Taqlid

Makala hii ni sehemu ya shindano la kuandika makala za Uislamu kupitia Wiki Loves Ramadan 2025.

Sehemu ya mfululizo wa makala juu ya Uislamu

Imani na ibada zake

Umoja wa Mungu Manabii Misahafu Malaika Uteule Kiyama Nguzo za Kiislamu Shahada • Swalah • Saumu Hija • Zaka

Waislamu muhimu

Muhammad Abu Bakr • Ali Ukoo wa Muhammad Maswahaba wa Muhammad Mitume na Manabii katika Uislamu

Maandiko na Sheria

Azif • Qur'an • Sunnah • Hadithi Wasifu wa Muhammad Sharia Elimu ya Sheria za Kiislamu • Kalam

Historia ya Uislamu

Historia Sunni • Shi'a • Kharijiya • Rashidun • Ukhalifa • Maimamu

Tamaduni za Kiislamu

Shule • Madrasa Tauhidi • Falsafa • Maadili Sayansi Sanaa • Ujenzi • Miji Kalenda • Sikukuu Wanawake Viongozi • Siasa Uchumi Umma • Itikadi mpya • Sufii

Tazama pia

Uislamu na dini nyingine Hofu ya Uislamu

Taqlid ni istilahi ya Uislamu inayomaanisha kufuata au kuiga mafundisho ya mtu mwingine. Mtu anayefanya taqlid huitwa muqallid.^[1] Maana mahsusi ya neno hili hubadilika kulingana na muktadha na zama. Matumizi ya jadi ya istilahi hii yanatofautiana kati ya Uislamu wa Kisunni na Uislamu wa Kishia. Kwa Kisunni, taqlid mara nyingi huchukuliwa kuwa ni kufuata bila hoja, tofauti na kufuata kwa msingi wa hoja kutoka kwa raia asiye na elimu ya kisheria kwa mafundisho ya mujtahid (mtaalamu mwenye sifa za kufanya ijtihad). Kwa Kishia, taqlid huchukuliwa kwa maana ya jumla ya kufuata mafundisho ya mujtahid, bila kuwa na maana hasi. Tofauti hii inatokana na mitazamo tofauti kuhusu Uimamu katika mafundisho ya Kishia na maimamu wa Kisunni.

Katika matumizi ya kisasa, hasa katika muktadha wa Usalafi, taqlid huonyeshwa mara nyingi kwa mtazamo hasi na kutafsiriwa kama "kuiga kwa upofu". Hili linahusishwa na mtazamo wa kwamba kuna kudumaa kwa juhudi huru za kielimu (ijtihad) na kuendelea kwa ufuataji wa tafsiri za kitamaduni za dini kutoka kwa taasisi za kidini.^[2]

Muhtasari

Neno la Kiarabu taqlīd limetokana na mzizi wa herufi tatu ق-ل-د Q-L-D, lenye maana ya kuiga.^[3] Inaaminika kuwa chanzo cha maana yake ni kuruhusu mtu kuongozwa “kwa kola.” Mtu anayefanya taqlid huitwa muqallid,^[4] ilhali anayekataa taqlid huitwa ghair-muqallid. Sheikh Shaamee wa madhehebu ya Hanafi alisema kuwa ni "kupokea kauli ya mtu bila kujua ushahidi wake."^[5]

Uislamu wa Kisunni

Kijadi, taqlid inachukuliwa kuwa halali na ni wajibu iwapo mtu hana sifa za kuwa mujtahid.^[6] Kwa mujibu wa Rudolph F. Peters, jambo hili limekubalika kwa ijma (makubaliano ya wanazuoni) miongoni mwa Waislamu wa Kisunni.^[6]

Wanazuoni wa Kisunni wa jadi hutegemea aya mbili za Qur'an zinazohimiza kuwauliza wenye elimu ikiwa mtu hajui, na pia kumtii Mwenyezi Mungu, Mtume na wale wenye mamlaka miongoni mwao.^[6] Pia wanategemea baadhi ya hadithi, ikiwemo ile ambapo Mtume Muhammad aliwaambia masahaba wake kuwa "asiyejua ni nini afanye, suluhisho ni kuuliza." Hii ilitokana na tukio la sahaba aliyevunjika kichwa, ambaye alihitaji kujua kama anaweza kufanya tayammum badala ya kuoga kwa maji. Alipoambiwa hawezi, alioga na akafariki. Mtume alikemea kwa kusema: "Wameua mtu. Mwenyezi Mungu awaue wao. Mtu asiyejua afanye nini, ni lazima aulize."^[6][7]

Wasalafi na Wahabi hupinga taqlid na badala yake hutetea matumizi ya ijtihad.^[8][9]

Uislamu wa Kishia

Katika Uislamu wa Kishia, taqlid ina maana ya kumfuata au kuiga mafundisho ya mujtahid.^[10] Baada ya ghayba kubwa ya mwaka 941 BK (329 AH), Mashia wa Ithnaasharia walilazimika kufanya taqlid katika masuala ya sheria za kidini kwa kufuata mafundisho ya faqih au mujtahid.^[11] Kufikia karne ya 19, ulama wa Kishia walifundisha waumini wao kuwa lazima wamfuate “chanzo cha taqlid” (marja' at-taqlid) kwa ushauri na mwongozo, na pia kama mfano wa kuigwa.^[12] Hivyo basi, Mashia ambao si wataalamu wa fiqh (sheria za Kiislamu) wanapaswa kufuata maagizo ya mtaalamu wa sheria, yaani mujtahid katika masuala ya sharia, lakini ni marufuku kufanya hivyo katika "masuala ya itikadi" (usul al-din).^[13]

Tazama pia

• Madhhab