Калінічы

Калі́нічы^[1] (трансліт.: Kaliničy, руск.: Калиничи) — вёска ў Нараўлянскім раёне Гомельскай вобласці Беларусі. Уваходзіць у склад Нараўлянскага сельсавета.

Вёска Калінічы Краіна Беларусь Вобласць Гомельская Раён Нараўлянскі Сельсавет Нараўлянскі Каардынаты 51°46′35″ пн. ш. 29°26′16″ у. д.HGЯO Першая згадка канец XVIII ст. Ранейшыя назвы Кныроўка Насельніцтва ▼22 чал. (2019) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 2355 Аўтамабільны код 3 СААТА 3238830043 Калінічы на карце Беларусі ±

Геаграфія

Знаходзіцца за 4 км на захад ад Нароўлі (на аўтадарозе Нароўля — Ельск), за 18 км ад чыгуначнай станцыі Ельск (на лініі Калінкавічы — Оўруч), за 182 км ад Гомеля^[2].

На захадзе і поўначы ад вёскі маюцца густыя лясы і меліярацыйныя каналы, злучаныя з ракой Прыпяць^[2]. У паўднёва-заходнім кірунку ад вёскі знаходзіцца ўрочышча Смалегаўскае Гало^[2].

• 
  Лес паміж Калінічамі і Нароўляй, фота 2014 г.
• 
  Лес паміж Калінічамі і Нароўляй, фота 2014 г.

Назва

Пачаткова вёска-слабада з сялянамі, вядомая з канца XVIII ст., мела назву «Кныроўка». Паводле аповедаў жыхароў, новаствораная вёска-слабада атрымала такую назву па волі мясцовага пана-землеўласніка, якому ў гэтым месцы дзік (ці як кажуць па-мясцоваму «кныр») перабег дарогу. У XIX—XX стст. у рускамоўных афіцыйных дакументах назва вёскі часта пісалася як «Кнуровка» (замест «Кныровка»).

30 ліпеня 1964 г. вёска Кныроўка была перайменавана ў Калінічы.

Гісторыя

У канцы XVIII ст. вёска ўваходзіла ў склад буйнога маёнтка Нароўля, які належаў Аскеркам. У 1794 г. маёнтак Нароўля быў канфіскаваны расійскай уладай у Яна Мікалая Аскеркі і перададзены Якаву Сіверсу, пры якім цэнтрам маёнтка стаў Барбароў^[3]. У 1808 г. Андрэй Мацвеевіч фон Гольст купіў маёнтак Барбароў (разам з Кныроўкай) у нашчадкаў Сіверса^[4].

Вёска-слабада «Кнуровка» на схематычнай карце-плане Рэчыцкага павета 1800 г. (фрагмент карты-плана)

У 1826 г. маёнтак Барбароў (разам з вёскай Кныроўка) паводле куплі перайшоў ад удавы Андрэя фон Гольста і яго дзяцей ва ўласнасць дваран Горватаў. Пры падзеле сямейнай спадчыны паміж чатырма сынамі Ігната Тадэвушавіча Горвата (1764 — каля 1826), вёска Кныроўка стала ўваходзіць у склад буйнога маёнтка Нароўля, які атрымаў Даніэль Ігнатавіч Горват (1810—1868).

Вёска «Кнуровка» на расійскай карце Ф. Шуберта, 1850 г. (фрагмент)

Паводле сялянскай рэформы 1861 г. у Расійскай імперыі, сяляне атрымалі вызваленне ад прыгонніцтва і права на частку зямель маянткоўца Даніэля Ігнатавіча Горвата (1810—1868)^[5]. Па Устаўной грамаце 1862 г. маянткоўца Даніэля Горвата маёнтак Нароўля складаўся з пяці сельскіх таварыстваў: Нараўлянскага (мястэчка Нароўля і вёска Кныроўка), Вяжышчанскага (вёска Вяжышча), Карпавіцкага (вёска Карпавічы), Цешкаўскага (вёска Цешкаў) і Кажушкоўскага (вёскі Кажушкі і Ломачы (Ламачы))^[5]. 31 ліпеня 1866 г. быў падпісаны выкупны акт за зямлю паміж маянткоўцам Даніэлем Ігнатавічам Горватам (1810—1868) і былымі прыгоннымі сялянамі з Нараўлянскага сельскага таварыства (мястэчка Нароўля, вёскі Кныроўка і Ласка)^[6], а 17 сакавіка 1870 г. паміж маянткоўцам і сялянамі з Нараўлянскага сельскага таварыства падпісаны ўводны ліст на зямлю — атрыманай сялянамі ад маянткоўца: 2 298 дзесяцін 1959 сажняў прыдатнай і непрыдатнай зямлі — за 24 518 рублёў 44 капеек, якія сяляне атрымалі ў пазыку ад дзяржавы^[7].

У 1901 г. прадстаўнікі Паўднёвага рускага лесапільнага таварыства атрымалі дазвол ад мінскага губернатара на адкрыццё Нараўлянскай калегіяльнай кампаніі па распрацоўцы лесу, якую ўзначаліў яўрэй Ілья Кушалевіч Пайкін^[8][9]. Па замове кампаніі і Эдварда Горвата, ад вёскі Красноўка да мястэчка Нароўлі фірма «Альшэрн і Керн» праз вялікія лясныя масівы ў 1902 г. праклала вузкакалейную чыгунку (Красноўка-Лубень-Дзямідаў-Будкі-Кныроўка(Калінічы)-Нароўля), па якой лесаматэрыялы перавозілі да Прыпяці, куды таксама гналі драўніну па рэчках Жалонь і Славечна^[8][9]. Драўніну вязалі ў плыты і пасля гналі па Прыпяці на Украіну. Горваты атрымалі дазвол і адкрылі свой лесапільны завод у Красноўцы^[9]. Жыхары Кныроўкі і мястэчка Нароўлі ў 1902 г. скардзіліся расійскім уладам, што чыгунка адрэзала ім падыход да месцаў выгану жывёлы^[8]. Скардзіліся і яўрэі-нараўлянцы, якія непакоіліся аб пагрозе пажараў. Улады пастанавілі, што неабходна пабудаваць перагон для жывёлы шырынёй 6 сажаняў каля Максімава балота^[8].

Вёска «Кнуровка» на карце БССР 1924 г. (фрагмент карты)

У 1931 г. жыхары вёскі ўступілі ў мясцовы калгас^[10].

Падчас Другой сусветнай вайны мужчынскае насельніцтва мабілізавалася ў 1941—1944 гг. у Чырвоную армію. Вёска была акупавана нацыстамі ў жніўні 1941 г., а вызвалена ад нямецкіх акупантаў 29 лістапада 1943 г. у ходзе Нараўлянскай аперацыі часцямі 415-й стралковай дывізіі Чырвонай арміі^[10]. 16 мабілізаваных у 1941—1944 гг. жыхароў-чырвонаармейцаў загінулі на франтах вайны^[10].

У 1940—1950-ыя гг. у вёсцы існавала сельскагаспадарчая арцель (калгас) «Чырвоная змена»^[11].

Паводле перапісу 1959 года вёска ў складзе калгаса «Чырвоны Баец» (цэнтрам якога была вёска Завайць)^[10].

Да 1 снежня 2009 года вёска ўваходзіла ў склад Завайцянскага сельсавета^[2][12], а стала ўваходзіць у склад Нараўлянскага сельсавета.

Насельніцтва

• 1834 год — 9 двароў^[2].
• 1897 год — 79 жыхароў, 20 двароў (паводле перапісу)^[2].
• 1908 год — 187 жыхароў, 25 двароў^[2].
• 1924 год — 200 жыхароў, 29 двароў^[13].
• 1959 год — 254 жыхары (паводле перапісу)^[10].
• 1999 год — 68 жыхароў.
• 2004 год — 55 жыхароў, 31 гаспадарка^[2].
• 2010 год — 28 жыхароў.

Планіроўка і забудова

Планіровачна вёска складаецца з прамой шыротнай вуліцы Карла Маркса, да якой з паўднёва-заходняга кірунку далучаецца просталінейная вуліца Леніна з завулкам Леніна^[10]. Забудова вёскі няшчыльная, драўляная, сядзібнага тыпу^[10].

Вядомыя асобы

• Міхаіл Рыгоравіч Беразоўскі (1900—пасля 1945), удзельнік Другой сусветнай вайны, чырвонаармеец, гвардыі яфрэйтар, узнагароджаны двума медалямі «За адвагу», медалямі «За вызваленне Варшавы», «За ўзяцце Берліна», «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.», ордэнам Славы III ступені^[14].
• Адам Андрэевіч Кажадуб (1903—пасля 1985), удзельнік Другой сусветнай вайны, чырвонаармеец, старшы сяржант, узнагароджаны медалямі «За баявыя заслугі» і «За адвагу»^[15], ордэнам «Айчыннай вайны II ступені»^[16].
• Аляксей Міхайлавіч Кажадуб (1923—каля 1953), удзельнік Другой сусветнай вайны, чырвонаармеец, старшы сяржант, узнагароджаны медалямі «За баявыя заслугі», «За адвагу», «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.», кавалер ордэнаў Славы III ступені, Славы II ступені, двух ордэнаў «Чырвонай Зоркі»^[17].
• Рыгор Іларыёнавіч Кажадуб (1921—пасля 1985), удзельнік Другой сусветнай вайны, чырвонаармеец і партызан 27-й Нараўлянскай партызанскай брыгады імя С.М. Кірава, старшы лейтэнант, узнагароджаны медалямі «За адвагу», «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.», кавалер ордэнаў «Чырвонай Зоркі», «Айчыннай вайны II ступені»^[18][19].
• Рыгор Фёдаравіч Кажадуб (1926—2005-?), удзельнік Другой сусветнай вайны, чырвонаармеец, малодшы сяржант, узнагароджаны ордэнамі Славы III ступені і «Айчыннай вайны II ступені»^[20][21].
• Пётр Анісімавіч Крыкун (1904/1907—1945), удзельнік Другой сусветнай вайны, чырвонаармеец, радавы, узнагароджаны медалём «За баявыя заслугі»^[22][23].
• Аляксандр Васілевіч Крыкуноў (1908—пасля 1985), ваентэхнік 1 рангу (маёр тэхнічнай службы), удзельнік Другой сусветнай вайны, чырвонаармеец, узнагароджаны медалямі «За баявыя заслугі», «За перамогу над Германіяй у Вялікай Айчыннай вайне 1941—1945 гг.», юбілейным медалём «30 гадоў Савецкай Арміі і Флоту», кавалер ордэнаў «Чырвонага сцяга», «Чырвонай Зоркі», «Айчыннай вайны I ступені»^{[24][25][26][26]}.
• Уладзімір Філіпавіч Ломач (1914—1945-?), удзельнік Другой сусветнай вайны, чырвонаармеец, гвардыі старшы лейтэнант, кавалер ордэна Чырвонага сцяга, кавалер ордэна Аляксандра Неўскага^[27][28].