Дуброўнік

Дуброўнік (па-харвацку: Dubrovnik, па-італьянску: Ragusa, па-далмацку і па-лацінску: Ragusa) — горад у Харватыі. Месьціцца на беразе Адрыятычнага мора, на поўдні Далмацыі. Зьяўляецца адміністрацыйным цэнтрам Дуброўніцка-Нерэтванскай жупаніі. Насельніцтва — 42 615 чалавек.

Дуброўнік
харв. Dubrovnik
Уверсе: Стары горад з мурам; другі шэраг зьверху: Палац Спонца (зьлева) і Княскі двор; трэці шэраг: Мінчэта (зьлева) і Катэдра; унізе: Страдун
Герб Дуброўніку Сьцяг Дуброўніку
Дата заснаваньня:	VII стагодзьдзе
Краіна:	Харватыя
Кіраўнік:	Mato Franković[d]
Плошча:	21,35 км²
Вышыня:	10 м н. у. м.
Насельніцтва (2011)
колькасьць:	42 615 чал.
шчыльнасьць:	1996,02 чал./км²
Тэлефонны код:	+385 020
Паштовы індэкс:	20000
Нумарны знак:	DU
Геаграфічныя каардынаты:	42°38′25″ пн. ш. 18°6′30″ у. д.
Дуброўнік на мапе Харватыі Дуброўнік
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
https://dubrovnik.hr

Стары горад Дуброўніку быў уключаны ў 1979 годзе ў Сьпіс сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО.^[1] Ён лічыцца адным зь дзесяці найлепш захаваных сярэднявечных гарадоў, абкружаных мурам, у сьвеце.^[2]

Гісторыя

Рагуза (Дуброўнік) на малюнку 1487 году.

Лічыцца, што Дуброўнік (Рагуза) быў заснаваны ў VII стагодзьдзі ўцекачамі з Эпідаўру, які быў разбураны аварамі, або славянамі. Паселішча эпідаўраўцаў знаходзілася на невялічкай высьпе, якая называлася Ляўс і была аддзеленая ад кантынэнту каналам. Крыху пазьней насупраць выспы вырасла славянскае паселішча, якое назыалася Дубрава. У VII—X стагодзьдзях Рагуза знаходзілася пад уладай Бізантыі, але захоўвала пэўную самастойнасьць. Паступова раманскае і славянскае насельніцтва зьмяшалася, на месцы высахлага ў XII стагодзьдзі каналу была пракладзена галоўная вуліца гораду — Страдун.

У 1205–1358 гадох горад апынуўся пад уладай Вэнэцыянскае рэспублікі. У гэты час горад становіцца важным пастаўшчыком скураў, воску, срэбра і іншых мэталаў для Вэнэцыі. У 1235 годзе была ўведзена новая сыстэма кіраваньня горадам: князь (рэктар), які абіраўся на месяц, — Малое веча — Вялікае веча — Рада прызначаных (Сэнат). У студзені 1348 году ў Дуброўніку адбылася ўспышка чумы.^[3]

У сярэдзіне XIV стагодзьдзя ў Дуброўніку сфармавалася арыстыкратычная рэспубліка, дэвізам якой быў «Свабода, або сьмерць!». У 1358 годзе Вэнэцыя пацярпела паразу ад вугорскага караля Лаяша Вялікага, і Дуброўнік прызнаў сюзэрэнытэт Вугоршчыны, які, аднак, ня быў істотным.

Найвышэйшага росквіту Рэспубліка дасягнула ў XV—XVI стагодзьдзях, умела балянсаваўшы паміж Вэнэцыяй і Асманскай імпэрыяй і выгадна гандляваўшы ў Міжземнамор’і. Мясцовыя купцы бывалі таксама і ў Індыі, і ў Амэрыцы.

6 красавіка 1667 году ў Рагузе адбыўся моцны землятрус, у якім загінула 5 тысячаў чалавек, у т.л. глава Рэспублікі — рэктар (князь). Большасьць будынкаў была разбурана, але паступова горад быў адбудаваны і набыў сучасны выгляд.

У 1806 годзе Дуброўнік (Рагуза) быў захоплены французамі, і праз два гады рэспубліка была ліквідавана. Але ўжо ў 1814 годзе ў горад увайшлі аўстрыйскія войскі, і ў 1815, у выніку пагадненьняў, заключаных на Венскім кангрэсе, Дуброўнік увайшоў у склад Аўстрыйскае імпэрыі.

У 1918 годзе, па сканчэньні Першай сусьветнай вайны і распадзе Аўстра-Вугоршчыны, горад, які цяпер стаў афіцыйна называцца Дуброўнік, увайшоў у склад Дзяржавы славенцаў, харватаў і сэрбаў, якая ў 1929 годзе становіцца Югаславіяй.

У 1979 годзе старая частка гораду была ўключана ў Сьпіс сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО.

Дуброўнік моцна пацярпеў падчас Вайны Харватыі за незалежнасьць (1991—1995 гг.). Па яе сканчэньні ў горадзе былі праведзены маштабныя рэстаўрацыйныя работы, і ён стаў адным з найважнейшых турыстычных цэнтраў Харватыі.

Транспарт

Аэрапорт Дуброўніку разьмешчаны за 22 км на поўдзень ад гораду і зьяўляецца трэцім паводле велічыні ў Харватыі.

Канатная дарога злучае Дуброўнік з гарой Срдж.

Дзяржаўная аўтадарога 8 у паўночным кірунку вядзе праз мост Франьё Туджмана да граніцы з Босьніяй і Герцагавінай, а ў паўднёвым — праз аэрапорт да граніцы з Чарнагорыяй.

Гаспадарка

На 2020 год у Дуброўніку месьціўся марскі грузаперавозчык «Атлянтычнае плаваньне».

Славутасьці

Стары горад Дуброўніку анг. Old City of Dubrovnik[~ 1]
Сусьветная спадчына ЮНЭСКО
Выгляд на Стары порт
Краіна	Харватыя
Тып	культурны
Крытэры	i, iii, iv
ID	95
Рэгіён[~ 2]	Дуброўніцка-Нерэтванская жупанія Харватыі
Каардынаты	44°52′50″ пн. ш. 15°36′58″ з. д.
Гісторыя ўключэньня
Уключэньне	1979 (3-я)
Падаўжэньне	1994
У небясьпецы	1991—1998
Назва ў афіцыйным сьпісе па-ангельску Рэгіён паводле клясыфікацыі ЮНЭСКО

• Стары горад з шматлікімі будынкамі ў гатычным, рэнэсансным і барочным стылях.
• Гарадзкі мур (XII стагодзьдзе) з бастыёнам Бокар, фартэцыяй Мінчэта, фортам Сьвятога Яна і брамамі Піле і Плочэ.
• Катэдра
• Касьцёл Сьвятога Блязыюса — у гонар заступніку гораду
• Касьцёл Сьвятога Спаса
• Касьцёл Сьвятога Ігнацыя
• Кляштар і касьцёл дамініканаў
• Кляштар і касьцёл францішканаў
• Кляштар Сьвятой Кляры
• Сынагога
• Царква Сьвятога Дабравешчаньня (сэрбская)
• Страдун — галоўная пешаходная вуліца гораду
• Пляц Ложы — галоўны пляц Старога гораду
• Пляц Гундуліча з помнікам паэту
• Княскі двор
• Палац Спонца
• Вялікі і Малы фантан Анофрыя
• Калёна Ролянда

Музэі

• Археалягічны музэй
• Музэй гісторыі і культуры
• Музэй мараплаваньня
• Музэй Айчыннай вайны, прысьвечаны падзеям Вайны Харватыі за незалежнасьць

Гарады-сябры

• Равэнна, Італія (з 1969 году)
• Вукавар, Харватыя (з 1993 году)
• Грац, Аўстрыя (з 1994 году)
• Гэльсынгборг, Швэцыя (з 1998 году)
• Рагуза, Італія (з 2000 году)
• Бад-Гомбург-фор-дэр-Гёэ, Нямеччына (з 2002 году)
• Сараева, Босьнія і Герцагавіна (з 2007 году)

Асобы

• Іван Буніч Вучыч — харвацкі паэт
• Мілаван Глішыч — сэрбскі паэт
• Іван Гундуліч — харвацкі паэт
• Марын Држыч — харвацкі пісьменьнік

Галерэя

• 
  Катэдра
• 
  Страдун — галоўная пешаходная вуліца гораду
• 
  Вялікі фантан Анофрыя
• 
  Порт
• 
  Стары горад
• 
  Найвышэйшы пункт гарадзкога муру