1632.

Godina 1632 (MDCXXXII) bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u nedjelju po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

1632. na Wikimedijinoj ostavi

Ovo je članak o godini 1632.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija:	1600-e  1610-e  1620-e  – 1630-e –  1640-e  1650-e  1660-e
Godine:	1629 1630 1631 – 1632 – 1633 1634 1635

Galilejev "Dijalog o dva glavna sistema sveta"

1632.. po kalendarima

Gregorijanski	1632.. (MDCXXXII)
Ab urbe condita	2385.
Islamski	1041–1042.
Iranski	1010–1011.
Hebrejski	5392–5393.
Bizantski	7140–7141.
Koptski	1348–1349.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1687–1688.
• Shaka Samvat	1554–1555.
• Kali Yuga	4733–4734.
Kineski
• Kontinualno	4268–4269.
• 60 godina	Yang Voda Majmun (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11632.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

• 10. 2. - Veliki vezir Hafiz Ahmed-paša smenjen i ubijen od pobunjenih vojnika; postavljen Bosanac Topal Redžep-paša - grabež i korupcija, ekonomski problemi i opšta nesigurnost se pojačavaju^[1].
• 22. 2. - Objavljen Galilejev "Dijalog o dva glavna sistema sveta".
• 22. 2. - Praizvedba drame "Pavlimir" Junija Palmotića.
• mart - Gazi Husrev-paša, bivši veliki vezir, pogubljen u Tokatu jer je okrivljen za nerede.
• mart - Tridesetogodišnji rat: švedski kralj Gustav II Adolf ulazi u Bavarsku.
• 29. 3. - Ugovorom iz Saint-Germaina Englezi posle tri godine vraćaju Novu Francusku (Quebec itd.) Francuzima.
• 15. 4. - Bitka kod Raina na Lechu: Gustav II Adolf po drugi put u pola godine porazio carskog komandanta Tillyja, koji je i smrtno ranjen.
• 21. 4. - Dordrehtska ispovest vere holandskih menonita.
• maj - Šveđani zauzeli Minhen.
• 18. 5. - Sultan Murat IV naređuje da se pogubi v. vezir Topal Redžep-paša i preuzima vlast u svoje ruke. Novi veliki vezir je Tabanijasi Mehmed-paša (do 1637).
• 20. 6. - Cecilius Calvert, 2nd Baron Baltimore dobio od kralja Charlesa I povelju za Provinciju Maryland.
• 25. 6. - Novi etiopski car Fasilides opet proglasio etiopsko pravoslavlje državnom religijom, jezuitima oduzeta imovina, ograničeni na Fremonu.
• jun - Osamdesetogodišnji rat: holandski vođa Frederik Hendrik van Oranje zauzima gradove Venlo, Roermond i Sittard i zatim opseda Mastriht kojeg osvaja u avgustu.
• 12. 7. - Hrvatski sabor u Zagrebu: žalba jer su štajerski staleži prenijeli slobodno trgovanje sa Bakra na Rijeku^[2].
• avgust - Hrvatski konjanici pod Holkom ulaze u Saksoniju, osvajaju Zwickau, pljačkaju i pustoše okolicu gradova Chemnitz^[3], Oederan i Freiberg^[2].
• 31. 8. - Hrvatski sabor se protivi novačenju u Hrvatskoj za rat u Njemačkoj: malo ljudi zbog ranije gladi i jer je već "nekoliko hiljada" u Njemačkoj, a Turci provaljuju velikim snagama (nije uvaženo)^[2].
• 1. 9. - Bitka kod Castelnaudary-ja: poražena pobuna kraljevog brata Gastona Orleanskog.
• 9. 9. - Bitka kod Alte Veste: Albrecht von Wallenstein porazio kralja Gustava Adolfa pri pokušaju proboja iz Nirnberga. Hrvatski konjanici zarobili generala Torstenssona^[2].
• septembar - Galileju naređeno da dođe u Rim na suđenje.
• oktobar - Počinje Smolenski rat (Rusko-poljski 1632-34) - Rusi pokušavaju uzeti Smolensk.
• 21. 10. - Hrvatski sabor: Turci "danomice" upadaju, otkrivene solane oko Ivanca i Bele na imanju obitelji Petev.

Pogibija Gustava II Adolfa

• 2. 11. - Wallenstein zauzeo Leipzig.
• 8. 11. - Vladislav IV Vasa izabran za kralja Poljske i Litvanije (do 1648).
• 16. 11. (6. 11. po j.k.)- Bitka kod Lützena: Šveđani odneli Pirovu pobedu nad Wallensteinom, jer je kralj Gustav Adolf poginuo početkom bitke.
  • Kralja nasleđuje maloletna Kristina (do 1654), na čelu namesničkog veća je Axel Oxenstierna.

Kroz godinu

Čas anatomije

• Prvi pomen Čapljine.
• Ogulinski kapetan Gašpar Frankopan upao u cazinski srez i preveo sa sobom 50 pravoslavnih porodica - ko nije hteo, bio je ubijen^[4].
• Patrijarh Pajsije Janjevac došao u vezu sa Rusijom preko vršačkog mitropolita Antonija^[5].
• Turci proterali Isusovce iz Beograda, po nagovoru bosanskih franjevaca^[6].
• Petar Masarek, smederevski administrator, boravi u Srbiji.^[7]
• Tužba građana Koprivnice: kapetan uzurpirao vlast i posjede^[8].
• Završena Kapucinska crkva u Beču, grobno mesto Habsburga.
• Englezi se naselili na Antigui i Montserratu.
• Osnovan Jakutsk u Sibiru.
• Počinje gradnja Taj Mahala.
• Rembrandtova slika "Čas anatomije doktora Nikolasa Tulpa".
• Novi kijevski mitropolit Petar Mogila osnovao Kijevo-mogiljansku kolegiju, prethodnicu Kijevske duhovne akademije.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1632.

• 29. 8. - John Locke, filozof empirista († 1704)
• 20. 10. - Christopher Wren, arhitekta, matematičar († 1723)
• 24. 10. - Antoni van Leeuwenhoek, nizozemski trgovac i znanstvenik († 1723)
• oktobar - Johannes Vermeer, slikar († 1675)
• 23. 11. - Jean Mabillon, paleograf i diplomatik († 1707)
• 24. 11. - Baruch Spinoza, filozof racionalista († 1677)
• 28. 11. - Jean-Baptiste Lully, kompozitor († 1687)
• 31. 12. - Abas II, iranski šah († 1666)
•  ? - Saro Bunić, pjesnik i političar († 1721)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1632.

• 23. 2. - Giambattista Basile, književnik, sakupljač bajki
• 14. 3. - Tokugawa Hidetada, bivši japanski šogun (* 1579)
• mart - Gazi Husrev-paša, bivši veliki vezir
• 30. 4. - Johann ’t Serclaes Tilly, carski komandant (* 1559)
• 30. 4. - Sigismund III Vasa, poljsko-litvanski vladar (* 1566)
• 27. 5. - Nikola Brautić, pjesnik (* 1566)
• 8. 9. - Stijepo Giman Đurđević, pjesnik (* 1579)
• 16. 11. - Gustav II Adolf, kralj Švedske (* 1594)
• 29. 11. - Friedrich V od Falačke, "zimski kralj" Češke na početku Tridesetogodišnjeg rata (* 1596)
• 7. 12. - Susenios I, bivši etiopski car (* 1572)