Вярховічы

Вярхо́вічы^[3] — вёска ў Камянецкім раёне Берасьцейскай вобласьці, цэнтар Вярховіцкага сельсавету.

Вярховічы
трансьліт. Viarchovičy
Першыя згадкі:	XVI стагодзьдзе
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Камянецкі
Сельсавет:	Вярховіцкі
Вышыня:	174[1] м н. у. м.
Насельніцтва:	531 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1631
Паштовы індэкс:	225074[2]
СААТА:	1240804016
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	52°28′16″ пн. ш. 23°30′40″ у. д.
Вярховічы на мапе Беларусі ± Вярховічы Вярховічы
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Вярховічы месьцяцца за 29 км на паўночны захад ад Камянцу, за 57 км на поўнач ад Берасьця, за 12 км ад чыгуначнай станцыі Высока-Літоўск (лінія Берасьце — Беласток).

Гісторыя

• 1559: першыя зьвесткі аб Вярховічах у «Рэвізіі пушчаў і пераходаў зьвярыных у Вялікім Княстве Літоўскім», дзе ўтрымліваецца апісаньне межаў вярховіцкага ўладаньня паноў Копацяў.
• 2-я палова XVI ст.: двор у Берасьцейскім павеце ВКЛ.
• 1567: маёнтак, зь якога Васіль Копаць выстаўляў коней для войска.
• 1577: шляхецкае ўладаньне, 151 гаспадарка.
• 1582: двор, уласнасьць Войны.
• 1655: каля Вярховічаў у часе Невядомай вайны маскоўскія войскі разграмілі гетмана польнага Паўла Сапегу, пасьля чаго асадзілі Камянец.
• 1795: у выніку 3-га падзелу Рэчы Паспалітай у складзе Расейскай імпэрыі.
• 2-я палова XIX ст.: мястэчка, цэнтар Вярховіцкай воласьці Берасьцейскага павету Гарадзенскай губэрні. Аднайменны маёнтак належаў абшарнікам Ротам.
• 1878: Іван Рот арганізаваў у маёнтку фэрму па разьвядзеньні буйной рагатай жывёлы, якая на выстаўках неаднаразова адзначалася мэдалямі. Перасяленцы з Валыні і перасяленцы-габрэі, якія зьявіліся ў Вярховічах цягам XVII—XVIII стагодзьдзяў пабудавалі карчму і гандлёвыя рады.
• 1885: мястэчка, 84 жыхары, валасное праўленьне, праваслаўная царква (1818), малітоўны дом, піваварны завод, 12 крам, ветраны млын, за 1 вярсту ад мястэчка знаходзіўся вінакурны завод. У склад воласьці ўваходзілі 22 паселішчы (724 двары, 5922 жыхары).
• 1890: у маёнтку І. Рота 1023 дзесяціны зямлі, у мястэчку 99 дзесяцінаў зямлі.
• 1897: паводле перапісу
  • у мястэчку 23 двары, 384 жыхары, 2 царквы, хлебазапасная крама, габрэйскі малітоўны дом, урачэбны прыёмны пакой, валасное праўленьне, народнае вучылішча, 2 абутковыя, кравецкая, фарбавальная, сталярная майстэрні, 5 дробных крам, карчма, кожны аўторак праводзіліся базары, 7 разоў у год — кірмашы;
  • у маёнтку 5 двароў, 53 жыхары, вінакурны завод, ветраны млын;
  • у фальварку 4 двары, 53 жыхары, кузьня.
• канец XIX ст.: царкоўнаму прыходу належала 99 дзесяцінаў зямлі, 691 двор, да яго адносілася 3098 прыхаджан мужчынскага і 2855 жаночага полу.
• 1905: 248 жыхароў, у народным вучылішчы 106 навучэнцаў.
• 1921: у выніку польска-савецкай вайны па Рыскай мірнай дамове ў складзе Польшчы, цэнтар Вярховіцкай гміны Берасьцейскага павету Палескага ваяводзтва.
• 1923: у мястэчку 45 двароў, 223 жыхары; у фальварку 1 двор, 18 жыхароў.
• 1939: у выніку пакту Молатава — Рыбэнтропа ў складзе Берасьцейскай вобласьці БССР.
• 1940: вёска, цэнтар сельсавету Высокаўскага раёну Берасьцейскай вобласьці, 50 двароў, 275 жыхароў, 7-гадовая школа, паштовае аддзяленьне, сельпо, бальніца, аптэка. У былым маёнтку (20 двароў, 100 жыхароў) баў арганізаваны калгас «Парыская камуна».
• 1941—1945: цягам Другой сусьветнай вайны вёска акупаваная нямецкімі войскамі з 22.06.1941 да 27.07.1944. Вызвалена воінамі 65-й арміі. На франтах загінулі 4 жыхары вёскі.
• 1960: у вёсцы 623 жыхары.
• 1962: у Камянецкім раёне.
• 1970: 773 жыхары, у калгасе «Расея».

Насельніцтва

• 2010 год — 531 чалавек
• 1999 год — 614 чалавек

Інфраструктура

Дзейнічаюць сярэдняя школа, бібліятэка, аддзяленьне сувязі, Дом культуры, 2 бальніцы, амбуляторыя, аптэка, крама, камбінат бытавога абслугоўваньня, крухмальны завод. Помнік на брацкай магіле 137 савецкіх воінаў і 12 партызан, якія загінулі пры вызваленьні сельсавету ў ліпені 1944 году. Мікалаеўская царква (пабудавана ў 1933 годзе як касьцёл), царква на могілках (пачатак XX ст.).