Поразава

Поразава^[2] (трансліт.: Porazava, руск.: Порозово), часам Поразаў — гарадскі пасёлак у Свіслацкім раёне Гродзенскай вобласці Беларусі, на рацэ Рось. За 22 км ад горада Свіслач, 112 км ад Гродна.

Гарадскі пасёлак Поразава Герб Сцяг Краіна Беларусь Вобласць Гродзенская Раён Свіслацкі Сельсавет Поразаўскі Каардынаты 52°56′12″ пн. ш. 24°22′01″ у. д.HGЯO Гарадскі пасёлак з 1958 Насельніцтва ▼616 чал. (1 студзеня 2025)[1] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1513 Паштовыя індэксы 231982 Аўтамабільны код 4 СААТА 4252857907 Поразава на карце Беларусі ±

Поразава на Вікісховішчы

Гісторыя

Упершыню Поразава згадваецца ў XV стагоддзі як каралеўскае мястэчка Ваўкавыскага павета Новагародскага ваяводства Вялікага Княства Літоўскага. Паводле некаторых звестак, у 1460 годзе Ян Рыдвід заснаваў тут касцёл Святых Апосталаў Пятра і Паўла.

У 1506 годзе вялікі князь Аляксандр надаў Поразаву магдэбургскае права (29 чэрвеня 1518 года і 27 сакавіка 1523 года атрымала яго паўторна^[3]). У рэвізорскім лісце ад 4 снежня 1615 года зазначалася:

…король его милость Жыгимонт Першый ствержает иж право им майдэборскае от короля его милости Александра наданое…

У чэрвені 1616 года Поразава атрымала герб: «у блакітным полі постаць Дзевы Марыі з дзіцём Ісусам на руках»^[4]. Мястэчка пацярпела ад пажару 1767 года.

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Поразава апынулася ў складзе Расійскай імперыі; дзяржаўны маёнтак, цэнтр воласці Ваўкавыскага павета Гродзенскай губерні. У 1878 годзе ў мястэчку было каля 300 дамоў. У канцы XIX стагоддзя ў Поразаве меліся праваслаўная царква, касцёл, яўрэйскі малітоўны дом, вучэльня, аптэка і некалькі крамаў^[5]. У XIX — пачатку XX стагоддзяў мястэчка здабыла вядомасць цэнтру вытворчасці керамікі (працавала каля 200 майстроў)^[6].

Згодна з Рыжскім мірным дагаворам (1921) Поразава апынулася ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Ваўкавыскім павеце Беластоцкага ваяводства.

Пасля пачатку Другой сусветнай вайны ў 1939 годзе Поразава ўвайшло ў БССР, дзе 15 студзеня 1940 года стала цэнтрам раёна. З чэрвеня 1941 года да 15 ліпеня 1944 года мястэчка знаходзілася пад нямецкай акупацыяй. Пасля акупацыі было створана гета ў Поразаве, куды сагналі яўрэяў з тагачаснага Поразаўскага раёна

30 красавіка 1958 года Поразаў атрымаў афіцыйны статус пасёлка гарадскога тыпу^[7]. У 1960 годзе Поразаўскі раён расфарміравалі, Поразава ўвайшло ў склад Свіслацкага раёна.

Насельніцтва

• XIX стагоддзе: 1830 год — 207 муж., з іх шляхты 3, духоўнага саслоўя 1, мяшчан-іўдзеяў 124, мяшчан-хрысціян і сялян 79^[8]; 1878 год — 1424 чал. (699 муж. і 755 жан.), у тым ліку 556 яўрэяў^[9]; 1897 год — каля 1,5 тыс. чал.^[10]
• XX стагоддзе: 1909 год — 1,7 тыс. чал.^[11]; 1995 — 1,5 тыс. чал.^[10]; 1998 год — 1450 чал.^[12]
• XXI стагоддзе: 2006 год — 1,2 тыс. чал.; 2008 год — 1,2 тыс. чал.; 2009 год — 1119^[13] чал. (перапіс); 2015 год — 922 чал.; 2016 год — 913 чал.^[14]; 2017 год — 900 чал.^[15]; 2023 год — 694 чал.; 2025 год — 616 чал.

Эканоміка

Мэблевае прадпрыемства ААТ «Свіслацкая фабрыка лазовай мэблі».

Інфраструктура

У Поразаве працуюць сярэдняя і музычная школы, спецшкола-інтэрнат, дашкольная ўстанова, бальніца, паліклініка, бібліятэка, дом культуры.

Славутасці

• Могілкі: яўрэйскія; старыя каталіцкія
• Касцёл Святога Міхаіла Арханёла (1825—1828)
• Сінагога (XIX ст.)
• Сядзібна-паркавы комплекс Бутаўт-Андрэйкавічаў
• Царква Святой Тройцы (1872)

• Славутасці
• 
  Сядзіба
• 
  Сядзіба
• 
  Касцёл
• 
  Плябанія

Вядомыя асобы

• Юлія Восіпаўна Бібіла (1897—1974) — беларуская бібліятэкарка, бібліёграф.
• Яўген Уладзіміравіч Паплаўскі (нар. 1959) — беларускі кампазітар.
• Віктар Шалкевіч (нар. 1959) — беларускі бард.
• Нота Казлоўскі — амерыканскі мастак і дызайнер яўрэйскага паходжання.
• Эстэр Рахель Камінская (1870—1925) — тэатральная актрыса, празваная «маці яўрэйскага тэатра»
• Ірына Іванаўна Калачова (нар. 1958) — беларускі гісторык, этнолаг, педагог.
• Давід Іосіфавіч Розеншэйн (1903 — пасля 1960) — дзеяч рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі, журналіст.