Стараволя

Стараво́ля^[2] — вёска ў Пружанскім раёне Берасьцейскай вобласьці. Стараволя ўваходзіць у склад Велікасельскага сельсавету. Знаходзіцца за 10 км на захад ад Пружанаў, 22 км ад чыгуначнай станцыі Аранчыцы на лініі Баранавічы — Берасьце.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Стараволя (неадназначнасьць).

Стараволя
трансьліт. Staravolia
Хата на месцы, дзе правёў дзяцінства Станіслаў Жукоўскі
Першыя згадкі:	1537
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Берасьцейская
Раён:	Пружанскі
Сельсавет:	Велікасельскі
Вышыня:	176 м н. у. м.
Насельніцтва:	582 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1632
Паштовы індэкс:	225177[1]
СААТА:	1256860031
Нумарны знак:	1
Геаграфічныя каардынаты:	52°34′7″ пн. ш. 24°19′43″ у. д.
Стараволя на мапе Беларусі ± Стараволя Стараволя
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Назва

Паводле мясцовай легенды, назва паселішча паходзіць ад слова «воля», якую тут атрымалі старыя вартаўнікі пушчы, што ахоўвалі Вялікі гасьцінец — гандлёвы шлях з Кракава ў Вільню^[3].

Мінуўшчына

Упершыню згадваецца ў пісьмовых крыніцах пад 1537 рокам, калі каралева Бона падаравала Старую Волю Сьвята-Траецкаму касьцёлу ў Шарашове.

За расейскім часам — дзьве вёскі ў Міхайлаўскай воласьці Пружанскага павету Гарадзенскай губэрні^[4][5] (Стараволя 1 і Стараволя 2^[6]). У 1886 року ў абодвух вёсках разам 646 жыхароў, 64 двары. Дзейнічалі царква, вятрак, кузьня, карчма. На пачатку XX стагодзьдзя 982 жыхары.

У 1882 року ў прыватным памяшканьні была адчыненая народная вучэльня. У 1898 для яе было пабудаванае новае памяшканьне, якое захавалася да нашага часу (цяпер гэта правае крыло сучаснай школы). У Першую сусьветную вайну дзейнасьць вучэльні спынілася.

Сядзібны дом у Старой Волі на карціне Станіслава Жукоўскага

За польскім часам — фальварак^[7] і вёска ў гміне Шані^[8], а з 1926 року — у гміне Шарашоў Пружанскага павету Палескага ваяводзтва^[9]. У 1921 року 947 жыхароў, 187 двароў. Дзейнічала 6-клясная школа, дырэктарам якой стаў Пердэня. У 1939 року яго замяніў Жэдзік.

Зь верасьня 1939 року ў складзе БССР, з 15 студзеня 1940 — у Шарашоўскім раёне Берасьцейскай вобласьці, з 12 кастрычніка 1940 — цэнтар сельсавету.

Падчас нямецкай акупацыі былі забітыя 62 жыхары вёскі, 55 старавольцаў загінулі або прапалі бязь вестак на франтох. Будынак школы занялі немцы. У 1944 року аднавіліся заняткі ў савецкай школе. У 1956 да будынку было прыбудаванае яшчэ адно крыло. У 1968—1988 у школе працаваў таксама Старавольскі навучальна-кансультацыйны пункт Пружанскай вячэрне-завочнай СШ.

З 17 сьнежня 1956 — вёска ў Пружанскім раёне Берасьцейскай вобласьці. Да 1 сьнежня 2009 году — цэнтар Старавольскага сельсавету. 1 сьнежня 2009 году перададзеная зь ліквідаванага Старавольскага ў склад Велікасельскага сельсавету^[10].

Насельніцтва

• XX стагодзьдзе: 1959 год — 1036 жыхароў (перапіс); 1970 год — 952 жыхары; 1999 год — 693 жыхары
• XXI стагодзьдзе: 2003 год — 652 жыхары, 255 двароў; 2005 год — 657 жыхароў, 251 двор^[6]; 2010 год — 582 жыхары

Інфраструктура

Дзейнічаюць аддзяленьне сувязі, базавая школа-сад, Дом культуры, 2 крамы.

Рамонтна-мэханічныя майстэрні, фэльчарска-акушэрскі пункт, вэтпункт, філія ААБ «Беларусбанк».

Транспарт

Вёска налічвае 7 вуліцаў: Вазьнішчыка, Піянэрская, Перамогі, Савецкая, Свабоды, Школьная і 17 верасьня з завулкам.

Аўтамабільная дарога Р81 Пружаны — граніца Рэспублікі Польшча^[11].

Турыстычная інфармацыя

• Братэрская магіла 35 савецкіх жаўнераў і партызан (1941—1944).
• Мэмарыяльная дошка на будынку сельсавету ў памяць старшыні М.В. Вазьнішчыка, забітага 27 сакавіка 1947 року.

Страчаная спадчына

• Сядзіба Жукоўскіх, дзе ў дзяцінстве жыў мастак Станіслаў Жукоўскі

Асобы

• Казімер Велікаселец (нар. 1945) — каталіцкі сьвятар
• Станіслаў Жукоўскі (1875—1944) — мастак, сябра таварыства перасоўных выставаў (з 1903 году), Саюзу расейскіх мастакоў (з 1907 году). У Стараволі правёў дзяцінства й юнацтва.
• Шыман Старавольскі (1588—1656) — польскі гісторык, палітоляг, каталіцкі сьвятар