Бэнін

Бэні́н (па-француску: République du Bénin, да 1975 году называлася Дагамэі) — краіна ў Заходняй Афрыцы, мае выхад да Гвінэйскай затокі. Мяжуе з Буркіна-Фасо, Нігерам, Нігерыяй і Тога.

Бэнін République du Bénin
Сьцяг Герб
Нацыянальны дэвіз: «Fraternité, Justice, Travail» («Сяброўства, справядлівасьць, праца»)
Дзяржаўны гімн: «L'Aube Nouvelle»
Афіцыйная мова	француская
Сталіца	Порта-Нова
Найбуйнейшы горад	Катану
Форма кіраваньня прэзыдэнт	рэспубліка Яі Боні
Плошча  • агульная  • адсотак вады	102-е месца ў сьвеце 112 622 км² 0,02
Насельніцтва  • агульнае (2015)  • шчыльнасьць	88-е месца ў сьвеце 10 448 647[1] 92,8/км²
СУП  • агульны (2015)  • на душу насельніцтва	142 месца ў сьвеце $21,16 млрд $2000
Валюта	Франк КФА (XOF)
Часавы пас	WAT (UTC+1)
Незалежнасьць — ад Францыі	1 жніўня 1960
Аўтамабільны знак	DY
Дамэн верхняга ўзроўню	.bj
Тэлефонны код	+229
Мапа Бэніну

Гісторыя

• ХІІ—ХІІІ стагодзьдзі — утварэньне народу фоны ў выніку зьмяшэньня аджа і мясцовых жыхароў.
• XVII стагодзьдзе — стварэньне дзяржавы фонаў — Дагамэі. Зьяўляюцца першыя эўрапейцы, пачынаецца актыўны гандаль рабамі.
• 1800—1850 — пастаянныя ўварваньні войскаў Дагамэі на землі ярубаў (на ўсходзе), для здабычы рабоў.
• 1892—1894 — француска-дагамэйская вайна, Дагамея становіцца францускай калёніяй.
• 1899 — Дагамэя становіцца правінцыяй Францускай Заходняй Афрыкі.
• 1958 — самакіраваньне ў складзе Францускай Супольнасьці.
• 1960 — атрыманьне незалежнасьці.
• 1972 — палкоўнік Мэт’ю Керэку ўзначальвае вайсковы пераварот і пачынае ажыцьцяўляць палітыку «навуковага сацыялізму».
• 1975 — зьмена назвы краіны на Бэнін.
• 1989 — адыход ад ідэяў марскізму-ленінізму і плянавай эканомікі.
• 1990 — аднаўленьне шматпартыйнай палітычнай сыстэмы, прыняцьце новай канстытуцыі.
• 1991 — першыя свабодныя выбары; новы ўрад праводзіць палітыку свабоднай эканомікі.
• 1996 — Мэцьцю Керэку зь мінімальнай перавагай выйграе новыя выбары.
• 2006 — Мэцьцю Керэку ідзе ў адстаўку, прэзыдэнцкія выбары выйграе Яі Боні.

Палітыка

Адміністрацыйны падзел

Краіна падзеленая на 12 дэпартамэнтаў. Да 1999 году іх было 6.

Дэпартамэнты Бэніну

№	Дэпартамэнт	Цэнтар	Плошча, км²	Насельніцтва (2002), чал.
1	Алібары	Кандзі	25 683	522 619
2	Атакара	Натытынгу	20 459	543 829
3	Атлянтык	Уіда	3233	805 986
4	Баргу	Параку	25 310	720 287
5	Калін	Савалу	13 561	535 671
7	Куфо	Апляуе	2404	522 904
6	Данга	Джугу	10 691	351 913
8	Літараль	Катану	79	658 572
9	Мано	Лякаса	1396	358 467
10	Уэмэ	Порта-Нова	2835	728 718
11	Плято	Пабэ	1865	406 715
12	Зу	Абамэй	5106	596 788

Геаграфія

Геаграфічна краіна падзеленая на пяць абласьцей: узьбярэжная вобласьць, зона плято (Ла тэрэ дэ барэ), узвышанае плято зь лясістай саванай на поўначы, узвышаная зона на паўночным захадзе (Атакора) і ўрадлівыя Нігерскія раўніны на паўночным усходзе.

Паўночная частка краіны пакрытая саванай з акацыямі і баабабамі. Цэнтральная частка краіны занятая сухімі лясамі, якія часова скідваюць лісьце. Сустракаюцца ўчасткі вільготных вечназялёных лясоў.

У паўночнай частцы краіны клімат субэкватарыяльны, у паўднёвай — экватарыяльны, з двума сэзонамі дажджоў (з сакавіка да чэрвеня і з канца верасьня да пачатку лістапада). У гэтыя пэрыяды выпадае 800—1300 мм ападкаў вільготнасьць паветра вельмі высокая. Сярэднегадавая тэмпэратура паветра вагаецца ад +24 °C да +32 °C.

Эканоміка

Бэнін — гэта краіна ў якой пераважаюць дробныя гаспадаркі і прадпрыемствы. Экспарт краіны складаецца з экспарту пальмавага алею і какавы, якія вырабляюцца ў асноўным у вільготнай, паўднёвай частцы краіны. Горад Катану зьяўляецца асноўным портам, і прамысловым цэнтрам Бэніну.

Дэмаграфія

Насельніцтва Бэніну складаецца з 60 народнасьцей. Самыя вялікія зь якіх гэта эве (65%), дагамэі, барыба (bariba), сомба, яруба (yoruba). Прыкладна 43% насельніцтва — хрысьціяне, 24% мусульмане, астатнія прытрымліваюцца мясцовых вераў.