Марці Ахцісаары

Марці Ойва Калеві Ахцісаары (фінск.: Martti Oiva Kalevi Ahtisaari; 23 чэрвеня 1937, Вііпуры, Фінляндыя — 16 кастрычніка 2023, Хельсінкі, Фінляндыя) — фінскі дзяржаўны дзеяч, дыпламат, Прэзідэнт Фінляндыі (1994—2000), супрацоўнік ААН. Першым фін, які атрымаў Нобелеўскую прэмію міру (2008).

Марці Ахцісаары
фінск.: Martti Ahtisaari
10-ы прэзідэнт Фінляндыі 1 сакавіка 1994 — 1 сакавіка 2000
Папярэднік	Маўна Койвіста
Пераемнік	Тар'я Халанен
пасол Фінляндыі ў Танзаніі[d] 1973 — 1977
Папярэднік	Seppo Pietinen[d]
Пераемнік	Тар'я Халанен
пасол Фінляндыі ў Замбіі[d] 1973 — 1977
Папярэднік	Seppo Pietinen[d]
Пераемнік	Unto Korhonen[d]
пасол Фінляндыі ў Самалі[d] 1973 — 1977
пасол Фінляндыі ў Мазамбіку[d] 1975 — 1977
Нараджэнне	23 чэрвеня 1937(1937-06-23)[1][2][…] Вііпуры, Вііпурскі ляні[d], Фінляндыя[1][3]
Смерць	16 кастрычніка 2023(2023-10-16)[4][5] (86 гадоў) Хельсінкі, Усіма, Агенцтва рэгіянальнага кіравання Паўднёвай Фінляндыі[d], Фінляндыя[5]
Месца пахавання	Хіетаніемі[6]
Імя пры нараджэнні	фінск.: Martti Oiva Kalevi Ahtisaari
Жонка	Eeva Ahtisaari[d][7][8]
Дзеці	Marko Ahtisaari[d][9]
Веравызнанне	лютэранства
Партыя	Сацыял-дэмакратычная партыя Фінляндыі[1]
Член у	The Elders[d] (2018)
Адукацыя	Універсітэт Оўлу (1959) Kuopio Lyceum High School[d] (1952)[9] Oulun Lyseon Lukio[d] (1956)
Навуковая ступень	доктар навук
Дзейнасць	палітыка[10] і дыпламатыя[10]
Месца працы	Арганізацыя Аб’яднаных Нацый
Аўтограф
Званне	капітан[d]
Узнагароды	Commander of the Congolese Order of Merit[d] Cross of merit with clasp of Reservists' association[d] (6 снежня 1994) кавалер Вялікага крыжа, дэкараванага Вялікай стужкай ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай»[d] (28 студзеня 1997) Manfred Wörner Medal[d] (2007) прэмія міру імя Фелікса Уфуэ-Буаньі[d] (2007) медаль гёзаў[d] (2008) прэмія Чатырох свабод — Медаль свабоды[d] (2000) прэмія «Delta» за глабальнае ўзаемапаразуменне[d] Peace Prize of Hesse[d] (2000) Глабальная эканамічная прэмія[d] (2012) прэмія Фулбрайта[d] (2000) ганаровы доктар МДІМА[d] Zamenhof award[d] (1995)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Нарадзіўся 23 чэрвеня 1937 года ў Вііпуры (цяпер — Выбарг) ў сям’і фінскага афіцэра нарвежскага паходжання.

У ходзе савецка-фінскай вайны 1939—1940 гадоў яго сям’я пераехала ў Куапіа, а ў 1952 годзе — у Оўлу. Скончыў завочнае педагагічнае аддзяленне Оўльскага ўніверсітэта ў 1959 годзе.

У Оўлу ўступіў у YMCA і ў 1960 годзе з’ехаў у Карачы (Пакістан), узначаліўшы там школу фізічнага выхавання YMCA. У 1963 годзе вярнуўся ў Фінляндыю, у Хельсінкі, дзе паступіў у палітэхнікум і працаваў у арганізацыях, якія аказвалі дапамогу краінам, якія развіваюцца.

Прэзідэнт Фінляндыі ў 1994—2000 гадах.

У 2021 годзе стала вядома, што Ахцісаары адмовіўся ад любой грамадскай дзейнасці з-за хваробы Альцгеймера.

Памёр 16 кастрычніка 2023 года ў Хельсінкі.

Зноскі

1. Martti Oiva Ahtisaari // Martti Oiva Ahtisaari Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
2. Martti Ahtisaari // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3407324'></a>
3. Martti Ahtisaari // Martti Ahtisaari Праверана 9 кастрычніка 2017.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683'></a>
4. Presidentti Martti Ahtisaari on kuollut — Агульнае радыё. Праверана 16 кастрычніка 2023.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q54718'></a>
5. President Martti Ahtisaari 1937–2023 — 2023.
6. Find a Grave — 1996. Праверана 11 мая 2024.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056'></a>
7. Heikkilä H. Ahtisaari, Martti(1937 - ) // Kansallisbiografia / пад рэд. M. Klinge — Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, 2000. — ISSN 1799-4349 Праверана 13 мая 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3055194'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2843522'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4349956'></a>
8. Who's who — (untranslated), 1849. — ISSN 0083-937X

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3304275'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2567271'></a>
9. Heikkilä H. Ahtisaari, Martti(1937 - ) / пад рэд. M. Klinge — Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, Suomen Historiallinen Seura, 2000. — ISSN 1799-4349 Праверана 13 мая 2020.

   <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3055194'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10495591'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2843522'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4349956'></a>
10. Národní autority České republiky Праверана 17 кастрычніка 2023.

    <a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863'></a>