Алелька Ўладзімеравіч

Але́лька (Аляксандар) Уладзі́меравіч (? — па 1 лютага 1454^[5], Кіеў^[6]) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага. Князь слуцкі і капыльскі (па 1398—1440), князь кіеўскі (1408—1411^[5], 1440—1454). Заснавальнік княскага роду Алелькавічаў.

Алелька Ўладзімеравіч
лац. Alelka Uładzimieravič

Юры Алелькавіч. Гравюра А. Зубчанінава з партрэта XVII ст.
Герб Пагоня Літоўская
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	не пазьней за 1395
Памёр	1455[1] або 1454[2] Кіеў, Вялікае Княства Літоўскае
Пахаваны	Кіева-Пячэрская ляўра[2]
Род	Алелькавічы
Бацькі	Уладзімер Альгердавіч[3] Ганна[d]
Дзеці	Барбара Алелькаўна[d], Еўдакія Алелькаўна[d][2], Міхаіл Алелькавіч[d][2], Сямён Алелькавіч[d][4], Юліянія Алелькаўна[d], Н Алелькаўна[d][2] і Фядора Алелькаўна[d][2]

Імя

Асноўныя артыкулы: Імёны ліцьвінаў і Уладзімер

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Olelkonis Wlodzimirowicz^[7], Allexandri alias Olelko Wlodimyrowicz^[8] (1 верасьня 1431 году); Alexandri alias Olelko [sigilla] (20 студзеня 1433 году)^[9].

Біяграфія

Сын кіеўскага князя Ўладзімера, унук Альгерда. Па сьмерці бацькі валодаў Слуцкім і Капыльскім княствамі.

Алелька. Невядомы мастак, XVII ст.

У пачатку XV ст. атрымаў ад Вітаўта Кіеўскае княства за падтрымку ў змаганьні зь Сьвідрыгайлам (аднак у 1422 годзе страціў гэтую пасаду). У 1411 годзе выдаў прывілей Кіеўскаму кляштару дамініканаў.

У 1417 годзе пры падтрымцы Вітаўта ажаніўся зь ягонай унучкай Настасьсяй, дачкой маскоўскага князя Васіля і Соф’і Вітаўтаўны.

Вёў бесьперапынныя войны з татарамі, баронячы ад іх паўночныя межы дзяржавы^[6]. Браў удзел у складаньні Мельнскага міру (1422 год), а таксама ў выправе Вітаўта на Ноўгарад (1428 год). Па сьмерці Вітаўта прэтэндаваў на сталец.

У грамадзянскую вайну (1432—1437) спачатку быў прыхільнікам Сьвідрыгайлы Альгердавіча. У 1432—1433 гадох пэўны час быў на баку Жыгімонта Кейстутавіча, потым зноў Сьвідрыгайлы^[5]. У 1433 годзе Жыгімонт зьняволіў Алельку ў Кернаве, а ягоных жонку і сыноў Сямён і Міхал — ува Ўцяне. Магчыма, у Алелькі быў і трэці сын — Аляксандар.

Па сьмерці Жыгімонта (1440 год) зноў прэтэндаваў на сталец. Новаабраны вялікі князь Казімер перадаў яму Кіеўскае княства, потым места Асьцёр.

Перад сьмерцю прыняў схіму пад імем Аляксей. Спачыў ў Кіеўска-Пячэрскай лаўры.