Zinc

Nakaturo ang "sink" dito. Para sa lababo, tingnan ang lababo.

Ang zinc (Espanyol: zinc, Ingles: zinc ; mula sa Aleman: zink) ay isang mabughaw-bughaw na puti at makisap na metalikong elementong malutong kung nasa pangkaraniwang temperatura.^[4][5][6] Nagiging madali ang pukpok dito kapag nag-iinit, kaya't ginagamit bilang sangkap sa mga aloy o balahak na katulad ng bronse at tansong dilaw. Ginagamit din itong sangkap sa paghihinang at maging bilang pantubog sa yero ng bubungan. Naibukod ni Andreas Sigismund Marggraf ang elementong ito noong 1746.

Zinc, ₃₀Zn

Zinc
Appearance	silver-gray
Standard atomic weight Ar°(Zn)
	65.38±0.02 65.38±0.02 (pinaikli)[1][2]
Zinc sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson – ↑ Zn ↓ Cd tanso ← Zinc → galyo
Atomikong bilang (Z)	30
Group	12
Period	4
Block	d-block
Electron configuration	[Ar] 3d10 4s2
Electrons per shell	2, 8, 18, 2
Physical properties
Phase at STP	solido
Melting point	692.68 K ​(419.53 °C, ​787.15 °F)
Boiling point	1180 K ​(907 °C, ​1665 °F)
Density (near r.t.)	7.14 g/cm3
when liquid (at m.p.)	6.57 g/cm3
Heat of fusion	7.32 kJ/mol
Heat of vaporization	115 kJ/mol
Molar heat capacity	25.470 J/(mol·K)
Vapor pressure P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 610 670 750 852 990 1179
Atomic properties
Oxidation states	−2, 0, +1, +2 (isang anpoterong oksido)
Electronegativity	Pauling scale: 1.65
Ionization energies	1st: 906.4 kJ/mol 2nd: 1733.3 kJ/mol 3rd: 3833 kJ/mol (more)
Atomic radius	empirical: 134 pm
Covalent radius	122±4 pm
Van der Waals radius	139 pm
Mga linyang espektral ng Zinc
Other properties
Natural occurrence	primordiyal
Crystal structure	​hexagonal close-packed (hcp)
Thermal expansion	30.2 µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Thermal conductivity	116 W/(m⋅K)
Electrical resistivity	59.0 nΩ⋅m (at 20 °C)
Magnetic ordering	diymagnetiko
Molar magnetic susceptibility	−11.4×10−6 cm3/mol (298 K)[3]
Young's modulus	108 GPa
Shear modulus	43 GPa
Bulk modulus	70 GPa
Speed of sound thin rod	3850 m/s (at r.t.) (nakarolyo)
Poisson ratio	0.25
Mohs hardness	2.5
Brinell hardness	327–412 MPa
CAS Number	7440-66-6
History
Discovery	Mga metalurhistang Indiyano (before 1000 BCE)
First isolation	Andreas Sigismund Marggraf (1746)
Kinilalang bilang kakaibang metal ni	Rasaratna Samuccaya (1300)
Isotopes of Zinc t b
Template:infobox Zinc isotopes does not exist
Kategorya: Zinc tingnan usapan baguhin | references

Ang zinc ay isang elementong kemikal na may simbolong Zn at bilang atomiko 30. Mayroon itong kumikinang na malaabong itsura kapag tinanggal ang oksidasyon. Ito ang unang elemento sa grupong 12 (IIB) sa talahanayang peryodiko. Sa ilang aspeto, kimikal na katulad ng zinc ang magnesyo: parehong elemento na nagtataglay ng isa lamang na karaniwang katuyan ng oksidasyon (+2), at pareho ang laki ng ion ng Zn²⁺ at Mg²⁺.^[a] Ika-24 na pinakasaganang elemento sa crust o pang-ibabaw ng Daigdig ang zinc at may limang matatag na isotopo. Ang pinakakaraniwang mambato (o ore) ay espalerita (blendang zinc), isang mineral na sulpurong zinc. Ang pinakamalaking gumaganang batumbakal ay nasa Australya, Asya, at Estados Unidos. Pinipino ang zinc sa pamamagitan ng pagpapalutang ng froth o espuma (o bula) ng mambato, pag-iihaw, at panghuling ekstraksyon gamit ang kuryente (elektrodeposisyon).

Isang mahalagang elementong nababakas ang zinc para sa mga tao,^[7][8][9] hayop,^[10] halaman^[11] at para sa mga mikroorganismo^[12] at kinakailangan para sa bago at pagkatapos ng panganganak.^[13] Ito ang ikalawang pinakasaganang metal na nababakas sa tao pagkatapos ng bakal at ito lamang ang metal na lumilitaw sa lahat ng mga uring ensima.^[11][9] Mahalagang sustansya din ang zinc para paglago ng koral, habang isa itong mahalagang kasamang salik para sa maraming ensima.^[14]

Nakakaapekto ang kakulangan sa zinc sa mga dalawang bilyong tao sa umuunlad na bansa at naiiugnay sa maraming mga sakit.^[15] Sa mga bata, nagdudulot ng retardasyon sa paglago ang kakulangan, gayon din ang naantalang maturasyong seksuwal, madaling tablan ng impeksyon, at diyareya.^[13] Ang mga ensima na may isang atomong zinc sa gitnang reaktibo ay laganap sa biyokimika, tulad ng alkohol-deshidrohenasa sa mga tao.^[16] Maaring magdulot ang labis na pagkonsumo ng zinc ng pagkalampa, katamlayan, at kakulangan sa tanso. Sa mga biyomang marina, kapansin-pansin ang mga rehiyong polo, maaring makompromiso ng kakulangan ng zinc ang sigla ng mga pangunahing pamayanang alga, na may potensyal na gibain ang masalimuot na mga estrakturang tropikong marina at dahil dito, apektuhan ang biyodibersidad.^[17]

Mga pananda

1. Ang mga elemento ay mula sa iba't ibang pangkat ng metal. Tingnan ang talahanayang peryodiko.