Белпалівагаз

«Белпалівагаз» — дзяржаўнае вытворчае аб’яднаньне паліва і газіфікацыі Беларусі, заснаванае ў лістападзе 1958 году ў якасьці Галоўнай управы газіфікацыі Беларускай ССР.

«Белпалівагаз»
Тып	дзяржаўнае аб’яднаньне
Заснаваная	6 лістапада 1958 (66 гадоў таму)
Заснавальнікі	Савет міністраў Беларускай ССР
Уласьнікі	Міністэрства энэргетыкі Беларусі
Краіна	Беларусь
Разьмяшчэньне	Менск
Адрас	Ленінскі раён, мікрараён Новае Места, вул. К.Маркса, д. 14[1]
Ключавыя фігуры	Аляксей Кушнарэнка (генэральны дырэктар), Зьміцер Шаўлоўскі (1-ы намесьнік)[2]
Галіна	горная справа, машынабудаваньне
Прадукцыя	паліўны брыкет, тарфяная сушонка, верхавы і паліўны торф, торфадраўнянае паліва, фрэзэрны барабан, пагрузчык, газавы балён, воданагравальнік і лічыльнік, вогнетушыльнік
Лік супрацоўнікаў	23 000 (2022 год)
Матчына кампанія	Міністэрства энэргетыкі Беларусі[3]
Даччыныя кампаніі	Завод тарфянога машынабудаваньня «Бальшавік» (Гомельскі раён), «Наваградзкі завод газавай апаратуры»
topgas.by

На 2022 год улучаў 28 прадпрыемстваў, якія налічвалі звыш 23 000 супрацоўнікаў. Пастаўляў звадкаваны прыродны газ (ЗПГ) чыгункай і загадваў сеткай разьмеркавальных газаправодаў у Беларусі. Вёў здабычу торфу і вытворчасьць паліўных брыкетаў. Выконваў праектаваньне ў тарфяной прамысловасьці і будаўніцтва газавых сетак. Вырабляў газавыя эўрабалёны, газавыя і электрапліты, прылады газазабесьпячэньня і машыны для здабычы і перапрацоўкі торфу. Ажыцьцяўляў навучаньне ў прамысловай цеплаэнэргетыцы і торфаздабычы^[4].

Будова

На 2022 год «Белпалівагаз» улучаў:

• 12 торфабрыкетных заводаў — «ТБЗ Усяж» (Смалявіцкі раён), «Лідзкі ТБЗ» (Першамайскі, Лідзкі раён), «Жыткавіцкі ТБЗ» (Чырвонае, Жыткавіцкі раён), «Браслаўскі ТБЗ» (Ахрэмаўцы, Браслаўскі раён), «Старобінскі ТБЗ» (Салігорскі раён), «Туршоўка» (Ухвала, Крупскі раён), «Гатча-Асоўскі ТБЗ» (Ленінскі, Жабінкаўскі раён), «Торфапрадпрыемства Глінка» (Лука, Столінскі раён), «Ляхавіцкі ТБЗ» (Тухавічы, Ляхавіцкі раён), «ТБЗ Дзітва» (Лідзкі раён), «ТБЗ Нёман» (Стаўпецкі раён) і «Дняпроўскае торфапрадпрыемства» (Гадылёва, Быхаўскі раён);
• 7 газазабесьпячальных прадпрыемстваў — «Берасьцеаблгаз», «Віцебскаблгаз», «Магілёўаблгаз», «Гомельаблгаз», «Горадняаблгаз», «Менгаз» і «Менскаблгаз»;
• 7 галіновых прадпрыемстваў — «СД-Транс» (Наваполацак), «Белгазтэхніка», «Газ-Інстытут», «Навуковая арганізацыя працы», «Наваградзкі завод газавай апаратуры», «Белпалівагазкамплект» і «Белдзіпрапалівагаз»;
• Завод тарфянога машынабудаваньня «Бальшавік» (Гомельскі раён)^[5].

Вырабы

На 2022 год прадпрыемствы «Белпалівагазу» выраблялі:

• паліўны брыкет, верхавы і паліўны торф, тарфяную сушонку і торфадраўнянае паліва^[6];
• машыны для мэханічнай і пнэўматычнай здабычы кавалкавага і фрэзэрнага торфу — фрэзэрны барабан, варашылка, валкавальнік, скрэпэрна-бункерныя машыны на вусенічным ходзе, штабэлявальныя машыны, пнэўмаўборачныя машыны на пнэўмаколавым ходзе, машыны здабычы кавалкавага торфу, пагрузчыкі і транспартныя сродкі для кавалкавага торфу^[7];
• побытавыя газавыя балёны ёмістасьцю 5, 12, 27 і 50 літраў, вэнтылі, кляпаны, рэгулятары ціску вады і газу, газавыя воданагравальнікі, вузлы газавых плітаў, газавыя лічыльнікі, парашковыя вогнетушыльнікі і апаратуру пераводу самаходаў на звадкаваны і сьціснуты прыродны газ^[8].

Мінуўшчына

6 лістапада 1958 году Савет міністраў Беларускай ССР ухваліў Пастанову № 738 «Аб пляне газіфікацыі гарадоў і населеных пунктаў Беларускай ССР у 1959—1965 гадах». Паводле 3-га пункту Пастановы, стварылі Галоўную ўправу газіфікацыі БССР (Галоўгаз БССР) для кіраваньня праектаваньнем, будаўніцтвам і выкарыстаньнем сетак і газавых станцыяў. У склад Галоўгазу БССР улучылі абласныя і сталічная газавыя гаспадаркі Беларусі. На той час доля торфу ў паліўным балянсе БССР дасягала 60 %. У сьнежні 1960 году ўвялі магістральны газаправод «Дашава — Менск» для пастаўкі прыроднага газу са Львоўскай вобласьці Ўкраінскай ССР. Наступны пуск газаправодаў «Таржок — Менск — Івацэвічы» і «Таржок — Даліна» дазволіў падаць газ з паўночных радовішчаў і распачаць газіфікаваньне гарадоў Беларусі. У 1978 годзе Галоўгаз БССР пераўтварылі ў Дзяржаўны камітэт газіфікацыі БССР (Дзяржкамгаз БССР). У 1988 годзе Савет міністраў БССР ухваліў Пастанову аб пераўтварэньні Дзяржкамгазу БССР у Дзяржаўны камітэт паліва і газіфікацыі БССР (Дзяржкампалівагаз БССР) у выніку далучэньня Міністэрства паліўнай прамысловасьці БССР^[9].

13 красавіка 1992 году Савет міністраў Беларусі зацьвердзіў Пастанову № 204 аб пераўтварэньні Дзяржкампалівагазу ў канцэрн «Белпалівагаз». 24 верасьня 2001 году А. Лукашэнка падпісаў Указ № 516, якім падпарадкаваў «Белпалівагаз» Міністэрству энэргетыкі Беларусі. 30 лістапада 2006 году Міністэрства энэргетыкі Беларусі зацьвердзіла Загад № 326 аб пераўтварэньні канцэрну «Белпалівагаз» у дзяржаўнае аб’яднаньне^[9]. На 2014 год «Белпалівагаз» меў у сваім складзе 26 торфаздабыўных прадпрыемстваў, у склад якіх уваходзіла 19 торфабрыкетных заводаў. Торфабрыкеты пастаўлялі для патрэбаў звыш 200 000 сельскіх дамоў. Гадавая здабыча торфу склала каля 3 млн тонаў пры геалягічных запасах у 4 млрд тонаў на амаль 9000 тарфяных радовішчах плошчай 24 000 кв.км. За год вырабілі 1,3 млн тонаў торфабрыкетаў. Доля торфу ў энэргабалянсе Беларусі перавышла 2 %, што дазволіла замяніць 590 млн кубамэтраў прыроднага газу коштам 107,7 млн даляраў^[10]. На 2022 год «Белпалівагаз» налічваў 28 прадпрыемстваў, дзе працавала звыш 23 000 чалавек. Спажыўцам пастаўлялі торф і паліўныя брыкеты зь яго, а таксама звадкаваны (ЗПГ) і прыродны газ^[9].