Якаўлевічы (вёска)

Я́каўлевічы^[2] — вёска ў Аршанскім раёне Віцебскай вобласьці, знаходзіцца за 18 кілямэтраў на поўдзень ад Воршы. Месьціцца на берагах ракі Лешча. Вёска Якаўлевічы ўваходзіць у Зубаўскі сельсавет.

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Якаўлевічы (неадназначнасьць).

Якаўлевічы
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Віцебская
Раён:	Аршанскі
Сельсавет:	Зубаўскі
Насельніцтва:	354 чал. (2010)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 216
Паштовы індэкс:	211036[1]
СААТА:	2236822090
Нумарны знак:	2
Геаграфічныя каардынаты:	54°19′23″ пн. ш. 30°30′46″ у. д.
Якаўлевічы на мапе Беларусі ± Якаўлевічы Якаўлевічы

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Першае ўпамінаньне 1556 год у складзе маёнтку Талачын Аршанскага павету Віцебскага ваяводзтва Вялікага Княства Літоўскага, уласнасьць нашчадкаў князя Талачынскага.^[3] У 1624 Якаўлевіцкая воласьць ва ўласнасьці ў Льва Сапегі^[4]. У 18 стагодзьдзі згадываюцца сяло, вёска, маёнтак Якаўлевічы. Сялом Якаўлевічы валодалі Радзівілы, маёнтак Копысь, а вёскай — Агінскія, маёнтак Якаўлевічы.^[5]

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку першага падзелу Рэчы Паспалітай 22.07.1773 году Якаўлевічы ў Аршанскай правінцыі Магілёўскай губэрні. З 22.03.1777 па 31.12.1796 год у Копыскім павеце Магілёўскай губэрні (Магілёўскае наместніцтва з 10.01.1778 па 31.12.1796). З 01.12.1796 па 27.02.1802. Аршанскі павет Беларускай губерні. З 27 лютага 1802 г. Магілёўская губэрня, Копыскі павет, Маслакоўская воласьць. 26 сьнежня 1861 году мястэчка Горкі перавялі ў стан павятовага гораду і ўтварылі з частак Аршанскага, Магілёўскага і скасаванага Копыскага паветаў Горацкі павет. Якаўлевічы апынулася ў складзе Маслакоўскай воласьці Горацкага павету. ^[6]

У 1818 годзе Кацярына Паздзеева (па-расейску: Паздеева, Екатерина Федоровна) атрымала ў спадчыну Якаўлевічы і Чурылава — 211 дзесяцін зямлі. У 1828 годзе Аляксандра Ковшарава (па-расейску: Ковшарова, Александра Федоровна) ўдава надворнага саветніка атрымала ў спадчыну маёнтак Якаўлевічы — 861 дзесяціна зямлі.

На пачатку XX стагодзьдзя згадываюцца сяло, вёска, маёнтак і фальварак. Першаму сялянскаму таварыству належала ў сяле Якаўлевічы 468 дзесяціны, другому сялянскаму таварыству належала ў вёсцы Якаўлевічы 243 дзесяціны і ў вёсцы Крывушча 47 дзесяцін зямлі. В. В. Корф валодаў у маёнаку Якаўлевічы 1786 дзесяцінамі і фальварку 865 дзесяцінамі. ^[7] Дзейнічала суконная фабрыка ў 1914 — 15 і ў 1925 — 28 гадах. Вырабляла армейскае сукно і коўдры з воўны.^[8].

З 1935 году Якаўлевічы — пасёлак. У 1938 году пераўтвораны ў вёску.^[9] Побач знаходзілася вёска Крывушча. У 1979 годзе сяло Якаўлевічы, вёску Якаўлевічы і вёску Крывушча аб'ядналі.

10 кастрычніка 2013 году разам зь іншымі населенымі пунктамі ліквідаванага Якаўлевіцкага сельсавету перададзены ў склад Зубаўскага сельсавету^[10].

Насельніцтва

XXI стагодзьдзе

• 2009 год — 354 чалавекі.
• 2003 год — 180 двароў, 432 чалавекі.

XX стагодзьдзе

• 1998 год — 201 двор, 498 чалавек.
• 1910 год — сяло: 84 двара, 260 мужчын, 256 жанчын; вёска: 35 двароў, 145 мужчын, 134 жанчыны; маёнтак: 4 двара, 7 мужчын, 11 жанчын; фальварак: 2 двары, 2 мужчын, 4 жанчыны; вёска Крывушча: 8 двароў 31 мужчына, 33 жанчыны.^[7]

XIX стагодзьдзе

• 1857 год — сяло 336 чалавек, вёска 164 чалавекі.^[11]

Інфраструктура

Сярэдняя школа і школа-сад, бібліятэка, дом культуры, аптэка, пошта.

Славутасьці

• Сядзібна-паркавы комплекс XIX ст.

Сядзіба пабудаваная на левым беразе ракі Лешчы каля мосту і на пачатку XX ст. складалася з чатырох пабудоў. Захаваліся рэшткі прысядзібнага парку — ліпа, дуб і хвоя.^[7]

• Вайсковыя могілкі часоў другой Сусьветнай вайны. Каля шашы пахаваны 23 воіны. У 1965 годзе пастаўлены абеліск.
• Абеліск на магіле Івана Петрачэнкі^[a] пастаўлены ў 1970 годзе на вясковых могілках.

Страчаная спадчына

• Царква Сьвятога Спаса^[b] (XVII — XVIII ст.)^[5][11] Сьвятар Грыгор Мікалаевіч Рудніцкі. Пры царкве дзейнічала аднакласная школа. Настаўнік — Пётар Навіцкі.^[12]

Вабітныя асобы

• Уладзімер Мяжэвіч (*23.05.1907 — †01.07.1982 Менск) — беларускі пісьменьнік.
• Іван Сяржантаў (*1919 — †1943) — Герой Савецкага Саюзу.
• Уладзімер Барысенка (*05.01.1949) — беларускі журналіст, празаік, паэт.^[13]

Заўвагі

1. Іван Петрачэнка (*1908, Руміна — †1943, Якаўлевічы) — Актыўны ўдзельнік Аршанскага падпольля, кіраўнік дыверсійнай групы, якая дзейнічала ў Воршы
2. Царква Сьвятога Спаса, Спаская царква, Спасаўская царква — традыцыйная назва помнікаў праваслаўнай і грэцка-каталіцкай архітэктуры часоў Полацкага княства і Вялікага Княства Літоўскага. У XIX ст. тытулы многіх цэркваў перайначылі на расейскі манер — «Праабражэньня Гасподняга», «Спаса-Праабражэнская» (рас. Преображения Господнего, Спасо-Преображенская).