Валкалата

Валкала́та^[2] (трансліт.: Valkalata, руск.: Волколата) — аграгарадок у Беларусі, у Докшыцкім раёне Віцебскай вобласці. Уваходзіць у склад Валкалацкага сельсавета.

Аграгарадок Валкалата Касцёл Святога Яна Хрысціцеля Краіна Беларусь Вобласць Віцебская Раён Докшыцкі Сельсавет Валкалацкі Каардынаты 54°55′38″ пн. ш. 27°22′06″ у. д.HGЯO Насельніцтва ▼264 чал. (2019)[1] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2157 Паштовыя індэксы 211713 Аўтамабільны код 2 СААТА 2221813021 Валкалата Валкалата

Валкалата на Вікісховішчы

За 22 км на захад ад горада Докшыцы, за 219 км ад Віцебска, за 19 км ад чыгуначнай станцыі Параф’янава^[3].

Назва

Паводле Казіміра Бугі, назва таго ж утварэння, што і літоўскія назвы Pušalotas, Liepalotai, якія ад pušis «сасна», liepa «ліпа». Назву ён аднаўляў як Vilkalotas і звязваў з літоўскім vilkas «воўк»^[4][5]

Паводле географа Вадзіма Жучкевіча, назва вёскі Валкалата (Ваўкалата, Валкалаты) паходзіць ад ваўкалаты — паляўнічыя на ваўкоў, арганізатары аблаў, аблатаць ваўкоў — абкласці, абкружыць, перахітрыць^[6]. Аднак, акадэмічныя і дыялектычныя слоўнікі беларускай мовы даюць «аблатаць» толькі ў іншым значэнні — «наладзіць адзенне, накладваючы латкі»^[7][8]. У польскай мове існуе выраз obłatać boki (skórę) — палічыць рэбры, пабіць^[9].

Гісторыя

Упершыню згадваецца ў 1522 годзе як частка маёнтка Альжбеты Багданаўны, удавы Мікалая Радзівіла, які, паводле дакумента, атрымаў Ваўкалаты ад вялікага князя Аляксандра, то бок не пазней за 1506 год^[10].

Праз шлюб дачкі Мікалая Радзівіла, Алены, ваўкалацкія ўладанні трапілі ва ўласнасць Юрыя Сямёнавіча Алелькавіча-Слуцкага, які памёр у 1542 годзе. У 1558 годзе быў зацверджаны падзел маёнтка Валкалаты паміж трыма дзецьмі Юрыя Сямёнавіча, у выніку двор і мястэчка Валкалата сталі ўласнасцю Юрыя Юр’евіча Алелькавіча-Слуцкага. Падчас падзелу ад ваўкалацкіх уладанняў былі адлучаныя Сітцы, Вешняе, Праходы, Старое Сяло, Заўлічы і Гарадзішча^[11].

У XVII стагоддзі Валкалата была ва ўладанні Долмат-Ісайкоўскіх, пазней — Бжастоўскіх.

У XVII стагоддзі мястэчка ў Ашмянскім павеце. У 1793 годзе ў Докшыцкім павеце, з 1802 года ў Вілейскім павеце Расійскай імперыі. З 1861 года — цэнтр воласці.

У 1921—1939 гадах Валкалата ў складзе Польскай Рэспублікі. З 1940 года цэнтр сельсавета ў Дунілавіцкім, з 1960 года — у Глыбоцкім, з 1962 года — у Пастаўскім раёнах. З 1966 года Валкалата ў Докшыцкім раёне.

Насельніцтва

• 1886 год — 246 жыхароў^[3].
• 1970 год — 374 жыхары^[3].
• 1995 год — 404 жыхары, 160 двароў^[3].

Славутасці

• Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (XVIII стагоддзе) —  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 212Г000432шыфр 212Г000432
• Карчма
• Валаклацкая сядзіба
• Капліца-надмагілле на могілках
• балота Сэрвач і рака Сэрвач

Памятныя месцы

• Польскія вайсковыя могілкі