Канатоп (Гомельская вобласьць)

Канато́п^[1] — вёска ў Нараўлянскім раёне Гомельскай вобласьці. Канатоп уваходзіць у склад Нараўлянскага сельсавету.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Канатоп.

Канатоп лац. Kanatop
Дата заснаваньня:	перад 1613 годам
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Нараўлянскі
Сельсавет:	Нараўлянскі
Насельніцтва:	95 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2355
СААТА:	3238830053
Нумарны знак:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°45′45″ пн. ш. 29°34′21″ у. д.
Канатоп на мапе Беларусі ± Канатоп Канатоп

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае ў Рэчы Паспалітай

Судовыя справы А. Сурына і згадка пра слабаду Канатоп.

10 жніўня 1613 году пан Андрэй Сурын заявіў пра падданых зь ягонай вёскі Кузьмічы, зьбеглых да Вербкавіцкіх добраў слабады Канатопу панства Мікалая і Гальшкі Адраважаўны Харлінскіх, паводле чаго быў складзены і запісаны ў кнігі Кіеўскага ваяводзтва судовы дэкрэт^[2].

Паводле ксяндза Ст. Залэнскага, кіеўскі біскуп Багуслаў Радашэўскі^[a] запісаў Ксавэраўскаму езуіцкаму калегіюму, закліканаму зябясьпечыць адукацыю дзяцей шляхты Оўруцкага павету, добры Канатоп, Вербавічы і Белы Бераг^[3].

Паводле нараўлянскага краязнаўца Васіля Чайкі, у фондах НГАБ у Менску захоўваецца дакумэнт, пазначаны 10-м лістапада 1682 году. У тэксьце яго вядзецца пра разьмежаваньне ўгодзьдзяў Антонава, Смалегавічаў (Смольговичей), Нароўлі, якія трымаў пан Дамінік Міхал Служка, староста рэчыцкі, з добрамі манахаў-езуітаў Вербкавічы і Канатоп^[4].

Згодна зь люстрацыяй падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1683 году, з 12 дымоў (×6 — прыкладна 72 жыхары) вёскі Канатоп оўруцкіх^[b] айцоў-езуітаў выплачваліся 2 злотыя^[5].

У тарыфах падымнага падатку Оўруцкага павету Кіеўскага ваяводзтва 1734 і 1754 гадоў сказана, што Канатоп заставаўся фартунай айцоў-езуітаў оўруцкіх. У другім выпадку паведамляецца, што ў вёсцы налічвалася 30 двароў^[c] (каля 180 жыхароў), зь якіх «do grodu» (Оўруцкага замку) выплачваліся 4 злотыя і 21 грош, «na milicję» (на вайсковыя патрэбы павету і ваяводзтва) 18 злотых і 24 грошы^[6].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Канатоп, Вербкавічы, Грыдні, Белы Бераг і Рудня на схематычнам пляне Рэчыцкага павету 1800 г.

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Канатоп апынуўся ў межах Расейскай імпэрыі, ад 3 траўня 1795 году ў адноўленым Мазырскім павеце Менскага намесьніцтва, з 12 сьнежня 1796 губэрні, з 29 жніўня 1797 году далучаны да Рэчыцкага павету той самай Менскай губэрні. За ўдзел у вызвольным паўстаньні 1794 году сярод маёнткаў, сканфіскаваных у Яна Мікалая Аскеркі, названы і Канатоп^[7]. Гэта адбылося, нягледзячы на тое, што ў рэвізіі 1795 году дзедзічам маёнтку названы сын Яна Мікалая Дамінік, ротмістар кавалерыі літоўскай^[8]. Напэўна, вайсковец не застаўся ў баку ад паўстаньня, але, у адрозьненьне ад бацькі і брата Рафала Міхала, ня трапіў пад арышт.

У «Списках населённых мест Минской губернии по уездам, приходам, еврейским обществам со сведениями об их расположении, народонаселении [Дело]: 1857 г.» засьведчана, што 323 абодвух полаў жыхары вёскі Канатоп былі прыхаджанамі Сьвята-Параскевіцкай царквы ў Вербавічах^[9].

Паводле перапісу 1897 году, у Канатопе было 109 двароў з 596 жыхарамі, дзеяла царква, працаваў хлебазапасны магазын. У 1906 годзе адкрытая земская школа. На 1909 год у сяле налічвалася 138 двароў, 797 жыхароў; побач месьціўся аднадворны маёнтак з 8 жыхарамі^[10]. У кліравой ведамасьці Вербавіцкай Параскевіцкай царквы за 1913 год паведамляецца, што ў Канатопе было 113 і 1/2 двара^[d], а ў іх — 454 душы мужчынскага і 479 жаночага полу верных^[11].

Найноўшы час

9 лютага 1918 году, яшчэ да падпісаньня Берасьцейскага міру з бальшавіцкай Расеяй (3 сакавіка), Нямеччына перадала паўднёвую частку Беларусі Украінскай Народнай Рэспубліцы. У адказ на гэта, 9 сакавіка Другой Устаўной граматай тэрыторыя абвешчана часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Канатоп у складзе Нараўлянскай воласьці Рэчыцкага павету, аднак, апынуліся ў часова створанай 15 чэрвеня Палескай губэрні з цэнтрам у Рэчыцы, з кастрычніка — у Мазыры. З 18 траўня тут дзейнічала «варта Украінскай Дзяржавы» гетмана Паўла Скарападзкага^[12].

1 сьнежня 2009 году перададзеная зь Вербавіцкага да Нараўлянскага сельсавету^[13].

Насельніцтва

• 2010 год — 95 чалавек
• 1999 год — 172 чалавекі

Заўвагі

1. Заставаўся на пасадзе да 1633 г., пасьля чаго стаў біскупам луцкім.
2. У 1678 г. калегіюм пераведзены да Оўруча^[3].
3. Усяго налічвалася «szesnastka i pul szesnastki, дыму, а 1 дым у той час — 320 двароў.
4. Так запісана ў крыніцы. Але, як сьведчыць іерэй Расьціслаў Бандарэнка, меліся на ўвазе не вясковыя сядзібы, а царкоўныя двары, кожны зь якіх мусілі складаць 4 мужчынскія душы.