Yahudiler

Yahudiler
יְהוּדִים (Yehudim)
	Yahudi milletinin millî sembolü olan Davud'un Yıldızı
Toplam nüfus
	14,6-17,8 milyon[1][2][3][4]; ; (2018, tahminî)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
	İsrail 6.558.100-7.000.000[1]
Birleşik Devletler	5.700.000-10.000.000[1]
Fransa	453.000-530.000[1]
Batı Şeria	404.000-413.000[1]
Kanada	390.000-550.000[1]
Birleşik Krallık	290.000-370.000[1]
Arjantin	180.000-330.000[1]
Rusya	172.000-440.000[1]
Almanya	116.000-225.000[1]
Avustralya	113.000-140.000[1]
Brezilya	93.000-150.000[1]
Güney Afrika	69.000-80.000[1]
Ukrayna	50.000-78.000[1]
Macaristan	47.000-50.000[1]
Meksika	40.000-45.000[1]
Hollanda	29.800-52.000[1]
Belçika	29.200-40.000[1]
İtalya	27.500-35.000[1]
İsviçre	18.500-30.000[1]
Şili	18.000-27.000[1]
Uruguay	16.700-26.000[1]
Türkiye	15.000-22.500[1]
İsveç	13.000-20.000[1]
İran	8.500-11.000[1]
Azerbaycan	7.100-10.300[1]
Yeni Zelanda	7.000-10.500[1]
Danimarka	6.400-7.800[1]
Polonya	4.500-7.700[1]
Hindistan	4.000-5.200[1]
Litvanya	4.700-8.000[1]
Yunanistan	4.200-5.500[1]
Çekya	3.900-5.000[1]
Diller
	Ağırlıklı:[5]; Modern İbranice; İngilizce; Rusça; Fransızca; ; Geleneksel:; Yidiş; Ladino; Yahudi Arapçası; diğerleri; ; Kutsal:; Kutsal İbranice; Kutsal Aramice;
Din
	Yahudilik,[6] azınlık dinsiz[7][8]
İlgili etnik gruplar
	Sâmirîler[9][10][11]; Araplar,[10][12] ve Süryaniler[6][10][11] gibi diğer Levantlılar ve Samitik halklar[6][10][13][14];

Yahudiler (İbranice: יְהוּדִים‎, ISO 259-2: Yehudim, İsrailli telaffuzu: [jehuˈdim])[15] veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları [16][17][18] ve İbranilerinden[19][20] köken alan bir etno-dinî grup[21] ve millettir.[22][23][24] Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.[25][26][27]

Quick facts: יְהוּדִים (Yehudim), Toplam nüfus, Önemli nüf... ▼

Yahudiler ilk defa Doğu Akdeniz kıyılarındaki Kenan bölgesinde, İsrail Diyarı olarak bilinen topraklarda, yaklaşık MÖ 2'nci milenyumda[12] (dört bin yıl önce) etnik ve dinî bir grup olarak ortaya çıktılar.[28] Merneptah Steli, MÖ 13. yüzyıla (Geç Tunç Çağı) kadar Kenan'daki, günümüz Yahudilerinin dedeleri olan İbrani kökenli inançlı İsraillilerin varlığını doğrulamaktadır.[29][30] İsrailoğulları, nüfuslarının artmasıyla birlikte[31] İsrail ve Yehuda krallıkları olarak ortaya çıkmış ve güçlerini sağlamlaştırmışlardır.[32] Yahudilerin sürgün dönemlerinden çok az kaynak bahsetse de, Babil Eserati ve sürgünü ve Roma İşgali ve sürgünüyle Yahudiler ilk defa diasporada yaşamaya başlamışlardır,[33] ancak anavatanları ile aralarındaki manevi bağ hep sağlam kalmıştır.[34]

II. Dünya Savaşı'ndan önce, dünya çapındaki Yahudi nüfusu 16,7 milyonla[35] döneminin zirvesine ulaşmıştı ve o zamanlar dünya nüfusunun yaklaşık %0,7'sini temsil ediyordu. Holokost ile yaklaşık 6 milyon Yahudi sistematik olarak öldürüldü.[36][37] O zamandan sonra nüfus tekrar arttı ve 2018'de Berman Jewish DataBank[1] tarafından toplam 14,6-17,8 milyon olarak tahmin edildi; bu, toplam dünya nüfusunun yaklaşık %0,2'sine eşdeğerdir.[38][not 1] 20. yüzyılda yükselen ve Yahudi milliyetçiliğini temel alan Siyonistler, iki bin yıl önce dağılmış Yahudi devletleri olan İsrail Krallığı ve Yehuda Krallığı'ndan uzun zaman sonra aynı bölgede Modern İsrail Devleti'ni kurmuş ve zamanla toplam nüfusun en çoğunu Yahudilerin oluşturduğu bir ülke haline getirmişlerdi.[40][41] Yeni kurulmuş İsrail Devleti, Geri Dönüş Kanunu ile[42] İsrail'e yerleşmek isteyen Yahudilere doğrudan vatandaşlık hakkı verdi ve böylece Yahudiler, İsrail'e yerleşmeye teşvik edildiler.[43]

Dünya nüfusuna oranla çok az yüzdeye sahip olmalarına rağmen Yahudiler, felsefe,[44] edebiyat,[45][46] politika[46] dahil olmak üzere, hem eski hem de modern geçmişte birçok alanda insanî ilerlemeyi önemli ölçüde etkilemiş ve büyük katkılarda bulunmuşlardır. Yahudiler özellikle işletme,[46] güzel sanatlar,[46] mimarlık, edebiyat, müzik, tiyatro,[47] sinema, tıp, teknoloji, matematik, doğa bilimleri ve din gibi alanların gelişmesini sağlayan birçok başarıya imza atmışlardır. Hepsiyle beraber Yahudiler Kitâb-ı Mukaddes'i yazarak[48][49] Hristiyanlığı kurmuş,[50] İslam üzerinde derin bir iz bırakmış[51] ve günümüz Batı medeniyetinin yüksek seviyelere ulaşmasında en büyük katkıyı sağlayan milletlerden biri olmuşlardır.[52][53]

יְהוּדִים (Yehudim)
Yahudi milletinin millî sembolü olan Davud'un Yıldızı
Toplam nüfus
14,6-17,8 milyon[1][2][3][4] (2018, tahminî)

Önemli nüfusa sahip bölgeler
İsrail 6.558.100-7.000.000[1]
Birleşik Devletler	5.700.000-10.000.000[1]
Fransa	453.000-530.000[1]
Batı Şeria	404.000-413.000[1]
Kanada	390.000-550.000[1]
Birleşik Krallık	290.000-370.000[1]
Arjantin	180.000-330.000[1]
Rusya	172.000-440.000[1]
Almanya	116.000-225.000[1]
Avustralya	113.000-140.000[1]
Brezilya	93.000-150.000[1]
Güney Afrika	69.000-80.000[1]
Ukrayna	50.000-78.000[1]
Macaristan	47.000-50.000[1]
Meksika	40.000-45.000[1]
Hollanda	29.800-52.000[1]
Belçika	29.200-40.000[1]
İtalya	27.500-35.000[1]
İsviçre	18.500-30.000[1]
Şili	18.000-27.000[1]
Uruguay	16.700-26.000[1]
Türkiye	15.000-22.500[1]
İsveç	13.000-20.000[1]
İran	8.500-11.000[1]
Azerbaycan	7.100-10.300[1]
Yeni Zelanda	7.000-10.500[1]
Danimarka	6.400-7.800[1]
Polonya	4.500-7.700[1]
Hindistan	4.000-5.200[1]
Litvanya	4.700-8.000[1]
Yunanistan	4.200-5.500[1]
Çekya	3.900-5.000[1]
Diller
Ağırlıklı:[5] Modern İbranice İngilizce Rusça Fransızca Geleneksel: Yidiş Ladino Yahudi Arapçası diğerleri Kutsal: Kutsal İbranice Kutsal Aramice
Din
Yahudilik,[6] azınlık dinsiz[7][8]
İlgili etnik gruplar
Sâmirîler[9][10][11] Araplar,[10][12] ve Süryaniler[6][10][11] gibi diğer Levantlılar ve Samitik halklar[6][10][13][14]