14 гыйнвар

14 гыйнвар — Милади тәкъвимендә беренче айның ундүртенче көне. Ел ахырына кадәр 351 көн кала.

← гыйнвар →
Дш	Сш	Чш	Пҗ	Җм	Шм	Як
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31
2025 ел

	Тарих порталы
	Вакыт порталы
	Бәйрәмнәр порталы

Дөнья тарихында бу көн:

Дөньяви бәйрәмнәр һәм истәлекле вакыйгалар

Халыкара

Милли

• Гөрҗистан — милли байрак көне.^[1]
• Үзбәкстан – Ватанны саклаучылар көне.^[2]

Макар Санкранти (очыргычлар очыру) бәйрәменә әзерләнү үзәге, Һиндстан

Һөнәри, җәмгыяви һәм өлкә бәйрәмнәре

• Иске яңа ел көне ( Россия Федерациясе, Белорусия, Гөрҗистан, Украина, Сербия, Монтенегро, Босния һәм Герцеговинаның Република Српска һәм рус телле җәмгыятьләр).^{[1][2][3][4][5][6]}
• Сидераль кышкы кояш торгынлыгына бәйле бәйрәмнәр:^[1]
  • Непал — Маге Санкранти (en).
  • Тамил халкы (en) — Понгал (en), уңыш җыю бәйрәме, бөтен дөньяда яшәүче диаспорада милли яңа ел буларак кабул ителгән бәйрәм.^[3][6][7]
  • Һиндстан — Макар Санкранти (en):
    • Ассам штаты — Маг Биху (en) бәйрәме.
    • Гөҗәрат, Раҗастан, Уттараханд — Уттараян (en)
    • Пунджаб, Харьяна, Химачал-Прадеш — Маги (en)
• АКШ — Ратификация көне (en), 1784.^[1]
• Бразилия – Футбол тренерлары көне һәм бухгалтер көне.^[5]
• Венесуэла иленең Лара штатының башкаласы Барквизименто шәһәрендә Дивина Пастора (илахи көнүче) бәйрәм чаралары.^{[1][3][4][6][8]}
• Португалия – Эльвас шәһәренең көне (1229 ел).^[5]
• Россия Федерациясе — трубопроводлар урнаштыру гаскәрләре көне.^[2][9]
• Таиланд — милли урманнарны саклау көне.^[1][3][10]

Вакыйгалар

• 1950 — МиГ-17 очкычның беренче прототипының тест очышы.
• 1951 — Россия хәрби көчләрендә трубопровод бүлекләрнең барлыкка килгән көне.
• 1962 — Әлмәт районы җирләрендә башланган Дружба нефтьүткәргече сафка баса.
• 1989 — Башкортстан Татар иҗтимагый үзәгенең беренче оештыру җыены.^[11]
• 1992 — Украина Мексика белән дипломатик элемтәләргә керде.
• 2004 — Гөрҗистанның "биш хачлы байрагы" 500 елга якын белгенлегеннән рәсми кулланылыкша кайтарылуы.
• 2011 — Тунис президенты Зин әл-Абидин Бин Гали илдәге ризасызлык җыеннарыннан соң Согуд Гарәбстанына качты^[12].

Туулар

Шулай ук карагыз: Төркем:14 гыйнвар көнне туганнар

• БЭК 83 — Марк Антоний, Борынгы Рим сәясәтчесе, гаскәр башлыгы.
• 1811 — Михаил Деларю,
• 1849 — Джеймс Мур, инглиз велосипедчысы.
• 1853 — Викентий Поклевский-Козелл,
• 1862 — Мөхәмәтшакир Тукаев,
• 1869 — Михаил Покровский,
• 1875 — Альберт Швейцер, Францияның Альзас провинциясе табибы, Нобель бүләге лауреаты (1965 ү.)
• 1878 — Тимофей Николаев-Кара,
• 1878 — Хәбибрахман Атласов,
• 1881 — Маркел Макушок,
• 1889 — Павел Кушнер, инкыйлабчы, дәүләт һәм фирка эшлеклесе, тарих һәм этнография галиме.
• 1895 — Шәехзадә Бабич, татар-башкорт халыкларының уртак шагыйре.
• 1898 — Кузебай Герд, удмурт шагыйре.
• 1907 — Николай Авхимович, беларус совет дәүләт эшлеклесе.
• 1909 — Нина Анисимова,
• 1909 — Павел Васильев,
• 1910 — Павел Штеллер,
• 1911 — Фәрит Ишмаев,
• 1912 — Вениамин Кушнарёв, совет дәүләт эшлеклесе.
• 1913 — Василий Халёв, Советлар Берлеге Каһарманы, танкист.
• 1914 — Мәсгуть Заманов,
• 1918 — Гали Акыш, татар эмиграциясе әһеле, журналист, сәясәтче.
• 1919 — Григорий Абызов, инженер, хәрби, Советлар Берлеге каһарманы.
• 1921 — Василий Филиппов,
• 1922 — Василий Дергунов,
• 1930 — Мәгъзүм Хәкимов,
• 1934 — Гурам Харатишвили,
• 1935 — Маргарита Эглит,
• 1936 — Василий Наумкин,
• 1938 — Анатолий Пиков,
• 1941 — Евгений Жеребцов,
• 1942 — Вәли Килмәков,
• 1950 — Ирина Ларочкина,
• 1957 — Ринат Садыйков, самбо көрәшчесе, тренер.
• 1959 — Ия Нечаева,
• 1961 — Минзәлә Шөгаепова,
• 1964 — Олег Исаев,
• 1967 — Гөлдәрия Йосыпова,
• 1971 — Любовь Моргунова, җиңел атлетика остасы.
• 1973 — Артур Айвазян,
• 1977 — Алексей Лобанов,
• 1980 — Азат Вәлиев,
• 1981 — Кирилл Новиков,
• 1981 — Лоренцо Бранчетти, итальян актеры, эстрада артисты.
• 1983 — Алексей Зозулин,
• 1992 — Павел Куликов,
• 1993 — Азат Абитов, татар җырчысы.
• 1997 — Толмачев туганнар (Мария һәм Анастасия), рус җырчылары, Балалар өчен 2006 Евровидение җыр бәйгесе җиңүчеләре.

Вафатлар

Шулай ук карагыз: Төркем:14 гыйнвар көнне вафатлар

• 1753 — Джордж Беркли,
• 1868 — Афанасий,
• 1883 — Григорий Филипсон,
• 1891 — Семён Капустин,
• 1898 — Льюис Кэрролл, инглиз язучысы, математик, фәлсәфәче.
• 1905 — Эрнст Аббе,
• 1918 — Шакирҗан Таһири, татар мәгърифәтчесе («Әлифба» һәм дәреслекләр авторы), мөгәллим.
• 1938 — Александр,
• 1942 — Хәбибрахман Зәбири, татар мәгърифәтчесе, матбугатчы.
• 1944 — Алия Молдагулова,
• 1944 — Газинур Гафиятуллин, Бөек Ватан сугышы чоры Советлар Берлеге каһарманы (матросовчы), сержант.
• 1950 — Альма Карлин,
• 1966 — Сергей Королёв,
• 1967 — Миклош Каллаи,
• 1977 — Энтони Иден, Бөекбританиянең 64 нче премьер-министры.
• 1982 — Виктор Ермилов,
• 1985 — Федор Завалишин,
• 1988 — Георгий Маленков, КПСС ҮК беренче секретаре (т. 1902)
• 1992 — Иракли Абашидзе, грузин шагыйре һәм дәүләт эшлеклесе.
• 1996 — Каюм Җәббаров, Бөек Ватан сугышы чоры Кызыл Гаскәре туп расчёты командиры, Дан орденының тулы кавалеры.
• 2003 — Михаил Соколов,
• 2004 — Әдхәт Синугыл, татар шагыйре.
• 2005 — Або Бычков,
• 2010 — Усман Абдуллов,
• 2011 — Илдар Әхмәдиев, татар рәссамы.
• 2011 — Ринат Йосыпов,
• 2011 — Сунь Аксельссон,
• 2012 — Александр Пикунов,
• 2014 — Госман Садә, татар шагыйре.
• 2016 — Алан Рикман, британ актеры.
• 2018 — Владимир Быков,
• 2019 — Гомәр Мәрдәнов, актер, режиссер, Әтнә театрына нигез салучы.
• 2021 — Владимир Поросёнков,

Дини бәйрәмнәр һәм истәлекле даталар

Ислам

Христианлык

• Юлиан тәкъвиме буенча Яңа ел (Православ, Копт һәм башка көнчыгыш ортодокс чиркәүләрдә бәйрәм ителә).
• Гайсә пәйгамбәрнең сөннәтләнү көне.
• Бөек Василий көне.

Көнбатыш Христианнарда

• Франция һәм башка христиан гадәтле Европа илләрендә: Ишәк бәйрәме (Латынча : Festum Asinorum) борынгы урта гасырлар бәйрәме, Гайсә пәйгамбәркөчкенә булганда аны саклар өчен гайләсенең Мисырга качуны искә алу.
• Амадей, († ~ 1150 ел) Клермонт шәһәреннән
• Барбасим, († 346 ел) хәлакъ төшүче епископ
• Бернард, Корлеоне яклы каппучин монах
• Гверино
• Гличерий, хәлакъ төшүче дьякон
• Гульельмо, Санжулия, mercedario
• Дацио, († 552 ел) Милан шәһәре епископы
• Деусдэдит, († 664 ел)
• Ида
• Иоанн де Рибера
• Кальдеол, Вена шәһәре епископы
• Макрина
• Малахий, († V гасыр б.ч.к., пәйгамбәр
• Неомадия
• Нино, († ~ 320 ел) Гөрҗистандагы христиан апостолы
• Оддон (Оддо), († 1200 ел) Новара якларыннан монах
• Одорик (Одорико), Порденон яклары рухание
• Понциано, († 169 ел) Сполето шәһәреннән хәлакъ төшүче
• Потито, хәлакъ төшүче
• Райтудагы изге хәлакъ төшүчеләр
• Рутгер, († 1237 ел) Тоди яклы
• Синай тавы һәм Мисырда хәлакъ төшүче изге монахлар
• Стефан, Константинополь шәһәрендә хәлакъ төшүче монах
• Феличе, († 255 ел), Нола яклы, тәкъва иттерүче һәм хәлакъ төшүче
• Фульгенцио, Астиги епископы
• Энгельмар, хәлакъ төшүче
• Эуфразио, епископ

Көнчыгыш христианнарда

• Бөек Василий, Цезарея шәһәреннән

Бердәм Католик һәм Православ изгеләре

• Нина, Гөрҗистандан (көнчыгыш илләрдә искә алу датасы).
• Хилэр, (°315 ел – †367 ел яки 368 ел), Hilaire de Poitiers évêque de Пуатье епископы, христиан латин язучы, чиркәү табибы (көнбатышта искә алу датасы).
• Пьер Дондерс, (°1809 ел – †1887 ел), шатлыклы.
• Сава, († 1236 ел) Сербияның Сава I-нче, Атос тавында монах, соңрак беренче Петч архиепископы.

Исем бәйрәмнәре

Александр Амадея Богдан Василий Вячеслав Григорий Даций Иван Кристиана Макрына Малахиас Михаил Мсцыву Николай Нина Нино Нинон Оддо Пётр Радогост Райнер Савва Трофим Феликс Феодосий Феодот Хельга Хилари

Башка диннәр/ышанулар

Борынгы Рим дине һәм илаһларын искә алу:

• Dies Religiosus

Шулай ук карагыз

Commons

Викиҗыентыкта бу тема буенча

медиафайллар тупланмасы