Кляшчэлі

Кляшчэ́лі (польск. Kleszczele, падляск.: Kliščéli^[1]) — места ў Польшчы, на рацэ Нурцы. Цэнтар меска-сельскай гміны Гайнаўскага павету Падляскага ваяводзтва. Насельніцтва на 2011 год — 1308 чалавек^[2]. Знаходзяцца на аўтабільных дарогах 66 і 685; чыгуначная станцыя на лініі Чаромха — Беласток.

Хуткія факты

Кляшчэлі — магдэбурскае места гістарычнага Падляшша, на этнічнай тэрыторыі беларусаў. Да нашага часу тут захавалася царкоўная званіца, помнік традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры XVIII ст.

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім

У 1523 годзе кароль і вялікі князь Жыгімонт Стары надаў прывілей ваяводзе віленскаму Мікалаю Радзівілу з дазволам место насадити у Клешележех на земли Бельского повету. 22 сакавіка таго ж году месту надалі Хэлмінская права. У 1533 годзе Кляшчэлі перайшлі да каралевы і вялікай княгіні Боны Сфорцы, якая правяла валочную памеру, прыпісваючы да места вёскі: Косная (цяпер Дашы), Дабравода, Нурэц (Чаромха), Бабічы (Кузава) і Трубянка. У 1544 годзе Бона Сфорца фундавала ў Кляшчэлях касьцёл.

У 1569 годзе згодна з умовамі Люблінскай уніі Кляшчэлі перайшлі да Каралеўства Польскага. На 1576 год тут было 385 будынкаў^[3]. У 1578 годзе кароль і вялікі князь Жыгімонт Аўгуст дазволіў мяшчанам гандаль сольлю. На 1580 год Кляшчэлі былі другім колькасьцю насельніцтва местам Падляшша. 21 лістапада 1581 годзе каралева і вялікая княгіня Ганна Ягелонка надала месту герб: «у чырвоным полі Божае Ягня з харугвай»^[4]. У 1659 годзе Кляшчэлі зьнішчылі маскоўскія захопнікі. На 1660 год у месьце засталося толькі 13 будынкаў. У 1772 годзе а. Юры Сасноўскі заснаваў у Кляшчэлях царкоўную школу для будучых уніяцкіх сьвятароў (у ёй навучаўся Міхал Баброўскі)^[5]. У 1777 годзе вялікі пажар зьнішчыў места. У гэты час тут быў 181 будынак.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Кляшчэлі апынуліся ў складзе Прусіі, а з 1807 году — у Расейскай імпэрыі, у Беластоцкай вобласьці. У 1843 годзе яны ўвайшлі ў склад Бельскага павету Гарадзенскай губэрні. На 1845 год тут было 217 будынкаў. 6 чэрвеня 1868 году зьявіўся праект расейскага гербу Кляшчэляў.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Кляшчэлі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Кляшчэлі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году места апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі.

З пачаткам Другой сусьветнай вайны 15 верасьня 1939 году Кляшчэлі акупавалі войскі Трэцяга Райху, але праз тыдзень мястэчка перадалі СССР згодна з пактам Молатава-Рыбэнтропа. У лістападзе 1939 году Кляшчэлі ўвайшлі ў склад БССР, дзе сталі цэнтрам Кляшчэльскага раёну Берасьцейскай вобласьці. У 1941—1944 гадох места зноў знаходзілася пад акупацыяй нацысцкай Нямеччыны. 16 жніўня 1945 году ўлады СССР перадалі Кляшчэлі Польскай Народнай Рэспубліцы, у складзе Бельскага павету Беластоцкага ваяводзтва. 23 кастрычніка 1946 году аддзел рэпатрыяцыі Бельскага павету склаў справаздачу, у якой паведаміў пра зварот мясцовага органа ўлады (народнай рады) ў Кляшчэлях да Сталіна з просьбай вярнуць вёску ў склад Савецкага Саюзу^[6].

У 1950—1993 гадох Кляшчэлі мелі статус вёскі.

Места на старых здымках
Мікольская царква, 1911 г.
Царкоўная званіца, 1926 г.
Рынак, 23.08.1915 г.
Царква-мураўёўка, 1939 г.

Гісторыя

Паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Найноўшы час

Насельніцтва

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

Страчаная спадчына

Галерэя

Крыніцы

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Wikiwand - on