Празарокі

Празаро́кі^[2] — вёска ў Беларусі, каля вытокаў ракі Нехрысьці. Цэнтар сельсавету Глыбоцкага раёну Віцебскай вобласьці. Насельніцтва на 2010 год — 411 чалавек. Знаходзяцца за 45 км на паўночны ўсход ад Глыбокага, за 6 км ад чыгуначнай станцыі Зябкі. Аўтамабільныя дарогі на Глыбокае, Полацак, Дзісну.

Хуткія факты

Празарокі — даўняе мястэчка гістарычнай Полаччыны, месца пахаваньня тэатральнага дзеяча Ігната Буйніцкага. Сярод мясцовых славутасьцяў вылучаўся комплекс кляштару францішканаў.

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Празарокі ўпамінаюцца ў пачатку XVI ст. як маёнтак вялікіх князёў. У 1523 годзе вялікі князь Жыгімонт Стары перадаў Івану Корсаку тутэйшых панцырных сялянаў. Ад часу свайго заснаваньня паселішча ўваходзіла ў склад Полацкага ваяводзтва.

Існуюць зьвесткі, што Празарокі знаходзіліся ў валоданьні арцыбіскупа полацкага Язафата Кунцэвіча (да 1609 году). Потым яны перайшлі да Яна Рагозы і ягонай жонкі Яўхіміі Маславай, па сьмерці якіх у 1616 годзе маёнтак падзялілі іхныя сыны Яраш і Дзьмітры. У 1629 годзе Празарокамі валодаў Базыль Туковіч, які пакінуў іх сваёй жонцы Соф’і. У 1664 годзе Стэфан Туковіч перадаў у заклад, а праз 2 гады прадаў Празарокі Юстыніяну Шчыту. У 1698 годзе (паводле іншых зьвестак, у 1677 годзе) падкаморы полацкі Юстын Шчыт запрасіў сюды манахаў-францішканаў, збудаваў драўляны касьцёл, абноўлены ў 1721 годзе Паўлам Юзэфам Корсакам, харунжым смаленскім. У 1710 годзе чашнік Крыштап Шчыт пакінуў Празарокі сваёй жонцы Ганне з Завішаў. Каля 1750 году мястэчка належала генэралу Крыштапу Шчыту, па сьмерці якога яно перайшло да Храпавіцкіх.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Празарокі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе сталі цэнтрам воласьці Дзісенскага павету Менскай, з 1842 году Віленскай губэрні. У 1848—1885 гадох мястэчка належала барону Аркадзю Кройцу.

На 1866 год у Празароках было 14 двароў. 3 1856 году працавала школа, дзе было 48 вучняў. Ад пажару 14 жніўня 1892 году згарэла частка мястэчка, касьцёл і касьцельныя пабудовы. Новы касьцёл Маці Божай збудавалі ў кастрычніку 1907 году, царкву Сьвятых Апосталаў Пятра і Паўла — у 1909 годзе, таксама існавала сынагога (не захавалася). На 1902 год працавалі валасная ўправа, пошта, земскі начальнік, судовы сьледчы, лекарскі ўчастак. Кожны панядзелак праводзіліся таргі.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Празарокі занялі войскі Нямецкай імпэрыі^[3].

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Празарокі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Празарокі апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Дзісенскага павету Віленскага ваяводзтва.

У 1939 годзе Празарокі ўвайшлі ў БССР, дзе 12 кастрычніка 1940 году сталі цэнтрам сельсавету. Статус паселішча панізілі да вёскі. На 1992 год тут было 255 двароў, на 2000 год — 250, на 2007 год — 225. У 2000-я гады Празарокі атрымалі афіцыйны статус «аграгарадку».

Старыя здымкі і графіка
Цэнтральная вуліцы, 1930 г.
Касьцёл, да 1939 г.
Школа, 1930 г.
Ільняны каапэратыў, 1929 г.

Празарокі лац. Prazaroki
Касьцёл
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Глыбоцкі
Сельсавет:	Празароцкі
Насельніцтва:	▼336 чал. (2019)^[1]
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 2156
Паштовы індэкс:	211817
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	55°17′43″ пн. ш. 28°13′8″ у. д.
Празарокі на мапе Беларусі ± Празарокі Празарокі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Празарокі

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Найноўшы час

Насельніцтва

Дэмаграфія

Інфраструктура

Забудова

Вуліцы і пляцы

Турыстычная інфармацыя

Славутасьці

Страчаная спадчына

Галерэя

Асобы

Крыніцы

Літаратура

Вонкавыя спасылкі

Wikiwand - on