Піетызм

Піетызм — першапачаткова рух унутры лютэранства, які характарызуецца наданьнем асаблівай значнасьці асабістай пабожнасьці, рэлігійных перажываньняў вернікаў, адчуваньню жывых зносінаў з Богам, а таксама адчуваньню сталага знаходжаньня пад строгім і пільным «Боскім вокам». Піетызм падчас свайго ўзьнікненьня супрацьпастаўляўся лютэранскай артадоксіі, акцэнт у якой рабіўся на дагматыку, якая далёка не заўсёды была зразумелая парафіянам.

Лютэранства

Кніга згоды Апостальскі сымбаль веры Нікейскі сымбаль веры Атанасійскі сымбаль веры Аўгсбурскае вызнаньне Апалёгія Аўгсбурскага вызнаньня Малы катэхізіс Лютэра Вялікі катэхізіс Лютэра Шмалькальдыцкія артыкулы Трактат пра ўладу і першынство Папы Формула згоды Тэалёгія Пяць дактрынаў пратэстанцтва Тэалёгія крыжа Усправядлівеньне Усеагульнае сьвятарства вернікаў Права і Эвангельле Асьвячэньне Дактрына двух царстваў Боскі промысел Мінуўшчына Рэфармацыя Лютэранская артадоксія Цэрквы Гнэсыялютэране Піетызм Гаўгеністы Лестадыянства Абуджэньне Старалютэране Нэалютэранства Высокацаркоўнае лютэранства Канфэсійнае лютэранства Асобы Мартын Лютэр Філіп Мэлянхтон Фрыдрых III Саксонскі Катарына фон Бора Яганэс Бугенгаген Мартын Хэмніц Люкас Кранах Старэйшы Ёган Сэбастыян Бах Ляўрэнці Пэтры Оляўс Пэтры Ганс Таўзэн Мікаэль Агрыкала Матыяс Фляцыюс Арганізацыі Канфэсійная эвангельская лютэранская канфэрэнцыя Міжнародная лютэранская рада Сусьветная лютэранская фэдэрацыя Лютэранскае харызматычнае абнаўленьне

Паколькі піетысты не надавалі вялікага значэньня дагматыцы, то меў месца ўзаемны ўплыў на аналягічныя рухі ўнутры іншых пратэстанцкіх канфэсіяў, з прычыны чаго тэрмін «піетызм» ужываецца й у дачыненьні да не зьвязаных зь лютэранствам дэнамінацыяў і рэлігійных групаў.

Гісторыя

Піетыстамі ўпершыню сталі называцца ў Ляйпцыгу пасьлядоўнікі Філіпа Якаба Шпэнэра, то бок маладыя магістры, хто чытаў у 1689 годзе павучальныя лекцыі (лац. collegia philobiblica). Яны надавалі большае значэньне ўнутранай пабожнасьці, дзейснай любові, маральнаму ўдасканаленьню й шчыраму раскаяньню, чым няўхільнаму выкананьню царкоўных правілаў і прадпісаньняў. Абнаўленьне й адраджэньне лічыліся імі прыкметай выратавальнай веры; духоўнае служэньне Богу ўсіх вернікаў супрацьпастаўляюць, як нешта вышэйшае за ўладу пастараў. Для ўзбуджэньня й насаджэньня пабожнасьці яны раілі ладзіць павучальныя сходкі па хатах (лац. collegia pietatis), якія сам Шпэнэр увёў упершыню ў Франкфурце-на-Майне.

Вонкавыя спасылкі

Г. Классен Эдуард Вюст  (рас.)