Ніна Мітрафанаўна Мацвіенка

From Wikipedia, the free encyclopedia

Ніна Мітрафанаўна Мацвіенка
Remove ads
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з прозвішчам Мацвіенка.

Ніна Мітрафанаўна Мацвіенка (укр.: Ніна Митрофанівна Матвієнко; 10 кастрычніка 1947(1947-10-10), Нэдзілышчэ, Жытомірская вобласць — 8 кастрычніка 2023(2023-10-08)[1], Кіеў) — савецкая і ўкраінская спявачка і актрыса, вядомая выкананнем украінскіх народных песень, за што яе называлі «душой украінскай песні»[3][4][5]. Народная артыстка Украінскай ССР (1985), лаўрэат Дзяржаўнай прэміі УССР імя Тараса Шаўчэнкі (1988)[6], Герой Украіны (2006)[6] і Нацыянальная легенда Украіны (2024, пасмяротна)[7].

Хуткія факты Ніна Мітрафанаўна Мацвіенка, Асноўная інфармацыя ...
Remove ads

Біяграфія

Юныя гады

Ніна Мацвіенка нарадзілася 10 кастрычніка 1947 года[К 1] у вёсцы Непадзілышчэ Жытомірская вобласць Украінскай ССР[6] пятай з адзінаццаці дзяцей у сям’і Мітрафана Усцінавіча і Антаніны Ількоўны Мацвіенка[10]. Бацька быў капальнікам магіл на сельскіх могілках праз дарогу ад іх дома[11]. Акрамя маці яе выхаваннем займаліся браты і сёстры Анатоль, Люся, Марыя і Мікалай, а з 4 гадоў яна ўжо сама даглядала за малодшымі братамі і сёстрамі Васілём, Валянцінай, Іванам, Міхаілам, Палінай і Уладзімірам, а таксама пасвіла жывёлу.

Сям’я Мацвіенка была беднай, і каб палегчыць сабе жыццё, у 1958 годзе Антаніна Ількаўна аддала дачку вучыцца ў школу-інтэрнат для дзяцей са шматдзетных сем’яў у вёсцы Пацііўка Радамышльскага раёна Жытомірскай вобласці[10]. Паціеўская школа-інтэрнат была васьмігодкай, таму ў дзявяты клас Мацвіенка пайшла ў школу-інтэрнат у вёсцы Корасцень[12][13].

Там яна захапілася спортам: гуляла ў валейбол, баскетбол і кідала гранаты[10]. Пасля заканчэння інтэрната Мацвіенка спрабавала ўступіць у жаночы вакальны гурт пры Жытомірскай філармоніі, але не прайшла пробы, і ў выніку ўладкавалася на працу на корасценскі завод «Хіммаш»[10]. Спачатку яна працавала там табельшчыцай, затым вучаніцай кранаўшчыка, а потым яе перавялі на капіроўшчыцу[5].

Творчасць

У 1966 годзе запісалася ў вакальную студыю пры Украінскім народным хоры імя Рыгора Вяроўкі (выкладчык па вакале — Юлія Кроткевіч), а ў 1968 годзе пасля заканчэння навучання стала яго салісткай[6][10]. Спявачка таксама супрацоўнічала з вакальным трыа «Золоті ключі»[14]. У якасці салісткі хору яна перамагла на ўсеўкраінскім конкурсе «Маладыя галасы» (1978), Усесаюзным тэлевізійным конкурсе «З песняй па жыцці» (1979), сусветным конкурсе фальклорных песень у Браціславе (1979), XII Сусветным фестывалі моладзі і студэнтаў у Маскве (1985)[6].

З 1991 года з’яўлялася салісткай Нацыянальнага ансамбля салістаў «Київська камерата»[6]. Спявачка вяла актыўную гастрольна-канцэртную дзейнасць, выступаючы ў многіх краінах свету, такіх як Польшча, Фінляндыя, Францыя, Чэхія, Канада, Мексіка, ЗША. Яе творчасць шырока тыражавана на разнастайных носьбітах — ад грамкружэлак да кампакт-дыскаў.

У рэпертуары спявачкі было шмат народных песень, сярод якіх абрадавыя, лірычныя, гумарыстычныя, песні-балады, украінскія песні XVII—XVIII стагоддзяў[6], найбольш вядомыя з якіх — «Дикі гуси», «Колискова зорі», «Квітка душа» і «Чарівна скрипка»[6]. Ніна Мацвіенка супрацоўнічала з украінскімі кампазітарамі — Яўгенам Станковічам, Алегам Ківай, Міраславам Скорыкам, Ірынай Кірылінай, Ганнай Гаўрылец і іншымі. Спявачка таксама займалася зборам украінскіх фальклорных твораў і народных песень, друкавала ўласныя вершы і эсэ, а ў 2003 годзе выдала біяграфічную кнігу «Ой виорю нивку широкую»[10].

У 1970-я гады спявачка трапіла ў поле зроку Савецкага КДБ з-за сваёй праўкраінскай пазіцыі. У справаздачы камітэта аб замежных гастролях Мацвіенка ў 1970 годзе было сказана, што спявачка «ўстанавіла знаёмства з украінцамі, якія пражываюць у Канадзе…, самаініцыятыўна выязджала ў госці да канадскіх ўкраінцаў, няправільна інфармавала мясцовых жыхароў пра сітуацыю ва Украіне. Будучы на гастролях у Францыі 1969 года, Мацвіенка, выконваючы меры засцярогі, сустракалася з кіраўнікамі СУМ — Саюза ўкраінскай моладзі. Падтрымлівае сувязь з нацыяналістычна настроенымі асобамі, якія пражываюць у Кіеве»[15].

У 1975 годзе Мацвіенка завочна скончыла філалагічны факультэт Кіеўскага універсітэта[10]. З’яўляцца прафесарам кафедры музычнага мастацтва Кіеўскага нацыянальнага ўніверсітэта культуры і мастацтваў.

У 1979 годзе спявачцы прысвоілі званне заслужанай артысткі Украінскай ССР, а ў 1985 годзе — народнай артысткі Украінскай ССР[6][10].

У 1988 годзе яна стала лаўрэатам Нацыянальнай прэміі імя Тараса Шаўчэнкі[10].

У 2006 годзе ўказам прэзідэнта Віктара Юшчанкі спявачцы прысвоена званне Героя Украіны[16].

Акрамя пеўчай кар’еры Мацвіенка прадэманстравала сябе як акторка, зняўшыся ў тэлеспектаклях «Маруся Чурай», «Кацярына Белакур» і «Разліліся воды на чатыры броды», мастацкіх фільмах «Як загартоўвалася сталь» (1975, 1-я серыя), «Абвінавачваецца вяселле» (1986), «Залатое вяселле» (1987), «Саламяныя званы» (1987), «Далей палёту стралы» (1990) і ў шэрагу іншых, прымала ўдзел у радыёспектаклях «Палёт стралы» і «Кларнеты Пяшчоты».

З 1989 года была членам Саюза кінематаграфістаў Украіны. Спявачка агучыла шэраг навукова-папулярных, хранікальна-дакументальных кінафільмаў, некалькі тэле- і радыёпраграм. Ніна Мацвіенка сыграла 16 спектакляў з тэатрам «La Mama ETC» у Нью-Ёрку[10].

Сярод аўтарскіх тэатральна-рэжысёрскіх работ Мацвіенка — музычны спектакль «Пад сонцам» (1997) з удзелам японскага танцоўшчыка Тадасі Энда[10], а таксама музычна-сцэнічнага дзейства «Залаты камень пасеем мы» (1998).

Асабістае жыццё

5 сакавіка 1971 года Ніна Мацвіенка выйшла замуж за мастака Пятра Ганчара (нар. 1949), сына ўкраінскага фалькларыста і этнографа Івана Ганчара. У шлюбе нарадзілася трое дзяцей — сыны Іван (нар. 1972) і Андрэй (нар. 1974), а таксама дачка Антаніна (нар. 1981)[10]. Абодва сыны пайшлі па слядах бацькі, стаўшы мастакамі[10]. У 2005 годзе Іван Ганчар пастрыгся ў манахі[10][17]. Антаніна Мацвіенка атрымала ў спадчыну тэмбр голасу сваёй маці, і пайшла па яе слядах, стаўшы спявачкай у народным жанры[10][11]. У кастрычніку 2021 года пасля пяцідзесяці гадоў шлюбу Мацвіенка і Ганчар рассталіся.

У жніўні 2023 года ў Ніны Мацвіенка дыягнаставала анкалогію, якая, па паведамленні лекараў, развівалася ў яе папярэднія чатыры гады[18]. Спявачка памерла ад раку 8 кастрычніка 2023 года ў Кіеве ва ўзросце 75 гадоў за два дні да свайго дня нараджэння[6][19][20]. Спачуванні ў сувязі з яе смерцю выказаў Прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі[21]. Развітанне са спявачкай прайшло ў Свята-Феадасійскім манастыры ў Кіеве, а затым у Нацыянальнай філармоніі Украіны[18]. Пахавана на Звярынецкіх могілках у Кіеве[22].

Remove ads

Грамадская пазіцыя

У 1998 годзе Ніна Мацвіенка была абрана ў Вярхоўную раду ад Народнага Руху Украіны, але адразу пасля ўваходжання партыі ў парламент здала мандат, патлумачыўшы гэта тым, што там павінны працаваць людзі, якія ўмеюць займацца палітыкай прафесійна[23].

З 2004 года Ніна Мацвіенка прымала актыўны ўдзел у палітычным жыцці краіны, удзельнічала ў Аранжавай рэвалюцыі[24] і Еўрамайдане[25], пасля падзей якога крытыкавала яго лідараў[10]. У лістападзе 2014 года яна назвала гібель людзей на Майдане і на ўсходзе краіны генацыдам нацыі праз забарону ўкраінскім вайскоўцам адкрываць агонь і недахоп узбраення[26]. Спявачка не наведвала ўкраінскіх вайскоўцаў на ўсходзе краіны, паколькі была супраць войны паміж Украінай і Расіяй. Артыстка не знайшла патрэбныя песні і не змагла змірыцца з тым, што будзе спяваць толькі аднаму боку, пры тым, што народы абедзвюх краін — браты: «Ні разу я не ездзіла. Была два разы ў Славянску. Я не ведала, што ім спяваць. Па-першае, я не хацела гэтай вайны, я пратэставала. Адным спяваць, а іншым не спяваць? І тыя, і тыя-браты»[27].

У лютым 2022 года выступіла з асуджэннем ўварвання Расіі на Украіну. Спявачка таксама папярэдзіла расійскіх вайскоўцаў, што яны паплацяцца за ўсе разбураныя імі ўкраінскія гарады і забітых украінцаў[10][28].

Remove ads

Узнагароды

Thumb
Ніна Мацвіенка і гурт «Тріода» падчас выступу ў Львове, 2014 год.

Фільмаграфія

Ролі ў кіно

  • 1973 — Як загартоўвалася сталь (1 серыя) — Валя
  • 1986 — Абвінавачваецца вяселле
  • 1987 — Саламяныя званы — Кацярына
  • 1990 — Далей палёту стрэлы
  • 1998 — Усмешка звера (Украіна)

Вакал

  • 1972 — Зніклая грамата
  • 1984 — Іванка і цар паганін (выкананне калыханкі песні)
  • 1988 — Горы дымяць
  • 2004 — Сарочынскі кірмаш (выкананне песні ў якасці ўверцюры фільма)
  • 2005 — Калыханкі свету
  • 2014 — Смерць шпіёнам. Лісце нара.
Remove ads

Заўвагі

  1. [1]
    З інтэрв'ю Ніны Мацвіенка: «Святкую я заўсёды 13 кастрычніка, перад покрывам, паколькі мама сказала, што я з самым старэйшым братам у адзін дзень нарадзілася. А ўсім, хто нарадзіўся 10-га, выдавалі крупы — а я 13 нарадзілася, і мама мяне запісала 10-га, каб атрымаць манныя крупы»[8][9].

Крыніцы

Спасылкі

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads