	1488–1489.
• Kali Yuga	4667–4668.
Kineski
• Kontinualno	4202–4203.
• 60 godina	Yang Vatra Tigar (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11566.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

• 7. 1. - Dominikanac Michele Ghislieri izabran za papu Pija V. (do 1572).
• 15. 1. - Hrvatsko-slavonski sabor u Zagrebu: izbor poklisara za ugarski sabor, žalbe na potkapetana slavonske krajine Vida Haleka kao i na uskoke i Vlahe koji su "ubili Petra Orehovačkoga i počinjali druga razbojstva" itd^[1].
• 2. 2. - Ugarski sabor u Požunu (Bratislavi), mnoge žalbe plemstva, kralja Maksimilijana zastupao nadvojvoda Karlo.
• 28. 3. - Veliki majstor Malteškog reda Jean Parisot de la Valette položio kamen temeljac grada Vallette.
• 5. 4. - Plemićki zavet (ili kompromis) predstavlja peticiju regentkinji Habsburške Nizozemske Margareti od Parme protiv placard-a, tj. odredbi koje od protestantizma čine kapitalni prestup.
• 14. 4. - Zamjenik vrhovnog kapetana krajine Herbart Auersperg provalio iz Ripača u kotar Lušci i poharao ga^[2].
• 29. 4. - Sultan Sulejman I kreće na svoj poslednji pohod, na Ugarsku (Đula, Siget i Jegar^[3]).
• 30. 4. - Njemački državni sabor odobrava ugarsko-hrvatskom kralju Maksimilijanu 1.700.000 forinti za predstojeći rat sa Turcima, dobija vojnike iz mnogih zemalja^[2].
• 5. 5. - Još jedan hrvatski sabor, o ratnim pripremama.
• svibanj - Marin Držić u Firenci, urotnička pisma protiv dubrovačke vlasti.
• 5. 6. - Budimski Arslan-paša Jahjapašić napao Palotu zapadno od Stolnog Biograda ali poslije deset dana mora uzmaknuti.
  • Kapetan Salm zatim do srpnja zauzeo Vesprem i Totis.
• 29. 6. - Sultan stigao u Zemun gde ga je dočekao vazal Ivan Sigismund Zapolja.
  • Sultan nameravao krenuti na Eger, ali će krenuti na Siget nakon vesti da je Nikola Zrinski razbio jednu tursku vojsku.
  • Izgrađen most preko Drave kod Osijeka.
• 1. 8. - Turska vojska doprla do Sigeta a sultan 6. kolovoza.
• 3. 8. - Umesto pogubljenog Arslan-paše, novi budimski paša je Mustafa-paša Sokolović^[4] - najdugovekiji je na tom položaju, do 1578.
• 7. 8. - 8. 9. - Opsada Sigeta - Turci zauzeli grad nakon herojske obrane Nikole Šubića Zrinskog.
  • Nova sigetska varoš napuštena 9. 8. a stara 19. 8., pri čemu je poginulo dosta branitelja.
  • 26. 8. - Opći juriš: poginuli egipatski namjesnik Ali-paša i zapovjednik topništva Aliportuk.
  • 29. 8. - Opći juriš: zarobljen janičarski aga.
  • 2. 9. - Zapaljen lagum, branitelji se moraju povući u citadelu.
• avgust - Beeldenstorm: kalvinisti u Nizozemskoj uništavaju religioznu umetnost.
• 16. 8. - Valjda prvi poznati dokument o oslobađanju robova u Sarajevu: šerijatski sud je oslobodio dve devojke iz Žrnovice kod Skradina koje su pre tri meseca oteli "Vlasi" i zatim prodali u Bosni.^[5]
• 29. 8. - Kraljevska vojska iz Topuskog napada Novi na Uni (zapaljena varoš) i Kostajnicu, haraju do Save i Požeškog sandžaka; u bici kod Novigrada razbijene turske vojske i poginuo livanjski sandžak Holi-beg i zarobljen požeški Usraim-beg^[6].
• 3. 9. - Đula se morala predati Pertev-paši, Turci zauzimaju i Jenö i Vilagoš.
• 6. 9. ? - Osmanski sultan Sulejman Veličanstveni umro pred Sigetom nakon 46 godina vladavine.
  • Veliki vezir Mehmed-paša skriva to i obaveštava Selima.
• 7. 9. - Juriš Zrinskog iz zapaljene tvrđave i pogibija. Turci zauzimaju tvrđavu ali mnogi ginu u eksploziji baruta^[7].
• oko 24. 10. - Veliki vezir Mehmed-paša Sokolović tokom povratka konačno objavio Sulejmanovu smrt, u Beogradu se sastao sa novim sultanom Selimom II, podelom novca sprečena pobuna^[8][9].
  • Selim zvani Pijanica (vl. do 1574), politiku uglavnom vodi Mehmed-paša - počinje lagano opadanje Osmanskog carstva.
• decembar - Sultan i paše s vojskom stigli u Carigrad, novi nemir janičara umiren podelom novca, dok je isto potraživanje spahija i najamnika rešeno silom^[10].

Tokom/tijekom godine

Careva džamija u Sarajevu

• U današnjem obliku izgrađena Careva džamija u Sarajevu.
• Ferhat Sokolović postavljen za kliškog sandžaka (do 1574).
• Mnogi zapisi o teškom stanju hrišćana u Turskoj, dosta preveravanja^[9].
• Franjo Tahi preuzeo svoju polovicu Susedgrada i Stubice i počeo proganjati kmetove koji su se borili prošle godine protiv njega^[11].
• ljeto - Flota Pijale paše u Boki, hara po Jadranu^[12].
• 974 po Hidžri (juli 1566 - juli 1567) - Završen Stari most u Mostaru.
• Osmanlije (Pijale paša) zauzele otok Hios Đenovljanima, od Mlečana uzeti Andros i Naksos.
• Giuseppe Arcimboldo naslikao "Četiri elementa" i "Pravnika".

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1566.

• 26. 5. - Mehmed III, osmanski sultan († 1603)
• 19. 6. - James I Stuart, kralj Škota, Engleske i Irske († 1625)
• 20. 6. - Sigismund III Vasa, vladar Poljske, Litvanije i Švedske († 1632)
• 26. 6. - Abraham Scultetus, kalvinistički teolog († 1625)
• 27. 12. - Jan Jesenius, češki ljekar, filozof i diplomat († 1621)
• Nikola Brautić, dubrovački pjesnik († 1632)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1566.

• 25. 4. - Diane de Poitiers, ljubavnica Anrija II (* 1499)
• 4. 5. - Luca Ghini, botaničar (* 1490)
• 10. 5. - Leonhart Fuchs, botaničar (* 1501)
• 2. 7. - Nostradamus, astrolog (* 1503)
• 18. 7. - Bartolomé de las Casas, fratar i istoričar (* ca. 1484)
• 6. 9. - Sulejman Veličanstveni, osmanski sultan (* 1494)
• 7. 9. - Nikola Šubić Zrinski, kapetan Sigeta, bivši hrvatski ban (* 1508)