En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
20. yüzyıl
1901-2000 yılları arasındaki zaman dilimi Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
20. yüzyıl, Miladi takvime göre 1 Ocak 1901'de başlayıp 31 Aralık 2000'de sona eren yüzyıldır. İkinci binyılın onuncu ve son yüzyılıdır. Bu yüzyıl, yeni bilimsel anlayış modelleri, benzeri görülmemiş büyük savaşlar, yeni iletişim biçimleri ve yeni sanat ve eğlence biçimleriyle tanınacaktır. Nüfus artışının da benzeri görülmemişti çünkü yüzyıl yaklaşık 1.6 milyar insan nüfusuyla başladı ve yaklaşık 6.2 milyarla sona erdi.
|
yüzyıllar
19. yüzyıl | 20. yüzyıl | 21. yüzyıl |
20. yüzyıl, dünyanın politik ve sosyal yapısını yeniden şekillendiren önemli jeopolitik olaylarla doluydu: I. Dünya Savaşı, İspanyol gribi salgını, II. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş. Bilim ve teknolojideki benzeri görülmemiş ilerlemeler, nükleer silahların ve nükleer gücün ortaya çıkışı, uzay araştırmaları, analogdan dijital bilgi işleme geçiş ve motorlu uçaklar ve otomobil dahil olmak üzere ulaşımın sürekli ilerlemesi dahil olmak üzere bu yüzyılı belirgin kıldı. Dünya'nın altıncı kitlesel yok oluş olayı olan Holosen yok oluşu devam etti ve koruma çabaları arttı.
Remove ads
Olaylar
1900
- Sigmund Freud'un Rüyalar ve Yorumları adlı kitabı yayımlandı.
- Mısır'da ilk tren Kahire - Hartum demiryolu tamamlandı ve ilk tren yolculuğu gerçekleştirildi.
- Amerikalı Dwight Filly Davis, Davis kupası tenis turnuvasını başlattı.
- Tarihe Boxer Ayaklanması olarak geçen, Çin'deki bütün yabancıları ülkeden çıkarmayı amaçlayan ve devletçe de desteklenen köylü ayaklanması başladı. Elçiler, aileleri, elçilik görevlileri ve yüzlerce Hristiyan, elçilik binaları ve Pekin'deki katolik katedralinde mahsur kaldı. Ayaklanma 7 Eylül 1901'de sona erdi.
- Dünyanın ilk metrosu Paris'te hizmete girdi.
1901
- İlk okyanus aşırı radyo yayını yapıldı.
- Hubeert Cecil Booth, elektrik süpürgesini icat etti.
- Pablo Picasso'nun eserleri ilk defa sergilendi.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin 25. Başkanı William McKinley, Leon Czolgosz adlı bir terörist tarafından öldürüldü.
- İsveç Kralı ve Norveç Parlamentosu Nobel Komitesi ilk Nobel Ödüllerini dağıttı. Kızılhaç'ın kurucusu İsviçreli Jean Henry Dunant'a Nobel Barış Ödülü verildi.
1902
- Boer İsyanı bitti. İngilizler Güney Afrikalıların isyanını bastırdı. Komutanlar hapse mahkûm edildi.
- Türk şair Nâzım Hikmet doğdu.
- Martinik'te Pele Yanardağı patladı: 30 bin kişi öldü.
- Bağımsızlık Hareketi Sinn Fein kuruldu.
- Real Madrid Futbol Kulübü Kuruldu.
1903
- Wright Kardeşler uçağı icat etti.
- İstanbul depreminde 2000 kişi öldü.
- Panama, Amerika Birleşik Devletleri'nin desteğiyle Kolombiya'dan bağımsızlığını ilan etti.
- Uranyumun radyoaktivite etkisi bulundu.
- Beşiktaş kuruldu
1904
- Rus-Japon Savaşı başladı. Bu savaşta Rus Çarlığı yenildi.
- Francis Younghusband komutasındaki İngiliz kuvvetleri, Tibet'in başkenti Lhasa'yı ele geçirdi.
- Bağdat Demiryolu'nun Konya, Ereğli - Malatya, Bulgurlu arasındaki ilk bölümü işletmeye açıldı.
- New York metrosu ilk seferini yaptı.
- İskoç elektrik uzmanı John Ambrose Fleming, Birleşik Krallık'ta diyot lambayı tanıtmıştır.
1905
- Albert Einstein görelilik kuramını açıkladı.
- Rus Devrimi patlak verdi.
- Chelsea FC kuruldu.
- Norveç, İsveç'ten bağımsızlığını ilan etti.
- Galatasaray SK kuruldu
1906
- San Fransisco ili, 7.7 büyüklüğünde 50 saniye süren deprem ve onu izleyen yangınlarla yerle bir oldu. 28 bin bina yıkıldı, yaklaşık 500 kişi öldü, 100 bin kişi evsiz kaldı.
- SOS uluslararası acil yardım sinyali olarak kabul edildi.
- Dünyadaki ilk uzun metrajlı filmi olan "The Story of the Kelly Gang" gösterime girdi.
- Rus Çarı demokratları yanına alarak, komünistlerle baş edebilmek için meşrutiyet ilan etti.
- Osmanlı Devleti'nde özgürlükçü hareketler yeniden hızlandı. Selanik'te Osmanlı Hürriyet Cemiyeti kuruldu.
1907
- Auguste ve Louis Lumiére renkli fotoğrafçılığı geliştirdi.
- Paul Cornu helikopteri icat etti.
- Yeni Zelanda, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan etti.
- Amerika Birleşik Devletleri merkezli uluslararası bankacılık krizi başladı. Bu kriz esnasında yüzlerce Amerikan bankası battı.
- Osmanlı Hürriyet Cemiyeti, İttihat ve Terakki Cemiyeti ile birleşti.
- Fenerbahçe SK kuruldu.
1908
- II. Meşrutiyet ilan edildi. Osmanlı'da Meclis yeniden açıldı.
- Çin'de 2 yaşındaki Puyi tahta çıktı.
- Kadın sporcular ilk kez Olimpiyat Oyunları'na katıldılar.
- Sicilya'nın Messina kentindeki depremde 555 kişi öldü.
1909
- İstanbul'da 31 Mart Ayaklanması başladı.
- Osmanlı Devleti'nde azınlıklardan alınan ve askerlik bedeli olan cizye kaldırıldı.
- Amerika Birleşik Devletleri'nin, Washington ve Kaliforniya eyaletleri zekâ engelli, sağır ya da körlerin zorla kısırlaştırılmasını öngeren öjenik yasayı kabul etti.
- Fransa, ilk radyoloji uzmanlarını toplum hizmetine sunmuştur.
1910
- MKE Ankaragücü spor kulübü kuruldu.
- Halley kuyruklu yıldızı Dünya'nın yakınından geçti. (önceki: 1835; sonraki: 1986)
- Meclis-i Mebûsan binası olarak kullanılan Çırağan Sarayı yandı.
- Corinthians, Brezilya futbol kulübü kuruldu.
1911
- Trablusgarp Savaşı başladı.
- Roald Amundsen Güney kutbuna varan ilk insan oldu.
- Çin Devrimi'yle Qing Hanedanı'na son verilir.
- Meksika'da 1877'den beri iktidarda olan Porfirio Dias devrilerek yerine Frane Cisco Madero geçti.
1912
- I. Balkan Savaşı başlar.
- Trablusgarp,Uşi Antlaşması ile İtalyanlara verildi.
- Titanik bir buzdağına çarparak battı.
- Çin Cumhuriyeti resmî olarak kuruldu.
- Karadağ, Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti. Böylece Birinci Balkan Savaşı başladı.
1913
- II. Balkan Savaşı başladı.
- Ford Model T'nin seri üretimine başlandı.
- Paslanmaz çelik ilk olarak Sheffield, İngiltere'de icat edildi.
- II. Balkan Savaşı'ndan sonra, Yunanistan ile Osmanlı Devleti arasında Atina Antlaşması imzalandı.
- Panama Kanalı'ndan ilk gemi geçiş yaptı.
1914
- I. Dünya Savaşı başladı.
- İlk trafik ışığı Cleveland, Ohio'da kullanıldı.
- İngiliz donanmasının izlemesinden kaçan Almanların, Goeben ve Bresleau adlı zırhlıları, Çanakkale Boğazı'ndan geçerek, Türkiye'ye sığındı. Bu gemiler satın alınmış gösterilip, Türk bayrağı çekildi. Adları Yavuz ve Midilli olarak değiştirilmelerine rağmen gemilerin yönetimi Alman denizcilerde kaldı.
- Osmanlı Devleti, itilaf devletlerine (Birleşik Krallık, Rusya, Fransa) resmen savaş ilan etti.
- Sarıkamış Harekatı başladı.
1915
- Isıya dayanıklı cam icat edildi.
- New York ile San Fransisco arasında ilk telefon görüşmesi yapıldı.
- Avezzano'da (İtalya) meydana gelen depremde 29.800 kişi öldü.
- Zeplinlerin kullanıldığı ilk hava saldırısı Alman İmparatorluğu tarafından Birleşik Krallık'ta yapıldı.
- Çanakkale cephesinde Kara Muharebeleri başladı.
1916
- Tank, ilk kez I. Dünya Savaşı'nda kullanıldı.
- I. Dünya Savaşı'nda belirleyici rol oynayan Verdun (Fransa) çatışmaları başladı. Verdun'u saldıran Almanlara karşı savunan Fransa 362 bin, Almanya ise 336 bin kayıp verirken, 1917'de Fransızlar, Verdun'u Alman işgalinden tümüyle kurtardı.
- Bitlis, Muş, Van ve Hakkâri Ruslar tarafından işgal edildi.
- Hicaz, bağımsızlığını ilan ederek Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrıldı.
1917
- Ekim Devrimi başladı. Rusya'da sosyalistler yönetime el koydu. Çar ve Romanov Hanedanı kurşuna dizilerek öldürüldü. 300 yıllık Romanov hanedanı sona erdi.
- Finlandiya Rusya'dan bağımsızlığını ilan etti.
1918
- I. Dünya Savaşı bitti. İtilaf Devletleri savaşı kazanırken İttifak Devletleri çok ağır bir yenilgiye uğradı.
- Alman denizaltısı U 19, HMS Calgarian'ı Kuzey İrlanda'da Rathlin Adası açıklarında batırdı
- Sovyet Rusya'nın başkentı Petrograd'dan Moskova'ya aktarıldı.
- Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu.
- Bahçe, Islahiye, Hassa, Mamure ve Osmaniye, Fransızlar tarafından işgal edildi.
1919
- Türk Kurtuluş Savaşı başladı.
- Almanya'da gerçekleşen ihtilal sonucu Weimar Cumhuriyeti kuruldu.
- Tıp Bayramı ve Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane'nin kuruluş yıldönümü. Hikmet Boran önderliğinde, tıp camiasının emperyalist güçlerin karşısına resmen çıkışı nedeniyle bugün Tıp Bayramı olarak kutlanmaktadır.
- Sivas Kongresi başladı.
1920
- Hafif Makineli tüfek icat edildi.
- Nazi Partisi kuruldu.
- Misak-ı Milli kabul edildi.
- TBMM açıldı.
- Türkiye ile Ermenistan arasında Gümrü Anlaşması imzalandı.
- Çin'de meydana gelen 8.6 şiddetindeki depremde 100 bin kişi öldü.
1921
- Sakarya Meydan Muharebesi gerçekleşti.
- Ankara Antlaşması imzalandı.
- İtalya Anadolu'daki işgalden vazgeçti ve tamamen çekildi.
1922
- Kurtuluş Savaşı kazanıldı ve yeni Türk devletinin temelleri atıldı. Gazi Mustafa Kemal Paşa saltanatı kaldırdı.
Remove ads
20. yüzyılda etkin olan kişiler
Liderler
Avrupa
- II. Wilhelm (Alman İmparatorluğu)
- Konrad Adenauer (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Willy Brandt (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Heinrich Brüning (Almanya-Weimar Cumhuriyeti)
- Friedrich Ebert (Almanya-Weimar Cumhuriyeti)
- Ludwig Erhard (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Paul von Hindenburg (Almanya-Weimar Cumhuriyeti)
- Adolf Hitler (Almanya)
- Hans-Dietrich Genscher (Almanya)
- Erich Honecker (Doğu Almanya)
- Kurt Georg Kiesinger (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Helmut Kohl (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Karl Liebknecht (Almanya)
- Rosa Luxemburg (Almanya)
- Helmut Schmidt (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Gustav Stresemann (Almanya-Weimar Cumhuriyeti)
- Enver Hoca (Arnavutluk)
- Clement Attlee (Birleşik Krallık)
- Neville Chamberlain (Birleşik Krallık)
- Winston Churchill (Birleşik Krallık)
- Anthony Eden (Birleşik Krallık)
- II. Elizabeth (Birleşik Krallık)
- Harold Macmillan (Birleşik Krallık)
- Prenses Diana (Birleşik Krallık)
- Margaret Thatcher (Birleşik Krallık)
- Todor Jivkov (Bulgaristan)
- Alexander Dubček (Çekoslovakya)
- Urho Kekkonen (Finlandiya)
- Jacques Chirac (Fransa)
- Valéry Giscard d'Estaing (Fransa)
- Charles de Gaulle (Fransa)
- François Mitterrand (Fransa)
- Jean Monnet (Fransa)
- Robert Schuman (Fransa)
- Francisco Franco (İspanya)
- I. Juan Carlos (İspanya)
- Olof Palme (İsveç)
- Giulio Andreotti (İtalya)
- Silvio Berlusconi (İtalya)
- Benito Mussolini (İtalya)
- Janos Kadar (Macaristan)
- Imre Nagy (Macaristan)
- III. Rainier (Monako)
- Lech Wałęsa (Polonya)
- Karol Józef Wojtyła (Papa II. Ioannes Paulus, Polonya ve Vatikan)
- Salazar (Portekiz)
- Nicolae Ceauşescu (Romanya)
- Leonid Brejnev (Sovyetler Birliği)
- Nikita Kruşçev (Sovyetler Birliği)
- Mihail Gorbaçov (Sovyetler Birliği)
- Vladimir Lenin (Sovyetler Birliği)
- Josef Stalin (Sovyetler Birliği)
- Lev Troçki Sovyetler Birliği)
- Boris Yeltsin (Rusya)
- II. Nikolay (Rus İmparatorluğu)
- Mustafa Kemal Atatürk (Türkiye)
- Celâl Bayar (Türkiye)
- II. Abdülhamid (Osmanlı İmparatorluğu)
- Enver Paşa (Osmanlı İmparatorluğu)
- V. Mehmet (Osmanlı İmparatorluğu)
- İsmet İnönü (Türkiye)
- Josip Broz Tito (Yugoslavya)
- Elefterios Venizelos (Yunanistan)
Amerika
- George Bush (Amerika Birleşik Devletleri)
- Bill Clinton (Amerika Birleşik Devletleri)
- Dwight D. Eisenhower (Amerika Birleşik Devletleri)
- Lyndon Johnson (Amerika Birleşik Devletleri)
- John F. Kennedy (Amerika Birleşik Devletleri)
- Martin Luther King (Amerika Birleşik Devletleri
- Henry Kissinger (Amerika Birleşik Devletleri)
- George Marshall (Amerika Birleşik Devletleri)
- Joseph Raymond McCarthy (Amerika Birleşik Devletleri)
- Richard Nixon (Amerika Birleşik Devletleri)
- Milo Raduloviç (Amerika Birleşik Devletleri)
- Ronald Reagan (Amerika Birleşik Devletleri)
- Franklin D. Roosevelt (Amerika Birleşik Devletleri)
- Theodore Roosevelt (Amerika Birleşik Devletleri)
- Harry S. Truman (Amerika Birleşik Devletleri)
- Woodrow Wilson (Amerika Birleşik Devletleri)
- Malcolm X (Amerika Birleşik Devletleri)
- François Duvalier (Haiti)
- Fulgencio Batista (Küba)
- Fidel Castro (Küba)
- Ernesto Che Guevara (Küba)
- Lázaro Cárdenas del Río (Meksika)
- Emiliano Zapata (Meksika)
- Somoza Ailesi (Nikaragua)
- Salvador Allende (Şili)
- Augusto Pinochet (Şili)
Ortadoğu ve Kuzey Afrika
- Ahmed Bin Bella (Cezayir)
- Huari Bumedyen (Cezayir)
- Yaser Arafat (Filistin)
- Saddam Hüseyin (Irak)
- Humeyni (İran)
- Muhammed Musaddık (İran)
- Muhammed Rıza Pehlevi (İran)
- Menahem Begin (İsrail)
- David Ben-Gurion (İsrail)
- Golda Meir (İsrail)
- İzak Rabin (İsrail)
- Ariel Şaron (İsrail)
- Şimon Peres (İsrail)
- İdris I (Libya)
- Muammer Kaddafi (Libya)
- Hüsnü Mübarek (Mısır)
- Cemal Abdünnasır (Mısır)
- Enver Sedat (Mısır)
- Hafız Esad (Suriye)
- Habib Burgiba (Tunus)
Asya
- Deng Xiaoping (Çin)
- Çu En-lay (Çin)
- Çan Kay Şek (Çin Cumhuriyeti)
- Sun Yat-sen (Çin Cumhuriyeti)
- Mao Zedong (Çin)
- Suharto (Endonezya)
- Sukarno (Endonezya)
- Bhimrao Ramji Ambedkar (Hindistan)
- Mahatma Gandhi (Hindistan)
- Indira Gandhi (Hindistan)
- Jawaharlal Nehru (Hindistan)
- Lon Nol (Kamboçya)
- Pol Pot (Kamboçya)
- Norodom Sihanouk (Kamboçya)
- Kim Il-sung (Kuzey Kore)
- Askar Akayev (Kırgızistan)
- Zülfikar Ali Butto (Pakistan)
- Benazir Butto (Pakistan)
- Muhammed Ali Cinnah (Pakistan)
- Mustafa Kemal Atatürk (Türkiye)
- Ziya ül Hak (Pakistan)
- Tenzin Gyatso (XIV. Dalai Lama, Tibet)
- Ho Chi Minh (Vietnam)
Afrika
- Haile Selassie (Etiyopya)
- Kwame Nkrumah (Gana)
- Ahmed Sékou Touré (Gine)
- Pieter Willem Botha (Güney Afrika Cumhuriyeti, Aparthayd)
- Frederik Willem de Klerk (Güney Afrika Cumhuriyeti)
- Nelson Mandela (Güney Afrika Cumhuriyeti, Afrika Ulusal Kongresi)
- Balthazar Johannes Vorster (Güney Afrika Cumhuriyeti, Aparthayd)
- Joseph Kasavubu (Kongo)
- Patrice Lumumba (Kongo)
- Mobutu Sese Seko (Kongo)
- Jomo Kenyatta (Kenya)
- Daniel arap Moi (Kenya)
- Jean-Bédel Bokassa (Orta Afrika Cumhuriyeti)
- Julius Nyerere (Tanzanya)
- İdi Amin (Uganda)
- Gnassingbé Eyadéma (Togo)
Bilim insanları
İş Adamları
Uzay Araştırmacıları
- Robert Goddard
- Wernher Von Braun
- Neil Armstrong
- Louis Bleriot
- Yuri Gagarin
- Vladimir Mikhailovich Komarov
- Freddie Laker
- Charles Lindbergh
- Ron McNair
- Ellison Onizuka
- Herman Potočnik Noordung
- Alan Shepard
- Valentina Tereshkova
- Wright Brothers
Askerî Liderler
- Charles de Gaulle
- Dwight D. Eisenhower
- Josef Stalin
- Kenan Evren
- Sir Bernard Freyberg
- Douglas Haig
- Douglas MacArthur
- Rudolf Maister
- Bernard Montgomery
- Chester Nimitz
- George Patton
- Erwin Rommel
- Franc Rozman Stane
- Lev Troçki
- Mao Zedong
- Georgi Jukov
Din Adamları
- Grigori Rasputin
- Papa XXIII. Ioannes
- Papa II. Ioannes Paulus
- Papa XII. Pius
- Rahibe Teresa
- The 13th Dalai Lama of Tibet, Thubten Gyatso
- The 14th Dalai Lama of Tibet, Tenzin Gyatso
- The Rev. Martin Luther King Jr.
- The Rev. Billy Graham
- Mahatma Gandhi
- Prabhupada A.C. Bhaktivedanta
Sanatçılar
Göstericiler
Yazarlar ve Şairler
- Louis Aragon
- Samuel Beckett
- Jorge Luis Borges
- André Breton
- Robert Brooke
- Basil Bunting
- Albert Camus
- Noam Chomsky
- Gillian Clarke
- Cid Corman
- Hart Crane
- Robert Creeley
- e. e. cummings
- T. S. Eliot
- Paul Eluard
- Gabriel García Márquez
- Allen Ginsberg
- Alamgir Hashmi
- Seamus Heaney
- Ernest Hemingway
- H.D.
- Orrick Johns
- James Joyce
- Franz Kafka
- Jack Kerouac
- Philip Larkin
- Mina Loy
- Hugh MacDiarmid
- Antonio Machado
- Andre Malraux
- Marianne Moore
- Sean O'Casey
- Charles Olson
- George Oppen
- George Orwell
- Wilfred Owen
- Ezra Pound
- Marcel Proust
- Thomas Pynchon
- Ayn Rand
- Charles Reznikoff
- Dorothy Richardson
- Jean-Paul Sartre
- Antoine de Saint-Exupéry
- Gary Snyder
- Gertrude Stein
- Wallace Stevens
- John Millington Synge
- J. R. R. Tolkien
- William Carlos Williams
- Virginia Woolf
- W. B. Yeats
- Louis Zukofsky
Sporcular
- Babe Ruth
- Muhammad Ali
- Wilfred Benitez
- Larry Bird
- Sir Donald Bradman
- Roberto Clemente
- Fausto Coppi
- Angel Cordero
- Naim Süleymanoğlu
- Wilfredo Gomez
- Wayne Gretzky
- Sir Edmund Hillary
- Magic Johnson
- Michael Jordan
- Martina Navratilova
- Diego Maradona
- Jack Nicklaus
- Pelé
- Jackie Robinson
- Martin Strel
- Mark Todd
- Mike Tyson
- Ted Williams
Remove ads
Ayrıca bakınız
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads