Й

Й, й (і нескладо́вае, таксама і каро́ткае; курсіў: Й й) — літара кірыліцы. Выкарыстоўваецца ў большасьці славянскіх кірылічных альфабэтаў і азначае нескладовы галосны гук [i] і блізкі да яго звонкі галосны [j]. У беларускай мове азначае гук [j]^[1]

Літара кірыліцы І нескладовае
Йй
Выява
◄  З И І Ї Й Ј К Л Љ  ►
Беларускі альфабэт:
◄ Ё Ж З І Й К Л М Н ►
У лацінцы	J · j
Зьвесткі
Тып	асноўная кірыліца, альфабэтны;
Гук	[j]
Назва ў Юнікодзе	cyrillic capital letter short i cyrillic small letter short i
Юнікод	Й: U+0419 й: U+0439
HTML	Й‎: &#1049, &#x419 й‎: &#1081, &#x439
UTF-16	Й‎: 0x419 й‎: 0x439
URL-код	Й: %D0%99 й: %D0%B9
усе сымбалі · лацінка · кірыліца · грэцкія · дыякрытыкі · валюты · дапамога

Лацінізацыя (раманізацыя)

Можа быць лацінізавана як літары ⟨y⟩, ⟨j⟩, ⟨i⟩ і ⟨ĭ⟩. У беларускай лацінцы для гука [j] выкарыстоўваецца літара ⟨j⟩.

Гісторыя

Актыўнае выкарыстаньне ⟨Й⟩ (ці, хутчэй, брэвісу над ⟨И⟩) пачалося прыкладна ў XV—XVI стагодзьдзях. Зь сярэдзіны XVII стагодзьдзя разьмежаваньне паміж ⟨И⟩ і ⟨Й⟩ пачало зьяўляецца абавязковым у маскоўскім варыянце царкоўнаславянскай артаграфіі (якая выкарыстоўваецца таксама і для маскоўскай мовы). Падчас альфабэтных рэформаў Пятра I усе дыякрытычныя знакі былі выдалены з маскоўскага пісьменства, але неўзабаве пасьля яго сьмерці, у 1735 годзе, адрозьненьне паміж ⟨И⟩ і ⟨Й⟩ было адноўлена^[2]. ⟨Й⟩ афіцыйна не лічылася асобнай літарай маскоўскага альфабэту да 1930-х гадоў.

У пачатку XIX стагодзьдзя ⟨J⟩ выкарыстоўваецца ў беларускай лацінцы, а кірылічным альфабэтам беларусы амаль не карыстаюцца.

У 1859 годзе маскавіцкая ўлада забараняе пісаць па-беларуску лацінскімі літарамі, пасьля гэтага у XVIII—XIX стагодзьдзях літара ⟨Й⟩ увайшла ў грамадзянскі шрыфт беларускай мовы (і ў баўгарскую, украінскую мовы таксама). Да сярэдзіны XIX стагодзьдзя ⟨Й⟩ выкарыстоўвалася і ў сэрбскай пісьменнасьці, але затым была заменена лацінападобнай літарай ⟨J⟩, якая была перанята й македонскай пісьменнасьцю.